ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ. Δωδεκάμισι χρόνια μετά την τραγωδία που σημάδεψε ανεξίτηλα τη ζωή τους, οι συγγενείς των θυμάτων του γυμνασίου Μπεσλάν έλαβαν κάποιου είδους δικαστική δικαίωση. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταδίκασε χθες τη Ρωσία για υπερβολική χρήση βίας στην επέμβαση με την οποία δόθηκε αιματηρό τέλος στην ομηρία εκατοντάδων μαθητών, δασκάλων και γονέων στο 1ο Σχολείο του Μπεσλάν, στη Βόρεια Οσετία, τον Σεπτέμβριο του 2004.
«Δεν είμαστε απολύτως ικανοποιημένοι με την απόφαση», είπε ο δικηγόρος της Επιτροπής Μητέρων του Μπεσλάν, Σεργκέι Κνιάζκιν. «Τρία εκατομμύρια ευρώ αποζημίωση δεν είναι αρκετά, οι θάνατοι παιδιών δεν μετριούνται με τέτοιους αριθμούς. Τα θύματα επιμένουν ότι η ευθύνη για την ατυχή επιχείρηση απελευθέρωσης των ομήρων στο Μπεσλάν ανήκει στις Αρχές».
Η κυβέρνηση της Ρωσίας ανακοίνωσε ότι θα ασκήσει έφεση. «Δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε με μια τέτοια απόφαση σε μία χώρα που έχει υπάρξει πολλάκις θύμα τρομοκρατικών ενεργειών», είπε ο εκπρόσωπος Τύπου του Κρεμλίνου, Ντιμίτρι Πεσκόφ. «Δυστυχώς ο κατάλογος των χωρών που πέφτουν θύματα τρομοκρατίας μεγαλώνει συστηματικά, συνεπώς τέτοια συμπεράσματα για μια χώρα που υπέστη επίθεση είναι απολύτως απαράδεκτα».
Ηταν 1η Σεπτεμβρίου του 2004, ημέρα γιορτής για το 1ο γυμνάσιο του Μπεσλάν, στη Βόρεια Οσετία του Καυκάσου, καθώς το σχολείο υποδεχόταν τα παιδιά της πρώτης γυμνασίου. Πάνω από 1.000 άτομα, παιδιά, εκπαιδευτικοί, γονείς, ακόμη και γιαγιάδες και παππούδες βρίσκονταν στο σχολείο όταν εισέβαλαν Τσετσένοι τρομοκράτες που ζητούσαν την απόσχιση της γειτονικής Τσετσενίας από τη Ρωσία. Οι ένοπλοι έκλεισαν τους ομήρους στο γυμναστήριο, ενώ ανά τακτά χρονικά διαστήματα σκότωναν κάποιους απ’ αυτούς. Δύο ημέρες αργότερα, στις 3 Σεπτεμβρίου, εισέβαλαν στο σχολείο ρωσικές δυνάμεις ασφαλείας και έδωσαν τέρμα στην ομηρία, με βαρύτατο φόρο αίματος: συνολικά έχασαν τη ζωή τους 331 άνθρωποι, μεταξύ αυτών 186 παιδιά.
«Μέχρι τώρα είναι ασαφές τι ακριβώς συνέβη. Τα αρχεία παραμένουν σφραγισμένα και πολλά θεμελιώδη ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα», παρατήρησε η εφημερίδα «Ζιντόιτσε» του Μονάχου. «Ποιος κρυβόταν πίσω από τους απαγωγείς; Ποιος άνοιξε πρώτος πυρ; Κατάφεραν κάποιοι από τους τρομοκράτες να διαφύγουν;».
Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναφέρει ότι η Ρωσία παραβίασε το άρθρο 2 της Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που υποχρεώνει τα κράτη να προστατεύουν την ανθρώπινη ζωή. Το δικαστήριο έκρινε ότι εκτόξευση βλημάτων από τανκς και χειροβομβίδων συνιστούσε «δυσανάλογη» χρήση βίας και ζήτησε από τη Ρωσία να καταβάλει στα 409 θύματα που προσέφυγαν στο δικαστήριο αποζημίωση 2,9 εκατ. ευρώ συν 88.000 νομικά έξοδα.
Το δικαστήριο αναγνώρισε ότι οι Αρχές βρίσκονταν ενώπιον μιας δύσκολης απόφασης, καθώς οι τρομοκράτες είχαν σκοτώσει αρκετούς ομήρους και αρνούνταν κάθε διαπραγμάτευση, αλλά έκρινε ότι έπρεπε να είχαν περιορίσει τη χρήση βίας στα απολύτως απαραίτητα. Επίσης, έκρινε ότι οι Αρχές θα έπρεπε να είχαν ενισχύσει τα μέτρα ασφαλείας στο σχολείο και σε όλους τους άλλους πιθανούς στόχους σε όλη τη χώρα, καθώς διέθεταν «αρκετές πληροφορίες» ότι μια τέτοια επίθεση θα μπορούσε να εκδηλωθεί.
Το δικαστήριο καταδίκασε επίσης τη Ρωσία για το γεγονός ότι δεν διενεργήθηκαν νεκροψίες στα περισσότερα θύματα, με αποτέλεσμα να μην είναι σαφές αν σκοτώθηκαν από σφαίρες τρομοκρατών ή μελών των δυνάμεων ασφαλείας.