Οι Γερμανοί Σοσιαλδημοκράτες ψήφισαν με μεγάλη πλειοψηφία υπέρ του σχηματισμού ενός νέου μεγάλου συνασπισμού, ενώ οι Ιταλοί ψηφοφόροι έκαναν μεγάλο άλμα στο άγνωστο εκλέγοντας ένα Κοινοβούλιο στο οποίο κυριαρχούν οι λαϊκιστικές δυνάμεις. Παρά τις φαινομενικά αντίθετες αυτές επιλογές, η Γερμανία και η Ιταλία θα βιώσουν την ίδια πολιτική δυναμική να εξελίσσεται στα κεντροαριστερά του πολιτικού φάσματος.
Τα μέλη του SPD τάχθηκαν υπέρ της συμμετοχής στη νέα κυβέρνηση εξίσου (αν όχι περισσότερο) από τον φόβο των νέων εκλογικών απωλειών που θα επέφερε μια νέα προσφυγή στις κάλπες όσο από χαρά για τις –όχι και τόσο πολλές– σοσιαλδημοκρατικές προτάσεις που θα κληθεί να εφαρμόσει η Αγκελα Μέρκελ.
Ενας από τους σιδερένιους νόμους της ευρωπαϊκής πολιτικής είναι ότι οι ελάσσονες κυβερνητικοί εταίροι σχεδόν πάντα πληρώνουν βαρύ τίμημα για τη συμμετοχή τους στην κυβέρνηση. Το SPD, εν τω μεταξύ, τον περασμένο Σεπτέμβριο είχε ήδη καταγράψει τη χειρότερη επίδοσή του μεταπολεμικά, ξεπερνώντας μετά βίας το 20% των ψήφων. Το επιχείρημα υπέρ της παραμονής στην αντιπολίτευση και της ανοικοδόμησης μετά τέσσερα χρόνια συγκυβέρνησης με τη Μέρκελ ήταν ισχυρό, αλλά αυτή η επιλογή δεν ήταν τελικά εφικτή. Η απόρριψη της ανανέωσης του συνασπισμού θα σήμαινε πτώση του SPD περίπου στο 15% στις νέες εκλογές – στα ίδια επίπεδα με την Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD). Το κόμμα επέλεξε τελικά την υπεύθυνη στάση, παρά τη μακροπρόθεσμη απειλή που αυτή εγκυμονεί για τις πολιτικές του προοπτικές.
Στην Ιταλία, για πρώτη φορά σε ένα από τα μεγάλα κράτη-μέλη της Ε.Ε., οι εκλογές οδήγησαν σε ένα Κοινοβούλιο όπου οι δυνάμεις του λαϊκισμού –M5S, Λέγκα του Βορρά– έχουν την πλειοψηφία. Τα δύο αυτά κόμματα ωστόσο έχουν μεγάλες διαφορές στην οικονομική πολιτική. Το M5S έχει υιοθετήσει αριστερόστροφες πολιτικές όπως ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, που θα σημάνει σημαντική αύξηση των μεταβιβάσεων από τον Βορρά προς τον Νότο. Η Λέγκα του Βορρά είναι υπέρ ενός ενιαίου συντελεστή φορολογίας εισοδήματος (flat tax) στο 15%, που συνεπάγεται μεγάλες φοροαπαλλαγές για τους πιο εύπορους Ιταλούς του Βορρά. Συνεπώς μια λαϊκιστική πλειοψηφική συμμαχία των δύο κομμάτων μοιάζει απίθανη.
Από όλες τις μαθηματικά πιθανές επιλογές κυβερνητικών συνασπισμών, η πιο ρεαλιστική πολιτικά είναι μεταξύ του μέχρι πρότινος κυβερνώντος κεντροαριστερού PD και του M5S. Αμφότερα τα δύο κόμματα κλίνουν προς τα αριστερά στην οικονομία, ενώ ο Λουίτζι ντι Μάιο, ο επικεφαλής του Κινήματος των Πέντε Αστέρων –όπως έκανε και η Αγκελα Μέρκελ στη Γερμανία– είναι πρόθυμος να δελεάσει την Κεντροαριστερά με την προσφορά πολλών νευραλγικών υπουργείων.
Για το PD, ωστόσο, τα διλήμματα είναι παρόμοια με αυτά που αντιμετώπισε το SPD. Η συμμετοχή σε μια κυβέρνηση ως ελάσσων εταίρος του MS5 είναι πιθανό να του κοστίσει περισσότερο εκλογικά σε βάθος χρόνου. Αλλά η απόρριψη μιας ενδεχόμενης πρότασης συνεργασίας πιθανότατα θα προκαλέσει νέες εκλογές, υπό έναν (ακόμη) νέο εκλογικό νόμο λιγότερο ευνοϊκό για το κόμμα, οδηγώντας σε καινούργιες εκλογικές απώλειες τώρα αντί για αργότερα.
Τελικά, το πιο πιθανό είναι ότι το PD –όπως και το SPD– θα επιλέξει να συμμετάσχει στη νέα κυβέρνηση, ορμώμενο περισσότερο από φόβο. Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες για το κόμμα μπορεί να αποδειχθούν δεινές.
* O κ. Γιάκομπ Κιρκεγκάαρντ είναι Senior Fellow στο Peterson Institute for International Economics.