Πέρυσι τέτοιο καιρό, στον πρώτο εορτασμό της εθνικής εορτής της Γαλλίας, της 14ης Ιουλίου, μετά τον διπλό εκλογικό του θρίαμβο σε προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, ο Εμανουέλ Μακρόν ζούσε το σύντομο καλοκαίρι της μακαριότητας. Η δημοτικότητά του βρισκόταν στο ζενίθ και οι δημοσιογράφοι τον παρομοίαζαν με τον Δία – παντοδύναμο και απρόσιτο, με τους κεραυνούς του να απειλούν όσους θα τον αμφισβητούσαν.
Eνα χρόνο αργότερα, η ένεση αυτοπεποίθησης που έδωσε στη Γαλλία η εκλογή του ευρωπαϊστή προέδρου μοιάζει να έχει εξαντλήσει την ευεργετική της επίδραση. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που φιλοξένησε η Le Monde, το 70% θεωρεί ότι η Γαλλία διανύει περίοδο «παρακμής». Με τη Γερμανία πάντα απρόθυμη να αποδεχθεί τις μεταρρυθμιστικές προτάσεις του για την Ευρωζώνη και τον εθνικισμό σε άνοδο, ο ευρωσκεπτικισμός επιστρέφει. Μόνο το 36% των πολιτών δηλώνει ότι έχει εμπιστοσύνη στην Ε.Ε., ενώ το 43% την απορρίπτει ή αισθάνεται απογοήτευση.
Oσο για τον ίδιο τον Μακρόν, το τίμημα για τις νεοφιλελεύθερης κοπής μεταρρυθμίσεις του δεν είναι ασήμαντο: η δημοτικότητά του βρίσκεται στο ναδίρ των 15 μηνών του στο Ελιζέ, γύρω στο 33%. Οι φορολογικές απαλλαγές που χάρισε στους κατόχους μεγάλης περιουσίας και στους επιχειρηματίες, σε καιρούς περικοπών των δημοσίων δαπανών, του έδωσαν τον χαρακτηρισμό «ο πρόεδρος των πλουσίων».
Eτσι, ο Εμανουέλ Μακρόν αποφάσισε να κατέβει από τον Oλυμπο για να επιδοθεί σε ασκήσεις σεμνότητας και κοινωνικής ευαισθησίας, την περασμένη Δευτέρα, με μια ομιλία διάρκειας μιάμισης ώρας, στις Βερσαλλίες. Θα πει κανείς ότι το μεγαλοπρεπές ανάκτορο δεν είναι το πιο κατάλληλο σκηνικό για επίδειξη ταπεινότητας. Ωστόσο, στις Βερσαλλίες συγκαλείται, κατά το γαλλικό σύνταγμα, το Κογκρέσο, δηλαδή η κοινή συνεδρίαση Βουλής και Γερουσίας, για να εκφωνήσει ομιλία ο πρόεδρος της Δημοκρατίας σε ιδιαίτερες στιγμές – όπως συμβαίνει στην Αμερική μια φορά τον χρόνο. Στη Γαλλία, αυτό γινόταν εξαιρετικά σπάνια.
Στην ομιλία του δεν προανήγγειλε κάποια πολιτική στροφή – οι περικοπές δημοσίων δαπανών και η ανατροπή του συνταξιοδοτικού καθεστώτος θα συνεχιστούν. Η αλλαγή περιορίστηκε στους τόνους και τη φρασεολογία. «Δεν μου αρέσουν ούτε οι κάστες ούτε οι ραντιέρηδες, ούτε τα προνόμια και γνωρίζω ότι υπάρχουν επιτυχίες που δεν μετριούνται σε χρήμα», δήλωσε ο πρόεδρος. Μεταξύ άλλων, υποσχέθηκε ότι θα ανακοινώσει τον Σεπτέμβριο ένα μεγάλο σχέδιο για την καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων και την εξάλειψη της φτώχειας.
Προϋπόθεση
Προς αποφυγήν παρεξηγήσεων, φρόντισε να επαναλάβει την πεποίθησή του ότι για να γίνει καλύτερη μοιρασιά της πίτας πρέπει πρώτα να υπάρχει και να μεγαλώνει η πίτα, ο κοινωνικός πλούτος, και ότι η δύναμη που παράγει τον πλούτο είναι η –ιδιωτική– επιχείρηση.
Τα αποτελέσματα αυτής της άσκησης δημοσίων σχέσεων παραμένουν αμφιλεγόμενα. Γαλλικά μέσα ενημέρωσης καυτηρίασαν την ακατανίκητη έλξη του Μακρόν προς τα ήθη και τα έθιμα της απέναντι πλευράς του Ατλαντικού. Αλλοι του χρέωσαν «μοναρχικό» στυλ: ο επικεφαλής της Ανυπότακτης Γαλλίας, Ζαν-Λικ Μελανσόν, τον αποκάλεσε «Εμανουέλ Α΄», ενώ στο Twitter έκανε θραύση ο κωδικός #Macron Monarc. Ακόμη και το φίλα διακείμενο Politico έγραφε ότι οι δηλώσεις του υπέρ των μη προνομιούχων δεν ακούγονταν πειστικές από έναν πρόεδρο που ξόδεψε τους τρεις πρώτους μήνες του στο Ελιζέ 26.000 ευρώ για προεδρικό μέικαπ και άλλες 34.000 για να κατασκευαστεί πισίνα στην εξοχική προεδρική κατοικία για τα εγγόνια της συζύγου του, Μπριζίτ (από τον πρώτο της γάμο).
Από μια άποψη, η ομιλία Μακρόν στις Βερσαλλίες ήταν το εναρκτήριο λάκτισμα της προεκλογικής εκστρατείας ενόψει των κρίσιμων ευρωεκλογών της ερχόμενης άνοιξης. Τόνισε ότι «η διαχωριστική γραμμή που διατρέχει την Ευρώπη είναι ανάμεσα στους προοδευτικούς και τους εθνικιστές». Απομένει να αποδειχθεί αν η πολιτική του όντως αντιμετωπίζει ή θρέφει τον κίνδυνο που ο ίδιος επικαλείται.