Περίσσεψαν οι λέξεις, λιγόστεψαν οι σκέψεις

Περίσσεψαν οι λέξεις, λιγόστεψαν οι σκέψεις

3' 0" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ε​​ίναι, αναμφίβολα, από τις πιο προβεβλημένες εκφράσεις το «παλιό πολιτικό σύστημα», για την απομάκρυνση (ή μήπως ανατροπή) του οποίου η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έχει αφιερώσει πολλή ενέργεια και δάκρυα οργής. Στα λόγια. Το ππσ (εν συντομία) ευθύνεται για τη χρεοκοπία της χώρας, τη διαπλοκή, τη διαφθορά, την επί δεκαετίες κατάχρηση εξουσίας, κ.ο.κ. Είναι το απόλυτο κακό και ο αποδιοπομπαίος τράγος. Προφανώς η κριτική έχει και βάση και αλήθεια. Για τον ΣΥΡΙΖΑ το ππσ προσωποποιείται «στην Ελλάδα των τζακιών και των πορφυρογέννητων» που εναλλάσσονταν στην εξουσία θεωρώντας την κάτι σαν ιδιοκτησία τους. Ο ΣΥΡΙΖΑ έφερε νέο άνεμο και με τα «δικά του αξιακά προτάγματα» εμποδίζει τους συνοδοιπόρους του Ορμπαν και του Σαλβίνι να επιστρέψουν στη διακυβέρνηση της χώρας. Περίπου αυτά δηλώνουν οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης και, με τα δικά του λόγια, ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Η σημαία «παλιό πολιτικό σύστημα» ανεμίζει πάντα στην πρόσοψη του κυβερνητικού ιδεολογικού οικοδομήματος. Στην πρόσοψη, γιατί πίσω από αυτήν υπάρχουν (στην αρχή ήταν καμουφλαρισμένα, τώρα σε πλήρη ανάπτυξη) όλα τα υλικά που καθηλώνουν τη χώρα στην καταστροφική εκδοχή του παρελθόντος της. Αδιαφανείς συναλλαγές, οργάνωση πελατειακών δικτύων, αντίληψη του κράτους ως μηχανισμού κομματικών διευθετήσεων, μαζί με εμμονές και ιδεοληψίες. Και από κοντά υπερχρήση λέξεων, που καταλήγουν ακραία στρεβλωμένες, έτσι ώστε να μην αντέχουν σε καμία δοκιμασία δημοκρατικών συντεταγμένων. Δεν πρόκειται για λέξεις δεξιού ή αριστερού ρεπερτορίου. Δημοκρατικών αρχών και μόνο. Ποιος «ανθρωπισμός», για παράδειγμα, μπορεί να επιβιώσει στις συνθήκες της Μόριας; Η δημοφιλής φράση «και άλλαζαν την καθιερωμένη σημασία των λέξεων ώστε να ταιριάζει με τις πράξεις τους» (από την «Ιστορία» του Θουκυδίδη) μοιάζει να γεννήθηκε –και αυτή– στις μέρες μας. Κίνητρα και πραγματικές προθέσεις κρύβονται κάτω από το κατάλληλο ύφος και λόγο. Η προσαρμογή στις περιστάσεις γίνεται όλο και πιο βίαια. Καθώς το περιεχόμενο πολλών λέξεων-κλειδιών εξανεμίζεται μέσα στη σύγχυση, με την ένταση της επανάληψης κάθε ακροατής ανακαλεί αυτό που τον βολεύει. Πότε για να δικαιωθεί, πότε για να ησυχάσει τη συνείδησή του.

Τον Μάιο του 1963, στο πρώτο τεύχος του περιοδικού «Εποχές», ο διπλωμάτης και συγγραφέας Ρόδης Ρούφος δημοσίευσε ένα πολύ σημαντικό φιλοσοφικό δοκίμιο με τίτλο «Οι μεταμορφώσεις του Αλάριχου». Ο νομικός και συνταγματολόγος Νίκος Αλιβιζάτος επιμελήθηκε σχετική έκδοση (2018), ενώ σε παλαιότερο δοκίμιό του με τίτλο «Ποια δημοκρατία για την Ελλάδα μετά την κρίση;» (2013), με υπότιτλο «Για την αποκατάσταση των λέξεων και του νοήματός τους», αφιερώνει ξεχωριστό κεφάλαιο στον Ρόδη Ρούφο. Ο κίνδυνος και η εκμετάλλευση του Αλάριχου (σ.σ. βασιλιάς των Βησιγότθων που έμεινε θλιβερά γνωστός στην Ιστορία γιατί εκθεμελίωσε τη Ρώμη) αρχίζουν όταν κυριαρχεί η σύγχυση στην πολιτική, με την επικράτηση υβριστικών συνθημάτων. Αντιγράφουμε το απόσπασμα του Ρόδη Ρούφου από το δοκίμιο του κ. Αλιβιζάτου: «Στα κατοχικά κι αμέσως μετακατοχικά χρόνια, οι συμφοιτητές μου κι εγώ βριζόμασταν “Βούλγαροι!” ή “Φασίστες!”, και τα δυο εξ ίσου ανακριβείς ονομασίες για τους αντιπάλους, φορτωμένες φονικό πάθος(…). Μήπως οι χαρακτηρισμοί του “δημοκρατικού”, του “εθνικόφρονος”, του “αναρχικού” που εξάπτουν τους αναγνώστες του καθημερινού μας τύπου αντέχουν πάντα σε μιαν αυστηρή λογική ανάλυση; Σ’ όλα φταίνε η έλλειψη σαφήνειας των λέξεων και η κακή τους χρήση, είτε καλόπιστη είτε κακόπιστη· στην πολιτική και στη δημοσιογραφία είναι κατά κανόνα το δεύτερο».

Για να μην απεμπολούμε και εμείς, οι δημοσιογράφοι, τις ευθύνες μας.

Στην πρόσφατη, διήμερη, συζήτηση στη Βουλή για την ψήφο εμπιστοσύνης περίσσεψαν, και πάλι, οι λέξεις, φορτισμένες για να ακουστούν: «καλοταϊσμένοι χρυσοκάνθαροι της διαπλοκής», «εχθροί της πατρίδας», «αποστάτες», «πολιτικά ρετάλια», κ.ο.κ. Ούτε καν ενδεικτική δεν είναι αυτή η καταγραφή.

Χαρακτηριστικό της κρίσης είναι και η γενικευμένη σύγχυση λέξεων και νοημάτων. Μια σύγχυση που ευνοεί τη συνθηματολογία εις βάρος του διαλόγου, που πυκνώνει την ομίχλη, κάνοντας την καθαρή σκέψη να φαίνεται καχεκτική και την αντικειμενικότητα ή την ψύχραιμη απόσταση αδυναμία.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή