Ο «Νικηφόρος Εφηβος» του 3ου αιώνα π.Χ. να παραμείνει στις ΗΠΑ

Ο «Νικηφόρος Εφηβος» του 3ου αιώνα π.Χ. να παραμείνει στις ΗΠΑ

2' 5" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Τα τελευταία χρόνια, μουσεία στις ΗΠΑ παρέδωσαν σε πολλές χώρες του κόσμου αρχαία εκθέματα που κατείχαν παράνομα. Η εφαρμογή των κανόνων για την απόκτηση αρχαιοτήτων δεν είναι πάντα εύκολη, όπως αποδεικνύει η υπόθεση του χάλκινου αγάλματος του «Νικηφόρου Εφήβου», που βρίσκεται στο Μουσείο Γκετί της Καλιφόρνιας από το 1977.

Το άγαλμα, που αποδίδεται εσφαλμένα στον γλύπτη του 4ου π.Χ. αιώνα Λύσιππο, παρότι φιλοτεχνήθηκε τον 2ο ή τον 3ο αιώνα π.Χ., εντοπίστηκε το 1964 στα δίχτυα Ιταλών ψαράδων στην Αδριατική. Το 1968, το ανώτατο δικαστήριο της Ιταλίας αποφάσισε ότι δεν υπήρχαν στοιχεία, που να αποδείκνυαν ότι το έργο ανήκε στο ιταλικό κράτος. Παρότι οι ψαράδες ξεφόρτωσαν το χάλκινο άγαλμα σε ιταλικό έδαφος, το δικαστήριο απεφάνθη ότι η πρόσκαιρη παραμονή του στην Ιταλία δεν σήμανε ότι ο «Εφηβος» μεταμορφώθηκε σε μέρος της ιταλικής πολιτιστικής κληρονομιάς.

Προτού καταλήξει στο Μουσείο Γκετί, το άγαλμα περιήλθε στην κατοχή Γερμανού εμπόρου τέχνης, ο οποίος επικοινώνησε με ιδρύματα και συλλέκτες, με στόχο την πώλησή του. Σύμφωνα με το μουσείο, το 1973 η γερμανική αστυνομία, κατόπιν αιτήματος των ιταλικών αρχών, πραγματοποίησε έρευνα γύρω από τη νομιμότητα της κατοχής του έργου από τον Γερμανό έμπορο τέχνης. Το 1977, το Μουσείο Γκετί αγόρασε τον «Εφηβο» στη Βρετανία έναντι 4 εκατ. δολαρίων. Το χάλκινο άγαλμα βρίσκεται έκτοτε εκτεθειμένο στο μουσείο του ιδρύματος Γκετί στο Λος Αντζελες.

Το 1989, η Ιταλία ζήτησε από το μουσείο να επιστρέψει το άγαλμα, εισπράττοντας την άρνηση του ιδρύματος. Το 2006, στο πλαίσιο συνομιλιών με στόχο την επιστροφή 40 αρχαιοτήτων από τις ΗΠΑ στην Ιταλία, η Ρώμη ζήτησε εκ νέου την επιστροφή του «Εφήβου». Το Μουσείο Γκετί απέρριψε και πάλι το αίτημα των ιταλικών αρχών. Την περασμένη εβδομάδα, το ιταλικό ανώτατο δικαστήριο διέταξε το μουσείο να παραδώσει το άγαλμα.

Παρότι Ιταλία και ΗΠΑ υπέγραψαν το 2001 συμφωνία επιστροφής αρχαιοτήτων «ύποπτης προέλευσης», το νομοθέτημα αυτό δεν έχει αναδρομική ισχύ και δεν μπορεί να επηρεάσει το αίτημα των ιταλικών αρχών επί του Μουσείου Γκετί. «Ο νόμος και τα δεδομένα της υπόθεσης δεν συνηγορούν στην επιστροφή του χάλκινου αγάλματος του “Νικηφόρου Εφήβου”», ανέφερε αυτή την εβδομάδα εκπρόσωπος του μουσείου στην Καλιφόρνια.

Στην περίπτωση του αγάλματος στο Γκετί, η δαπάνη φόρων Αμερικανών πολιτών και η αξιοποίηση των ήδη περιορισμένων μέσων του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ θα αποτελούσαν σφάλμα. Το Μουσείο Γκετί αγόρασε νομότυπα και καλόπιστα το έργο, τηρώντας την ιταλική νομοθεσία της εποχής εκείνης. Εφόσον η Ιταλία δεν εμφανίσει νέες αποδείξεις, το καλύτερο για το άγαλμα θα είναι η παραμονή του στην Καλιφόρνια και στο Μουσείο Γκετί.

* Ο αρθρογράφος είναι καθηγητής Νομικής, ειδικός σε ζητήματα πολιτιστικής κληρονομιάς.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή