ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗ. «Θεαματική κατάρρευση της δημοκρατίας» σε Πολωνία και Ουγγαρία καταγγέλλει η οργάνωση προάσπισης των δημοκρατικών θεσμών και ελευθεριών Freedom House με έδρα τις ΗΠΑ. Η σχετική έκθεση συνέπεσε με τη χθεσινή υπερψήφιση του νέου νόμου που θα μπορούσε να εκδιώξει από την Ουγγαρία ένα πανεπιστήμιο το οποίο έχει ιδρυθεί από τον χρηματιστή Τζορτζ Σόρος.
Η Freedom House επισημαίνει ότι οι δύο αυτές χώρες αποτέλεσαν υπόδειγμα δημοκρατικής μετάβασης μετά την πτώση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού στην ανατολική Ευρώπη. Σύμφωνα με την έκθεσή της, η Ουγγαρία έχει αυτή τη στιγμή τις χαμηλότερες επιδόσεις στον τομέα στην περιοχή της Κεντρικής Ευρώπης, ενώ φθίνουσα πορεία παρουσιάζει και η Πολωνία. «Η θεαματική κατάρρευση της δημοκρατίας σε αυτές τις χώρες θα πρέπει να λειτουργήσει ως προειδοποίηση πόσο εύθραυστοι είναι οι θεσμοί που είναι απαραίτητοι σε μια φιλελεύθερη δημοκρατία», τονίζεται στην έκθεση. Κατά τραγική ειρωνεία, το Κοινοβούλιο στη Βουδαπέστη ενέκρινε χθες τον επίμαχο νόμο, που προκάλεσε αντιδράσεις στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό. Ο πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπαν, πολέμιος των οργανώσεων υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που χρηματοδοτούνται από τον Σόρος, είπε την περασμένη εβδομάδα ότι το CEU (Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Ευρώπης) παραβιάζει τους κανόνες για την απονομή πτυχίων, ισχυρισμό τον οποίο απορρίπτει το ίδιο το ίδρυμα. Ο νόμος, που η κυβέρνηση διατείνεται ότι αντιμετωπίζει τις ανεπάρκειες των ξένων πανεπιστημίων, είναι η πιο πρόσφατη προσπάθεια διώξεων εις βάρος ανεξάρτητων θεσμών, καθώς ο Ορμπαν κι οι σύμμαχοί του ελπίζουν να επεκτείνουν την επιρροή τους στη Δικαιοσύνη, στα ΜΜΕ και στην κεντρική τράπεζα. Αμερικανοί και Ευρωπαίοι ηγέτες υπεραμύνθηκαν του πανεπιστημίου και της ακαδημαϊκής ελευθερίας γενικότερα. Αλλά ο υπουργός Παιδείας του Ορμπαν ισχυρίστηκε στη Βουλή ότι οι θεσμοί του Σόρος προσπαθούν να υπονομεύσουν την κυβέρνηση. «Οι οργανώσεις του Τζορτζ Σόρος που λειτουργούν στην Ουγγαρία και σε όλο τον κόσμο είναι ψευδοπράκτορες με πολιτικά και πρέπει να ξεριζώσουμε αυτές τις δραστηριότητες», είπε ο Ζόλταν Μπαλόγκ.
Την Κυριακή, χιλιάδες Ούγγροι και ξένοι φοιτητές, καθηγητές και απλοί πολίτες διαδήλωσαν στη Βουδαπέστη, αξιώνοντας από την κυβέρνηση να αποσύρει την επίμαχη νομοθεσία. Οι διαδηλωτές, που διοργάνωσαν πορεία από το Πανεπιστήμιο Κορβίνους της Βουδαπέστης προς το CEU, που ιδρύθηκε από τον Σόρος το 1991 κι από εκεί προς το Κοινοβούλιο, διατράνωσαν πως το νομοσχέδιο αποτελεί μια επίθεση κατά της ελευθερίας στην εκπαίδευση. Περισσότεροι από 900 πανεπιστημιακοί απ’ όλον τον κόσμο, μεταξύ των οποίων και 18 νομπελίστες, υπέγραψαν μια αίτηση ζητώντας να αποσυρθεί το νομοσχέδιο. Από την πλευρά του το CEU, που έχει 1.400 φοιτητές, επιμένει ότι λειτουργεί στο πλαίσιο της νομιμότητας και προτίθεται να αμφισβητήσει τη συνταγματικότητα του νόμου. Ο Μάικλ Ιγκνάτιεφ, πρύτανης του αμερικανικού πανεπιστημίου, προανήγγειλε διεθνή καμπάνια για να πείσει τον Ορμπαν ν’ αλλάξει ρότα. Γι’ αυτόν τον σκοπό είχε επαφές με βουλευτές και στελέχη της κυβέρνησης στην Ουάσιγκτον.
Προϋποθέσεις
Ο νέος νόμος θέτει διάφορες προϋποθέσεις που θα μπορούσαν να εξωθήσουν το CEU να εγκαταλείψει τη χώρα. Ο Γερμανός πρόεδρος Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ κάλεσε την Ευρωβουλή να υπεραμυνθεί των ατομικών δικαιωμάτων, επικαλούμενος την περίπτωση του CEU. «Η Ευρώπη δεν πρέπει να σιωπά όταν στραγγαλίζονται η κοινωνία των πολιτών ή η επιστήμη, όπως βλέπουμε τώρα στην περίπτωση του Πανεπιστημίου της Κεντρικής Ευρώπης», προειδοποίησε στη χθεσινή ομιλία του. Στενά παρακολουθεί τις εξελίξεις στην Ουγγαρία και το Συμβούλιο της Ευρώπης.