Κομβικό ρόλο –από θέση ισχύος αυτήν τη φορά– επιδιώκει να διαδραματίσει η Τουρκία στις γεωπολιτικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, εκμεταλλευόμενη προς όφελός της τη «νεοψυχροπολεμική» αντιπαράθεση ΗΠΑ – Ρωσίας.
Η όξυνση της κουρδικής κρίσης στην Τουρκία και το ενδεχόμενο εδραίωσης ισχυρής κουρδικής παρουσίας στη συνοριακή ζώνη Συρίας – Τουρκίας καθιστά αναγκαία για το καθεστώς Ερντογάν μια διπλωματική προσέγγιση με τη Μόσχα. Σε αυτό αποσκοπεί η επίσκεψη του Ρώσου προέδρου Πούτιν στην Κωνσταντινούπολη αύριο, για να συναντηθεί στο περιθώριο παγκόσμιου ενεργειακού συνεδρίου με τον Τούρκο ομόλογό του.
Η προσέγγιση αυτή κατέστη πρόδηλη την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με άρθρο του Semih Idiz στην ειδησεογραφική ιστοσελίδα al-Monitor. Μιλώντας στη συνεδρίαση της ολομέλειας της Εθνοσυνέλευσης με αφορμή την έναρξη της κοινοβουλευτικής περιόδου, ο πρόεδρος Ερντογάν αναφέρθηκε ακροθιγώς και μόνο στην κατάσταση που επικρατεί στο Χαλέπι, αποφεύγοντας να αποδώσει ευθύνες στη ρωσική πολεμική αεροπορία για την ανθρωπιστική καταστροφή.
Φιλοκυβερνητικοί κύκλοι έχουν εγκαινιάσει, στο μεταξύ, εκστρατεία για να εμφανίσουν τον Τούρκο πιλότο, ο οποίος κατέρριψε το ρωσικό αεροσκάφος τον περασμένο Νοέμβριο στα σύνορα Τουρκίας – Συρίας, ως μέλος του κινήματος του Φετουλάχ Γκιουλέν, τον ιθύνοντα νου του αποτυχημένου πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου. Ο πιλότος και «πράκτορας» του Γκιουλέν φέρεται –σύμφωνα με το αφήγημα των τουρκικών κυβερνητικών κύκλων– να ενήργησε κατόπιν σχεδίου, με στόχο τη διατάραξη των τουρκορωσικών σχέσεων και την αποσταθεροποίηση της κυβέρνησης του AKP.
Την ίδια στιγμή, η σπανιότατη επίσκεψη που πραγματοποίησε στην Τουρκία ο αρχηγός του ρωσικού επιτελείου άμυνας, στρατηγός Βαλέρι Γκερασίμοφ, στις 15 Σεπτεμβρίου, για συνομιλίες με τον Τούρκο ομόλογό του, στρατηγό Χουλουσί Ακάρ, έθεσε τις βάσεις για μονιμοποίηση της τουρκικής «Επιχείρησης Ασπίδα του Ευφράτη» στη βόρεια Συρία. Από τη μεριά της, η Αγκυρα προσέφερε εγγυήσεις στον Ρώσο στρατηγό για συντονισμό κινήσεων σε επιχειρησιακό επίπεδο στη Συρία, για την αποφυγή μελλοντικών «θερμών επεισοδίων».
Ο δημοσιογράφος και σχολιαστής της εφημερίδας Hurriyet, Φικρέτ Μπιλά, έκανε λόγο στην al-Monitor για «στρατιωτική συναλλαγή» μεταξύ Αγκυρας και Μόσχας. «Η συμφιλίωση Τουρκίας – Ρωσίας επέτρεψε στον τουρκικό στρατό να εισχωρήσει στη Συρία και να επιχειρεί στην περιοχή από την Τζαραμπλούς στην Αζάζ στα δυτικά και στα νότια μέχρι την Αλ Μπαμπ, χωρίς καμία ένσταση από τη Μόσχα, εφόσον η Τουρκία συμφωνήσει σε αντάλλαγμα να διακόψει τη στρατιωτική βοήθεια προς τις ανταρτικές δυνάμεις στο Χαλέπι», λέει ο Μπιλά. «Οι προτεραιότητες της Τουρκίας στη Συρία έχουν αλλάξει. Το σημαντικότερο για την Αγκυρα είναι η διασφάλιση των νότιων συνόρων και ο έλεγχος της συνοριακής ζώνης μέχρι και τη συριακή Αλ Μπαμπ. Αυτός είναι ο λόγος που η Αγκυρα παραμένει σιωπηλή για ό,τι συμβαίνει στο Χαλέπι και αποφεύγει να επικρίνει τον Ασαντ», καταλήγει ο δημοσιογράφος της Hurriyet.
Ο Τούρκος απόστρατος στρατηγός Αρμαγκάν Κούλογλου επισημαίνει στην al-Monitor ότι η περυσινή κρίση με αφορμή το ρωσικό αεροσκάφος είχε έμμεσες αλλά σοβαρές συνέπειες για την τουρκική εθνική ασφάλεια, επιτρέποντας στο κουρδικό αντάρτικο του PYD να επεκτείνει τον έλεγχό του στο συριακό έδαφος, αφού η Ρωσία είχε αποκλείσει τη διενέργεια τουρκικών στρατιωτικών διασυνοριακών επιχειρήσεων μετά την κατάρριψη. «Το PYD κατάφερε να οχυρωθεί κοντά στα σύνορά μας, με τη στήριξη των ΗΠΑ. Το σφάλμα της Τουρκίας ήταν η εμμονή μας εναντίον του Ασαντ. Λέμε ότι στηρίζουμε την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας για την πρόληψη απειλών στην ασφάλειά μας. Ποιος είναι, όμως, ο μόνος ικανός να εγγυηθεί κάτι τέτοιο; Το συριακό καθεστώς, ασφαλώς. Η συνεργασία με τη Δαμασκό θα επιτρέψει στην Τουρκία να ξεφορτωθεί ταυτόχρονα το Ισλαμικό Κράτος και το PYD. Συνειδητοποιώ ότι το καθεστώς Ασαντ είναι προβληματικό, αλλά αυτό δεν πρέπει να μας απασχολεί όταν διακυβεύονται τα ζωτικά συμφέροντα της τουρκικής ασφάλειας», λέει ο Τούρκος στρατηγός.
Τη διαφωνία του με την άποψη αυτή εκφράζει ο Τούρκος αναλυτής της προσκείμενης στο AKP εφημερίδας Karar, Γκαλίπ Νταλάι: «Η πολιτική της Αγκυρας απέναντι στον Ασαντ υπήρξε η ενδεδειγμένη. Δεν υπάρχει κανένα επιχείρημα που να μας πείσει ότι η αλλαγή πολιτικής θα εγγυηθεί την ασφάλεια της Τουρκίας».