ΛΟΝΔΙΝΟ. Την ώρα που η Βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι υπέγραφε την επιστολή με την οποία επεκαλείτο το άρθρο 50 της Συνθήκης της Λισσαβώνας, ο λόρδος Τζον Κερ, ο πρώην διπλωμάτης υπεύθυνος για τη σύνταξη του επίμαχου άρθρου, δήλωνε ότι δεν πίστευε ποτέ ότι η χώρα του θα αξιοποιούσε τον μηχανισμό αυτό. Ως ανώτατος διπλωματικός υπάλληλος στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο λόρδος Κερ διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στην εκπόνηση της συνταγματικής συνθήκης της Ε.Ε., η οποία περιελάμβανε κανόνες για την αποχώρηση κράτους-μέλους από την Ενωση. «Δεν αισθάνομαι ενοχές για την επινόηση του μηχανισμού εξόδου. Νιώθω, όμως, μεγάλη θλίψη που ο μηχανισμός αυτός αξιοποιείται από τη Βρετανία», λέει λόρδος Κερ.
Οι κανόνες αυτοί εκπονήθηκαν την εποχή κατά την οποία οι ηγέτες της Ε.Ε. φοβούνταν ότι ο Γεργκ Χάιντερ, ο τότε επικεφαλής του ακροδεξιού αυστριακού Κόμματος της Ελευθερίας, θα μπορούσε να εκλεγεί στην ηγεσία της χώρας του. Οι κανόνες ήταν σχεδιασμένοι κατά τέτοιο τρόπο, ώστε η Ε.Ε. να μπορεί με μεγαλύτερη ευκολία να αναστείλει τη συμμετοχή μιας χώρας στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, εφόσον αυτή είχε εκλέξει ως επικεφαλής της αυταρχικό ηγέτη, οι αρχές του οποίου δεν ήταν σύμφωνες με εκείνες της Ενωσης.
«Την εποχή εκείνη, μου φαινόταν πολύ πιθανό ότι ένα δικτατορικό καθεστώς θα ήθελε να εγκαταλείψει την Ενωση. Η ύπαρξη συγκεκριμένων διαδικασιών για ένα τέτοιο ενδεχόμενο μού φαινόταν τότε πολύ λογική κίνηση. Οι κανόνες αυτοί θα μας επέτρεπαν να αποφύγουμε το νομικό χάος που θα προκαλούσε η έξοδος μιας χώρας από την Ε.Ε.», λέει σήμερα ο λόρδος Κερ, ο οποίος έχει υπηρετήσει και ως πρεσβευτής της Βρετανίας στην Ουάσιγκτον.
Ο «απόστρατος» πλέον διπλωμάτης λέει ότι επινόησε το άρθρο 50 εν μέρει για να διαψεύσει τους ισχυρισμούς ευρωσκεπτικιστικών κύκλων στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίοι υποστήριζαν ότι η Βρετανία –αλλά και καμία άλλη χώρα– δεν θα μπορούσε ποτέ να εγκαταλείψει την Ενωση.
«Στη Βρετανία, μεταξύ των ευρωσκεπτικιστών είχε επικρατήσει η θεωρία ότι τα κράτη-μέλη ήταν δεμένα στους πάγκους τους, σαν κωπηλάτες ρωμαϊκής γαλέρας, χωρίς καμία δυνατότητα διαφυγής, καταδικασμένοι να κωπηλατούν προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Ο ισχυρισμός αυτός είναι φαιδρός, καθώς δεν χρειάζεται άρθρο απόσχισης για να βγεις από μια εθελοντική συμμαχία. Αρκεί να πάψεις να τηρείς τις υποχρεώσεις σου και να μην εμφανίζεσαι στις συνόδους για να συνειδητοποιήσουν όλοι ότι έφυγες», λέει ο λόρδος Κερ.
Ο βετεράνος διπλωμάτης έχει επανειλημμένως επιμείνει ότι το άρθρο 50 είναι αναστρέψιμο, εφόσον η Βρετανία αποφασίσει εντός της διετούς διαπραγμάτευσης ότι δεν επιθυμεί τελικά να εγκαταλείψει την Ενωση. «Αν ρωτήσετε οποιονδήποτε νομικό, θα σας πει ότι το άρθρο 50 δεν είναι μη αναστρέψιμο. Αν το θέμα τεθεί στη Δικαιοσύνη, το μόνο αρμόδιο όργανο είναι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και αυτό θα αποφάσιζε ότι η έξοδος είναι αναστρέψιμη. Οι κανόνες της Ε.Ε. λένε ότι μπορείς πάντα να αλλάξεις γνώμη», λέει ο λόρδος Κερ.