Κρίση που θα μπορούσε να απειλήσει τα θεμέλια ολόκληρου του ιταλικού τραπεζικού συστήματος πιθανόν να προκαλέσει ενδεχόμενη ήττα του Ιταλού πρωθυπουργού κ. Ματέο Ρέντσι στο δημοψήφισμα της επόμενης Κυριακής, προειδοποιούν οι «Financial Times». Η πολιτική αβεβαιότητα που θα πυροδοτούσε ενδεχόμενη ήττα Ρέντσι και η αναταραχή στις αγορές θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν την προσπάθεια ανακεφαλαιοποίησης οκτώ ιταλικών τραπεζών, μεταξύ των οποίων και της Monte dei Paschi di Siena, της τρίτης μεγαλύτερης τράπεζας της Ιταλίας.
Το φάσμα του «κουρέματος» των επενδυτών των ιταλικών τραπεζών προβάλλει απειλητικό πάνω από το ιταλικό δημοψήφισμα. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες που ισχύουν από την αρχή του έτους, αν απαιτηθεί κρατική διάσωση τράπεζας, τότε είναι υποχρεωτική η συμμετοχή των επενδυτών της τράπεζας στη διάσωση με ελάχιστη συνεισφορά το 8% του κόστους της. Το ενδεχόμενο «κουρέματος» μετόχων και ομολογιούχων μιας τράπεζας είναι ιδιαίτερα προβληματικό στην Ιταλία, όπου χιλιάδες μικροεπενδυτές έχουν αγοράσει τραπεζικά ομόλογα. Η χρεοκοπία σειράς ιταλικών τραπεζών θα μπορούσε να σπείρει πανικό σε ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα της Ευρωζώνης.
Οκτώ ιταλικές τράπεζες αντιμετωπίζουν σήμερα σοβαρές δυσκολίες, σύμφωνα με τους FT. Μεταξύ τους η Monte Paschi (η μετοχή έκλεισε με πτώση 13,8%), οι μεσαίου μεγέθους Popolare di Vicenza, Veneto Banca και Carige, αλλά και οι τέσσερις μικρού μεγέθους τράπεζες που είχαν διασωθεί πέρυσι: Banca Etruria, CariChieti, Banca delle Marche και CariFerrara. Επειτα από χρόνια κακοδιαχείρισης οι ιταλικές τράπεζες επλήγησαν από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και η ύφεση της ιταλικής οικονομίας που ακολούθησε επιδείνωσε ακόμη περισσότερο τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των ιταλικών τραπεζών ανέρχονται στο ποσόν των 360 δισ. ευρώ, ενώ η λογιστική τους αξία ανέρχεται στα 225 δισ. ευρώ. Η κυβέρνηση Ρέντσι είχε αποτύχει τους προηγούμενους μήνες να κερδίσει την υποστήριξη του Βερολίνου για την κρατική διάσωση των τραπεζών και αναγκάστηκε να καταφύγει σε λύση από την αγορά. Ωστόσο, το σχέδιο που είχε καταρτίσει τους προηγούμενους μήνες η JPMorgan για τη διάσωση της Monte Paschi βρίσκεται στον αέρα εξαιτίας της αβέβαιης πολιτικής κατάστασης που θα δημιουργούσε ενδεχόμενη ήττα του κ. Ρέντσι. Υψηλόβαθμα τραπεζικά στελέχη και Ιταλοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι, που επικαλούνται οι FT, υποστηρίζουν πως το χειρότερο σενάριο θα ήταν η αποτυχία του περίπλοκου σχεδίου ανακεφαλαιοποίησης της Monte Paschi με 5 δισ. ευρώ, ανακεφαλαιοποίηση που είναι προγραμματισμένη για αμέσως μετά το δημοψήφισμα. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, αν αποτύχει η ανακεφαλαιοποίηση της Monte Paschi, τότε οι επενδυτές δεν θα έχουν πολλά κίνητρα να ανακεφαλαιοποιήσουν τις υπόλοιπες τράπεζες. Ακόμη χειρότερα, θα μπορούσε να απειληθεί και το σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης με 13 δισ. ευρώ της UniCredit (έκλεισε με πτώση 4,52%), της μεγαλύτερης ιταλικής τράπεζας που έχει προγραμματιστεί για τον Ιανουάριο. Υψηλόβαθμος Ιταλός αξιωματούχος λέει στους FT πως αν αποτύχει το σχέδιο για την Monte Paschi, τότε «όλα τα σενάρια είναι πιθανά», περιλαμβανομένης της «αναδιάρθρωσης των οκτώ τραπεζών», ιδίως αν παραιτηθεί ο Ρέντσι. Ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι μια τεχνοκρατική κυβέρνηση θα μπορούσε να αποδεχτεί το «κούρεμα» των επενδυτών των ιταλικών τραπεζών. Ωστόσο, το πολιτικό κόστος θα είναι εξαιρετικά μεγάλο.