Από τη στιγμή που ανέλαβε καθήκοντα υπουργού Εξωτερικών, προ τριετίας, ο Τζον Κέρι έχει αφοσιωθεί στην αποστολή του –πολλές αποστολές, στην πραγματικότητα– ταξιδεύοντας ανά την υφήλιο προς αναζήτηση διπλωματικών λύσεων στα πιο σκληρά διεθνή προβλήματα.
Οι προσπάθειές του υπήρξαν τολμηρές, κάποτε μάλιστα δονκιχωτικές. Απέτυχε, όπως και οι προκάτοχοί του, στην επίτευξη βιώσιμης συμφωνίας ειρήνης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Χωρίς την επιμονή του, όμως, η συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, όπως και η συμφωνία του περασμένου Δεκεμβρίου για την κλιματική αλλαγή στο Παρίσι, είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα είχαν επιτευχθεί.
Το σχέδιο ανακωχής στη Συρία, που συμφώνησε με τον Ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ πριν από μία εβδομάδα, θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν ακόμη διπλωματικό θρίαμβο, τερματίζοντας τη βία που έχει στοιχίσει τη ζωή περισσοτέρων των 400.000 Σύρων και έχει αφήσει πολύ περισσότερους χωρίς επαρκές νερό, τρόφιμα και φάρμακα. Ωστόσο, πολλά πράγματα θα μπορούσαν να πάνε άσχημα, όπως συνέβη με την πρώτη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, τον περασμένο Φεβρουάαριο. Η επιτυχία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη συνεργασία της Ρωσίας, έναν διπρόσωπο «παίκτη» στον τραγικό εμφύλιο πόλεμο της Συρίας και κύριο υποστηρικτή του προέδρου της, Μπασάρ Ασαντ.
Η συμφωνία Κέρι – Λαβρόφ βρήκε ισχυρούς επικριτές στο εσωτερικό της κυβέρνησης Ομπάμα, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Αμυνας, Αστον Κάρτερ. Την Τρίτη, αξιωματούχοι του Πενταγώνου αρνήθηκαν να μας απαντήσουν αν θα εφαρμόσουν αυτό που τους αναλογεί από το σχέδιο ανακωχής, το οποίο προβλέπει πως ΗΠΑ και Ρωσία θα ανταλλάξουν πληροφορίες για τον συντονισμό των πληγμάτων τους εναντίον του Ισλαμικού Κράτους εφόσον η ανακωχή τηρηθεί και από τις δύο πλευρές για μία εβδομάδα. Πολλοί φοβούνται ότι μια τέτοια ασυνήθιστη συνεργασία με το ρωσικό καθεστώς, που ενισχύει την αντιπαλότητά του έναντι των ΗΠΑ, θα μπορούσε να αποβεί επικίνδυνη, δίνοντάς του πρόσβαση σε αμερικανικά στρατιωτικά μυστικά.
Ανάλογη κριτική διατυπώνουν ειδικοί, όπως και κυβερνητικοί αξιωματούχοι, οι οποίοι πιστεύουν ότι ο κ. Κέρι έχει την τάση να θέτει απραγματοποίητους στόχους, για να συμβιβαστεί, τελικά, με προβληματικές λύσεις. Υπάρχει όμως κάτι το αξιέπαινο, θα έλεγε κανείς και ηρωικό, στην επιμονή, τη σκληρή δουλειά και την πίστη που τρέφει για τη διπλωματία αυτός ο βετεράνος του πολέμου του Βιετνάμ, στη σταθερή αναζήτηση ειρηνικών λύσεων.
Ακόμη και όταν ο πρόεδρος Ομπάμα προσπαθούσε να κρατήσει την Αμερική έξω από νέες στρατιωτικές επεμβάσεις, ο κ. Κέρι εργαζόταν με αποφασιστικότητα για να διατηρήσει τη διπλωματική εμπλοκή της Αμερικής στις μεγάλες κρίσεις και να οδηγήσει τη διεθνή κοινότητα σε εποικοδομητικές λύσεις, σε πείσμα των φαινομενικά αξεπέραστων εμποδίων. Για μεγάλο διάστημα, ο πρόεδρος Ομπάμα παραχώρησε στον κ. Κέρι άφθονο χώρο για να ξετυλίξει τις προσπάθειές του.
Το συριακό πρόβλημα είναι εξαιρετικά περίπλοκο καθώς εμπλέκονται σε αυτό ένα σωρό παράγοντες – κυβέρνηση Ασαντ, Ιράν, Ρωσία, Ισλαμικό Κράτος, παρακλάδια της Αλ Κάιντα, υποστηριζόμενοι από τις ΗΠΑ αντάρτες και αρκετοί άλλοι. Ο πρόεδρος Ομπάμα έδωσε όπλα σε μετριοπαθείς ομάδες της αντιπολίτευσης και ανέπτυξε ειδικές δυνάμεις στη Συρία, αλλά δεν διαθέτει τη δύναμη που έχει στο πεδίο της μάχης και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Εχοντας αποτύχει στην προσπάθειά του να πείσει τον πρόεδρο Ομπάμα να ασκήσει μεγαλύτερη στρατιωτική πίεση στο καθεστώς Ασαντ, ο κ. Κέρι είναι αξιοθαύμαστο που κατάφερε έστω και κάτι. Για να εκβιάσει τη συμφωνία ανακωχής, προειδοποίησε τη Μόσχα πως αν δεν σταματήσουν οι εχθροπραξίες, η Σαουδική Αραβία και άλλα αραβικά κράτη του Κόλπου θα έστελναν περισσότερα όπλα στους αντικαθεστωτικούς. Και μπορεί να διακρίνει κανείς τη γνήσια αγωνία του όταν δηλώνει ότι αυτή η συμφωνία «μπορεί να είναι η τελευταία ευκαιρία για να διασωθεί μια ενιαία Συρία». Ανεξαρτήτως εάν πετύχει ή όχι, και μόνο η προσπάθειά του αξίζει τον καθολικό έπαινο.