Μνήμες του μοιραίου Αυγούστου του 1991 ζωντάνεψαν προχθές βράδυ στις οθόνες των Ρώσων τηλεθεατών. Λίγες βδομάδες πριν από την επέτειο του αποτυχημένου πραξικοπήματος, η συντριβή του οποίου άνοιξε τον δρόμο για τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, οι σκληροπυρηνικοί κομμουνιστές που πρωταγωνίστησαν στην προσπάθεια έξωσης του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ εμφανίστηκαν για πρώτη φορά σε κοινή συνέντευξη Τύπου για να υπερασπιστούν τα πεπραγμένα τους και να διατυπώσουν τις ανησυχίες τους για την πορεία της Ρωσίας.
«Ολοι οι σύντροφοί μου που βρίσκονται εδώ είναι αληθινοί πατριώτες, υπερασπιστές του κράτους. Είμαι περήφανος που έδωσα μαζί τους τη μάχη για την υπεράσπιση της Σοβιετικής Ενωσης και του πολύπαθου λαού της», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Γενάντι Γενάγεφ, αντιπρόεδρος της ΕΣΣΔ τη στιγμή του πραξικοπήματος και επικεφαλής της «Επιτροπής Εθνικής Σωτηρίας» που είχαν συστήσει οι κινηματίες. Καταγγέλλοντας την «καταστροφή της χώρας» επί εποχής Γκορμπατσόφ και Γέλτσιν, ο Γενάγεφ δεν δίστασε να δηλώσει ότι αυτός και οι σύντροφοί του είναι «έτοιμοι να υψώσουν και πάλι οδοφράγματα» για την επανασύσταση της Σοβιετικής Ενωσης.
Απομόνωση Γκορμπατσόφ
Το πραξικόπημα είχε διαρκέσει μόλις τρία εικοσιτετράωρα, από τις 19 μέχρι τις 21 Αυγούστου του 1991. Οι σκληροπυρηνικοί, σε μια απεγνωσμένη απόπειρα να ανακόψουν την προϊούσα διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, ανακοίνωσαν ότι ο τότε πρόεδρος της χώρας, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, «παραιτήθηκε για λόγους υγείας» και τον έθεσαν σε απομόνωση σε θέρετρο της Μαύρης Θάλασσας, ενώ ταυτόχρονα κινητοποιούσαν μονάδες τεθωρακισμένων στους δρόμους της Μόσχας. Ωστόσο δεν τόλμησαν να ανοίξουν πυρ εναντίον των διαδηλωτών οι οποίοι, με επικεφαλής τον τότε πρόεδρο της Ρωσίας Μπόρις Γέλτσιν, κατέβηκαν στο κέντρο της ρωσικής πρωτεύουσας. Το πραξικόπημα-οπερέτα, όπως χαρακτηρίστηκε, είχε ως συνέπεια τη συγκέντρωση όλης της πραγματικής εξουσίας στα χέρια του Γέλτσιν, τη δραματική αποδυνάμωση του Γκορμπατσόφ και την επιτάχυνση της αποσύνθεσης της ΕΣΣΔ. Οι πρωταίτιοι του πραξικοπήματος φυλακίστηκαν για να απελευθερωθούν τον Φεβρουάριο του 1994, όταν η κυβέρνηση Γέλτσιν τους χορήγησε αμνηστία.
Ενας από τους στενότερους συνεργάτες του Γενάγεφ, ο Ολέγκ Μπακλάνοφ, περιέγραψε με τα μελανότερα χρώματα την πορεία της πάλαι ποτέ αυτοκρατορίας μετά τον μοιραίο Αύγουστο του 1991: «Πόλεμοι στις πρώην σοβιετικές Δημοκρατίες, πρόσφυγες, παιδιά χωρίς οικογένεια, φυματίωση, έιτζ, πορνεία -ιδού τα αποτελέσματα της πολιτικής των Γκορμπατσόφ και Γέλτσιν», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Αντιθέτως, οι αμετανόητοι σκληροπυρηνικοί κομμουνιστές εμφανίστηκαν ευμενώς διακείμενοι έναντι του σημερινού προέδρου της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν. «Η σημερινή ηγεσία καταβάλλει ειλικρινείς προσπάθειες για να αποκαταστήσει το κύρος του κράτους στη χώρα», δήλωσε ο πρώην πρωθυπουργός της Σοβιετικής Ενωσης, Βαλεντίν Παβλόφ, για να προσθέσει: «Σήμερα, (ο Πούτιν και οι συνεργάτες του) προσπαθούν να πετύχουν ακριβώς εκείνα που επιδιώκαμε και εμείς στη Σοβιετική Ενωση του 1991».
Υπενθυμίζεται ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν, στόχος του οποίου είναι η ανασύσταση κάποιας μορφής Ενωσης των πρώην σοβιετικών Δημοκρατιών, είχε δηλώσει πρόσφατα ότι «όποιος δεν νοσταλγεί τη Σοβιετική Ενωση δεν έχει καρδιά, όποιος επιδιώκει την επαναφορά της με την παλιά της μορφή δεν έχει μυαλό». Εξάλλου, σύμφωνα με δημοσκόπηση, τα αποτελέσματα της οποίας κοινοποιήθηκαν χθες από το πρακτορείο Ιντερφάξ, το 20% των Ρώσων επιθυμεί την επαναφορά του παλιού, σοβιετικού συστήματος, ενώ μόλις το 16% υποστηρίζει τη συνέχιση των οικονομικών μεταρρυθμίσεων.
Αντιφατική πολιτική
Αντιφατική χαρακτήρισε την κατάσταση στη Ρωσία και την πολιτική του Βλαντιμίρ Πούτιν ο Αμερικανός πρεσβευτής στη Μόσχα, Τζέιμς Κόλινς, ο οποίος έδωσε χθες συνέντευξη Τύπου με αφορμή την επικείμενη αντικατάστασή του, μετά τη συμπλήρωση της τετραετούς θητείας του.
Ο Αμερικανός διπλωμάτης εξέφρασε την ικανοποίησή του για την εμμονή του Πούτιν στον δρόμο των οικονομικών μεταρρυθμίσεων, αλλά και την ανησυχία του για την οικοδόμηση μιας «αυθαίρετης εξουσίας» και την αυξανόμενη ισχύ των μυστικών υπηρεσιών. Κατά την αξιολόγηση του Κόλινς, η μεταρρύθμιση στη ρωσική Δικαιοσύνη αποτελεί την υπ’ αριθμόν ένα αναγκαιότητα για τον γενικότερο εκσυγχρονισμό της κοινωνίας.
Πρωτοβουλία του Ρώσου προέδρου για τα πυρηνικά
Τη δημιουργία μόνιμου συμβουλίου με τη συμμετοχή των πέντε πυρηνικών δυνάμεων -Ηνωμένων Πολιτειών, Ρωσίας, Βρετανίας, Γαλλίας και Κίνας- για τον έλεγχο των εξοπλισμών πρότεινε ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, στον Γάλλο ομόλογό του Ζακ Σιράκ κατά την πρόσφατη συνάντηση των δύο ανδρών, στη Μόσχα. Αυτό αποκάλυψε χθες το ρωσικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Ιντερφάξ, προσθέτοντας ότι ο Γάλλος πρόεδρος δεσμεύτηκε να μελετήσει τη ρωσική πρόταση.
Η Ρωσία επιδιώκει να οικοδομήσει συμμαχίες με άλλες πυρηνικές δυνάμεις, με στόχο τη ματαίωση των αμερικανικών σχεδίων για τη δημιουργία αντιπυραυλικής ασπίδας. Στους αδιάλλακτους αντιπάλους αυτού του σχεδίου συγκαταλέγεται η Κίνα, ενώ η Γαλλία έχει εκφράσει έντονες επιφυλάξεις. Από την πλευρά της η Βρετανία δέχεται να συζητήσει σε βάθος την ιδέα της αντιπυραυλικής άμυνας με την Ουάσιγκτον, αν και ισχυρή μερίδα των Εργατικών ζητεί από τον Τόνι Μπλερ να τοποθετηθεί αρνητικά.