«Δεν είναι αφιέρωμα, αλλά έκθεση του ανέκδοτου αρχείου του Νικόλα Ασιμου», λέει ο εικαστικός Φώτης Καραγεωργίου, διοργανωτής της έκθεσης στο «Bios. Ρομάντσο». «Ελάτε μαζί μας μια βόλτα», είναι ο τίτλος της, εμπνευσμένος από το πλακάτ που κρατούσε ο Ασιμος στα Εξάρχεια τη δεκαετία του ’80. «Θα σας ανοίξουμε τα μάτια», μας παρότρυνε τότε, ντυμένος αλλόκοτα με ένα φόρεμα και ένα σάλι στους ώμους. Μα όσο αλλόκοτη έμοιαζε η συμπεριφορά του, τόσο τρυφερά, ακόμα και μέσα στον σαρκασμό τους, ήταν μερικά τραγούδια του που ερμήνευσαν, εκτός από τον ίδιο, η Χάρις Αλεξίου και ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου.
Οσοι τον έζησαν λένε ότι πάλευε με τους δαίμονές του.
Αυτοσχέδιες παραστάσεις
Ο Νικόλαος Ασημόπουλος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, μεγάλωσε στην Κοζάνη, εισήχθη στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ, αλλά το 1973 τα εγκατέλειψε όλα και ήρθε στην Αθήνα. Στις μπουάτ της Πλάκας συνεργάστηκε με πολλούς, η πρώτη δισκογραφική του απόπειρα το 1975 λογοκρίθηκε, και έκτοτε ηχογραφούσε και διακινούσε κασέτες ο ίδιος. Στην Αθήνα έστηνε αυτοσχέδιες παραστάσεις στον δρόμο, συχνά διέκοπτε την κυκλοφορία, έκανε περάσματα σε κινηματογραφικές ταινίες. Η σχέση με τα ψυχιατρεία ξεκίνησε το 1981. Το 1988, λίγο πριν δικαστεί κατηγορούμενος για βιασμό, βρέθηκε κρεμασμένος στο σπίτι του στην οδό Καλλιδρομίου 55. Ηταν μόλις 38 ετών. «Εχουμε την απολογία του, ένα απίστευτα σουρεαλιστικό κείμενο, από το οποίο θα δείξουμε την πρώτη σελίδα. Δείχνει ένα άνθρωπο που ήδη κάλπαζε αλλού».
Τριάντα ένα χρόνια από τότε, μια επίσκεψη στην έκθεση που παρουσιάζει το αρχείο του (τελεί υπό την αιγίδα της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών), είναι ευκαιρία να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε μία από τις χαρακτηριστικές φυσιογνωμίες της δεκαετίας του ’80.
«Δεν περίμενα ότι κρατούσε αρχείο με αποκόμματα εφημερίδων, δημόσια έγραφα που τον αφορούσαν, όπως τα ενοικιαστήρια των σπιτιών του», λέει στην «Κ» ο εικαστικός Φώτης Καραγεωργίου. «Στα τετράδιά του υπάρχουν γνωστά τραγούδια του, αλλά και πολλοί ανέκδοτοι στίχοι, που όλα δείχνουν τον τρόπο εργασίας του. Για τον «Μπαγάσα» υπάρχει ένα εντυπωσιακό δισέλιδο γεμάτο διορθώσεις, ενώ το «Θα ’ρθω να σε βρω» το συναντάμε επτά φορές στο αρχείο. Παίδευε το υλικό του, δεν έμενε εύκολα ικανοποιημένος, γι’ αυτό παρατηρούμε πολλές αλλαγές στο ίδιο κομμάτι». Το συγκεκριμένο τραγούδι (από τον δίσκο «Χαιρετίσματα» (1987) του Β. Παπακωνσταντίνου, είχε αρχικά άλλο τίτλο. «Μια βωμολοχία που καμία εταιρεία δεν θα έβαζε ως τίτλο».
Αφίσα για τις παράνομες κασέτες που ηχογραφούσε και διακινούσε ο ίδιος.
Οσοι έζησαν τον Ασιμο λένε ότι πάλευε με τους δαίμονές του. «Εγώ γνωρίζω την κόρη του και τον αδελφό του. Εχω τη σύμφωνη γνώμη της Λίλιαν, η οποία έκανε για την έκθεση ένα πολύ απλό, στιβαρό και βιωματικό έργο που πολλούς από εμάς, με τα πτυχία και τα μεταπτυχιακά μας, μας βάζει πέρα».
Το αρχείο του στάθηκε πηγή έμπνευσης για 12 εικαστικούς στο «Ρομάντσο», να δημιουργήσουν και να εκθέσουν έργα τους στον πρώτο όροφο του πολυχώρου από τις 3 έως τις 15 Μαΐου. Ανάμεσα στα έργα, ξεχωρίζει μια κλεψύδρα, με μηχανισμούς και γρανάζια, ύψους 1.85 μ. Είναι του Φ. Καραγεωργίου και παραπέμπει στον «Μηχανισμό» του Ασιμου, τραγούδι που κυκλοφόρησε σε 45άρι δισκάκι το 1975. Μια εγκατάσταση με ασπρόμαυρες φωτογραφίες, βώλους και μια σφεντόνα, είναι το έργο του Αλέξανδρου Βούτσα, καθηγητή φωτογραφίας στην ΑΣΚΤ. Παράλληλα, θα δοθούν και συναυλίες. Το αρχείο περιλαμβάνει ακόμη το αποφυλακιστήριο του Ασιμου από τις φυλακές της Αίγινας, εξιτήρια από ψυχιατρεία, τις εξουσιοδοτήσεις που έκανε στον πατέρα και στον αδελφό του για να αλλάξει το επώνυμό του. «Εξηγεί ότι από Ασημόπουλος θέλει να γίνει Ασιμος, με γιώτα». Η πρώτη φορά που υπέγραψε έτσι, ήταν στα 17 του. «Τότε έστειλε στον Νίκο Μαστοράκη – ο οποίος διατηρούσε στήλη για τους νέους σε εφημερίδα της εποχής, στίχους πάνω στο γαλλικό τραγούδι Monsieur Cannibale. Συνήθιζε να γράφει στιχάκια πάνω σε ξένες μελωδίες. Ο Μαστοράκης, προφανώς αστειευόμενος, απάντησε με ένα σκίτσο: ένα καζάνι στο οποίο ήταν ο ίδιος μέσα και αυτοαλατιζόταν… Ο Νικόλας ένιωσε προσβεβλημένος και έγραψε ένα δισέλιδο με ημερομηνία Κοζάνη 1966 και στο τέλος της δεύτερης σελίδας υπογράφει Νίκος Ασιμος».
Στα Εξάρχεια τη δεκαετία του ’80.
Ρομαντικό παιδί
Μελετώντας το αρχείο, ο Φώτης Καραγεωργίου τον περιγράφει ευαίσθητο, ρομαντική ψυχή, άνθρωπο ανάποδο και δύσκολο, «ένα παιδί». «Το ερώτημα είναι αν θα μπορούσε να σταθεί στις μέρες μας. Τα Εξάρχεια ξέφυγαν από την καλλιτεχνία, την ανταλλαγή ιδεών, το καλλιτεχνικό αλισβερίσι στο οποίο είχε θέση ο Ασιμος, εκείνη την εποχή. Σήμερα δεν θα μπορούσε να υπάρχει εκεί. Σίγουρα υπήρξε πρωτοπόρος στο θέατρο του δρόμου. Τότε όμως θεωρούνταν “παλαβός”. Ψάχνω να βρω αν όλα αυτά γίνονταν εν γνώσει του. Μου θυμίζει τον ντανταϊσμό κι άλλα κινήματα. Δεν ξέρω αν τα γνώριζε, αλλά σίγουρα τα ζούσε. Καταργούσε τα όρια μεταξύ ζωής και τέχνης».
Εργο-κλεψύδρα του Φ. Καραγεωργίου.
Μεταξύ άλλων, ο Φ. Καραγεωργίου έχει συζητήσει και με τον ψυχίατρο του Ασιμου, τον Σωτήρη Παστάκα (είναι και ποιητής). «Τότε ήταν ειδικευόμενος γιατρός στο Δαφνί. Ο γιατρός θυμάται τον Ασιμο πάνω στα δένδρα να παίζει κιθάρα, ήταν βασιλιάς εκεί. Επειτα, όμως, μεταφέρθηκε στην Κηφισιά, σε ένα χώρο χωρίς αυλές, όπου του έδιναν πολλά φάρμακα. Οταν βγήκε, ήταν ράκος».