AGATHA CHRISTIE
Μια αυτοβιογραφία
μτφρ. Χρήστος Καψάλης
εκδ. Ψυχογιός, σελ. 696
Υπάρχει τουλάχιστον ένα γεγονός στη ζωή της Αγκαθα Κρίστι τόσο μυστηριώδες, ώστε θα μπορούσε να αποτελεί θέμα βιβλίου της. Σε ηλικία 36 ετών, τον Δεκέμβριο του 1926, παντρεμένη με τον στρατιωτικό Αρτσι Κρίστι, εξαφανίστηκε από το σπίτι της. Είχε προηγηθεί ένας μεγάλος συζυγικός καβγάς, καθώς ο Κρίστι είχε ήδη ζητήσει διαζύγιο, και την ημέρα της εξαφάνισης ανακοίνωσε ότι θα περνούσε το Σαββατοκύριακο στο σπίτι της ερωμένης του Νάνσι Νιλ. Παρά τις προσπάθειες της αστυνομίας επί 10 ημέρες, τις εκτεταμένες έρευνες με τη συμμετοχή πολλών εθελοντών –η συγγραφέας, που είχε αρχίσει ήδη να γίνεται γνωστή, υπήρξε κεντρικό θέμα των εφημερίδων της εποχής– κανένας δεν μπόρεσε να την εντοπίσει. Τελικά ανακαλύφθηκε σε ένα ξενοδοχείο του Γιορκσάιρ, όπου διέμενε με το όνομα Τερέζα Νιλ και καταγωγή από το Κέιπ Τάουν. Η ίδια δήλωσε ότι δεν θυμόταν τίποτε για το πώς, πότε και γιατί βρέθηκε εκεί, και οι γιατροί διέγνωσαν ένα είδος ψυχογενούς αμνησίας. Το ζευγάρι χώρισε αμέσως μετά. Εκείνος παντρεύτηκε τη Νάνσι Νιλ, εκείνη δύο χρόνια αργότερα τον αρχαιολόγο σερ Μαξ Μαλόουαν. Κάποιες φήμες πως στο διάστημα της εξαφάνισής της αποπειράθηκε να δολοφονήσει τη Νάνσι τρυπώνοντας στο ινστιτούτο καλλονής όπου εκείνη βρισκόταν, ξεχάστηκαν.
Γι’ αυτό το περιστατικό δεν γίνεται καμιά αναφορά στην αυτοβιογραφία της. Ομολογεί όμως τη συναισθηματική συντριβή της από τη συμπεριφορά του συζύγου της εκείνη τη χρονιά που, όπως λέει, μισεί να θυμάμαι. Το «Μια αυτοβιογραφία», αυτό το ογκωδέστατο βιβλίο που εκδόθηκε στην Αγγλία σχεδόν δύο χρόνια μετά τον θάνατό της (1976), αποτελεί την αφήγηση της ζωής της αλλά με τον τρόπο και το περιεχόμενο που εκείνη επιλέγει. Οπως χαρακτηριστικά αναφέρει στον πρόλογο, γραμμένο στο Νιμρούκ του Ιράκ το 1950, όπου βρέθηκε ακολουθώντας την αποστολή του συζύγου της, η ανάγκη της αυτοβιογραφίας την κυρίευσε μεν, αλλά χωρίς καμιά διάθεση να ασχοληθεί με ονόματα, χρονολογίες και τόπους τοποθετημένα σε σωστή χρονολογική σειρά. «Αυτό που θέλω να κάνω», γράφει, «είναι να βουτήξω το χέρι μου στα τυφλά σε ένα βάζο και να τραβήξω από μέσα ανάκατες αναμνήσεις». Και αυτό ακριβώς κάνει, δίνοντας τη μερίδα του λέοντος στη μικρούλα Αγκαθα Μίλερ πριν γίνει η «βασίλισσα του Εγκλήματος» Αγκαθα Κρίστι, και περιγράφει διεξοδικά την ευτυχισμένη παιδική της ηλικία και τη σχέση με τη μητέρα της.
Στα βιβλία της και στη διαδικασία της συγγραφής τους αναφέρεται πολύ περιορισμένα. Ξεχωρίζει βεβαίως κάποια από τα διάσημα μυθιστορήματά της όπως τη «Δολοφονία του Ρότζερ Ακρόιντ» και τη θεατρική «Ποντικοπαγίδα», αλλά αντί για αυτά, προτιμά να μιλάει για τα σπίτια της. Η απόκτηση και ο αποχωρισμός τους, η διακόσμηση, οι κήποι, και γενικώς η καθημερινότητα εντός τους, δίπλα σε αγαπημένους ανθρώπους, τη συνάρπαζε. Ας μην ξεχνάμε ότι σε όλη της τη ζωή απεχθανόταν τη δημοσιότητα, και δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί κάποιος θα ήθελε να τη «συναντήσει» εκτός των έργων της.
Παρ’ όλα αυτά η συγγραφική της ικανότητα και η άνεση του λόγου κάνει τις αναμνήσεις γοητευτικές, είτε μιλάει για την αρχαιολογία που την ενθουσίαζε μάλλον όσο και οι ιστορίες μυστηρίου, είτε για τη σωτηρία του μικρού καναρινιού Γκόλντι, που τελικώς κατέβηκε σώος από το κουρτινόξυλο.
Το συγκεκριμένο βιβλίο το γνωρίσαμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα στα τέλη της δεκαετίας του 1990 από τις εκδόσεις Λυχνάρι σε μετάφραση και σχόλια της συγγραφέως Χίλντας Παπαδημητρίου. Πλέον, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός που εκτός της αυτοβιογραφίας, έχει πλέον τα –περιζήτητα- δικαιώματα των μυθιστορημάτων της Κρίστι, τα οποία επανεκδίδει με νέες μεταφράσεις.