Μπορεί να το δει κανείς ανάποδα: Η εξέλιξη της υπόθεσης Novartis επιτρέπει μια μάλλον παρήγορη ανάγνωση. Παρά τις πιέσεις που ασκήθηκαν, παρά το πολιτικό κεφάλαιο που επενδύθηκε στην ανάκριση, τελικώς δεν κατέστη εφικτό να εφαρμοστεί η ρασπουτινική δικονομία. Δεν εφαρμόστηκε η οδηγία «κάνε τις διώξεις και άσ’ τους να απαλλαγούν μετά». Ούτε το δόγμα «να βάλουμε κάποιον φυλακή».
Το σύστημα –όπου ως «σύστημα» εννοείται η περιοχή εκείνη της Δικαιοσύνης που εφάπτεται με την πολιτική– άντεξε. Οι αντιστάσεις που συνάντησε η καμπάνια της Novartis δεν ήταν μόνο πολιτικές. Ηταν και ενδοδικαστικές. Μια κυνική εξήγηση για τις τελευταίες είναι ότι πάντα το δικαστικό σώμα νιώθει την πολιτική θερμοκρασία της στιγμής – προεικάζει την επερχόμενη αλλαγή. Εστω κι έτσι το αποτέλεσμα δεν αλλάζει: Από τη μαύρη λίστα των αντιπάλων της κυβέρνησης, η οποία συμπίπτει θεαματικά με λίστα των εμπλεκομένων στη Novartis, μόνο μια σκιά μπόρεσε τελικώς να παρουσιαστεί. Ακόμη και αυτή η σκιά κατά του Ανδρέα Λοβέρδου δεν θα είχε υπάρξει χωρίς την επιστράτευση του ελεύθερου συνειρμού.
Είναι στ’ αλήθεια παρήγορη αυτή η εξέλιξη; Ισχύει μήπως και για τους θεσμούς το καραμελένιο κλισέ πως ό,τι δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό;
Ο,τι δεν σε σκοτώνει, μπορεί περίφημα να σε σακατέψει. Η Δικαιοσύνη δεν δυνάμωσε επειδή η κατάλυση της ανεξαρτησίας ήταν ατελής – επειδή αυτοί που την επιχείρησαν δεν είχαν την ικανότητα να την ολοκληρώσουν. Αντιθέτως. Οι ζημίες είναι πολλές και παντού.
Η Novartis δηλητηρίασε τη Δικαιοσύνη. Ενέσπειρε μεταξύ των λειτουργών της έριδες. Προκάλεσε πρώτα την παραίτηση της πρώην εισαγγελέως Διαφθοράς και μετά του αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, που επόπτευε την εισαγγελία Διαφθοράς. Δημιούργησε συνθήκες φατριασμού, που δεν θα εκλείψουν εύκολα, ακόμη κι όταν φύγουν οι πολιτικοί παράγοντες που τις δημιούργησαν.
Η Novartis δηλητηρίασε την πολιτική ζωή. Την καθήλωσε σε μια ατζέντα άσχετη με τα ζωτικά ζητήματα της χώρας. Και απειλεί να την κρατήσει σε ένα περιβάλλον εχθροπάθειας. Ολοι οι εμπλεκόμενοι που μίλησαν, ευθέως ή με χρησμούς –Λοβέρδος, Γεωργιάδης, Βενιζέλος, Σαμαράς– προαναγγέλλουν αντιδιώξεις για μετά τις εκλογές. Ακόμη και αν το αίτημα για αποκάλυψη των αυτουργών της μεθόδευσης είναι θεμιτό, απειλεί ωστόσο να διαιωνίσει την ποινικοποίηση της πολιτικής αντιπαράθεσης. Απειλεί να καθυστερήσει και άλλο τη μετάβαση σε μια ατμόσφαιρα κανονικότητας.
Η Novartis δηλητηρίασε ακόμη και τον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ, σημαδεύοντας προκαταβολικά κάθε προσπάθεια δικής του κανονικοποίησης – κάθε άνοιγμά του στον χώρο που καταγγέλλει ως «παλαιό καθεστώς», ενώ, ταυτόχρονα, προσπαθεί να τον δελεάσει.
Η καμπάνια της Novartis καταρρέει. Αλλά τα συντρίμμια της είναι ραδιενεργά.