Είναι σε μεγάλο ποσοστό γένους θηλυκού, νέες, οι περισσότερες εξ αυτών με πτυχίο, η σχέση τους με την πολιτική είναι «χαλαρή», προκαλούν πονοκέφαλο σε κομματικά επιτελεία και δημοσκόπους που αδυνατούν να διαβάσουν τη σκέψη τους, ενώ η επιλογή τους δεν αποκλείεται να αναδείξει τον νικητή.
Με αυτά τα χαρακτηριστικά σκιαγραφούν το προφίλ του αναποφάσιστου ψηφοφόρου Έλληνες και Ευρωπαίοι ειδήμονες που καλούνται να λύσουν τον γρίφο και να καταλήξουν σε μία όσο το δυνατόν πιο ασφαλή πρόβλεψη. Το κουβάρι περιπλέκεται ακόμα πιο πολύ στις Ευρωεκλογές, όπου το ποσοστό των αναποφάσιστων φτάνει σε γενικές γραμμές δύο εβδομάδες πριν από τις κάλπες το 15%-20%.
«Ανάλογα με την “κάλπη” παρουσιάζονται αυξομειώσεις. Σε ότι αφορά στις Ευρωεκλογές, οι αναποφάσιστοι δείχνουν να είναι περισσότεροι σε σχέση με τις άλλες δύο εκλογές. Οι πολίτες αισθάνονται πολύ μακριά τις Βρυξέλλες και ότι οι αποφάσεις του ευρωκοινοβουλίου δεν τους αφορούν και τόσο. Οι πολίτες δίνουν μεγαλύτερη βαρύτητα στις εθνικές εκλογές» δηλώνει στο «kathimerini.gr» o κ. Νίκος Μαραντζίδης, αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Βαλκανικών Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Όσον αφορά στο φύλο, το 61% είναι γυναίκες και το 39% άνδρες. Επίσης, το 43% των αναποφάσιστων ψηφοφόρων προέρχεται από Αττική και Θεσσαλονίκη και το 57% από την περιφέρεια.
Διαφοροποιήσεις παρατηρούνται ωστόσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο εν όψει των Ευρωεκλογών, με τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης να κρατούν τα ηνία.
Πριν από τριάντα χρόνια όταν η τότε ΕΟΚ αριθμούσε μόνο εννέα χώρες-μέλη, η αποχή στις ευρωεκλογές ανερχόταν στο 37%. Στις Ευρωεκλογές του 2009 το ποσοστό της αποχής έφτασε κατά μέσο όρο στο 57%, ενώ στη Σλοβακία οκτώ στους δέκα ψηφοφόρους δεν προσήλθαν στις κάλπες. Αντίθετα, οι πολίτες σε χώρες όπως το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, λόγω της υποχρεωτικής ψήφου, προσήλθαν μαζικά στις κάλπες (ποσοστό 90%).
«Στην ανατολική Ευρώπη το φαινόμενο δείχνει πιο έντονο. Σε κάποιο βαθμό το ποσοστό των αναποφάσιστων σχετίζεται με αυτό καθεαυτό το ενδιαφέρον για τις ίδιες τις Ευρωεκλογές, που σε γενικές γραμμές είναι μικρότερο σε σχέση με τις εθνικές εκλογές. Σε κάποιες χώρες ο χαμηλός βαθμός ενδιαφέροντος συμβάλλει στην υπερβολική διόγκωση του φαινομένου και τροφοδοτεί και το φαινόμενο της αποχής» επισημαίνει ο κ. Μαραντζίδης. Ενδεικτικό το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου το 1999, όπου το ποσοστό συμμετοχής έφτασε το εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό του 24%.
Η έλλειψη ενδιαφέροντος και πληροφόρησης είναι το κοινό χαρακτηριστικό μεταξύ των ψηφοφόρων της συγκεκριμένης κατηγορίας, υπογραμμίζει από την πλευρά του ο Ντόρου Φραντέσκου ένας εκ των ιδρυτών του «VoteWatch Europe», έναν ανεξάρτητο οργανισμό που παρακολουθεί και αναλύει τις δραστηριότητες λήψης αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου των Υπουργών.
«Συνήθως είναι νέοι, λιγότερο ενημερωμένοι για πολιτικά θέματα ή πολύ απλά άνθρωποι με μειωμένο ενδιαφέρον. Μάλιστα πρόσφατες έρευνες έχουν αποδείξει ότι η αναποφασιστικότητα σχετίζεται άμεσα με τις πολιτικές εξελίξεις. Για παράδειγμα κάποιοι ψηφοφόροι μπορεί να είναι οργισμένοι με τις αποφάσεις των κομμάτων ή δυσαρεστημένοι με τις παρελθοντικές επιλογές τους» τονίζει ο Ντόρου Φραντέσκου.
Μεταξύ των παραγόντων που ενισχύουν την αναποφασιστικότητα είναι η δυσκολία αναγνώρισης των διαφορών ανάμεσα στα κόμματα και η αδυναμία ταύτισης με τις απόψεις των πολιτικών.
Οπως επισημαίνει μάλιστα ο κ. Μαραντζίδης «σε παγιωμένα κομματικά συστήματα με ισχυρό βαθμό κομματικής ταύτισης, οι αναποφάσιστοι είναι συνήθως λιγότεροι σε σχέση με κομματικά συστήματα σε μετάβαση όπου, δηλαδή τα κόμματα έχουν ρηχή διείσδυση στην κοινωνία. Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν το φαινόμενο είναι ο βαθμός της πόλωσης, η σημασία των εκλογών, ο αριθμός των κομμάτων, ιδιαίτερα των πρωτοεμφανιζόμενων».
Σε εθνικό επίπεδο πάντως η χρηματοπιστωτική κρίση ήταν αυτή που έδωσε τη χαριστική βολή.
«Στις εκλογές του 2012 ζήσαμε ένα εντυπωσιακό φαινόμενο, να έχουμε τεράστιο σώμα αναποφάσιστων λίγες μέρες ή και ώρες ίσως πριν τις εκλογές. Υπολογίστηκε πως περίπου ένας στους τέσσερις ψηφοφόρους αποφάσισε την τελευταία εβδομάδα για το τι θα ψηφίσει», επισημαίνει ο κ. Μαραντζίδης.
Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης πάντως άφησαν ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους και εκτός συνόρων.
«Η οικονομική κρίση κλόνησε την εμπιστοσύνη των πολιτών τόσο απέναντι στους εγχώριους θεσμούς αλλά και την Ε.Ε. Η τάση αυτή αποτυπώνεται ξεκάθαρα στο Ευρωβαρόμετρο, σύμφωνα με το οποίο η εμπιστοσύνη στην Ε.Ε. μειώθηκε κατακόρυφα στη διάρκεια της κρίσης. Συγκεκριμένα από 50% την άνοιξη του 2008 κατρακύλησε στο 31% την άνοιξη του 2012» εξηγεί ο κ. Φραντέσκου. Το γεγονός αυτό απομάκρυνε τους πολίτες από τα κυρίαρχα κόμματα.
«Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις του PollWatch2014 ακραία κόμματα τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς αναμένεται να τα πάνε καλύτερα από οποιεσδήποτε προηγούμενες Ευρωεκλογές. Συνεπώς, η κρίση έχει αλλάξει τη στάση των ψηφοφόρων μειώνοντας τη στήριξή τους σε παραδοσιακούς πολιτικούς θεσμούς και πολιτικούς».
Οσο για το τι καταλήγουν να ρίξουν στην κάλπη οι αναποφάσιστοι αυτό παραμένει ίσως επτασφράγιστο μυστικό ακόμα και λίγες ώρες πριν κλείσουν οι κάλπες, καθώς επιδρούν πάνω στους ψηφοφόρους αντιφατικά διλήμματα, όπως η διατήρηση της κυβερνητικής σταθερότητας σε συνδυασμό με την ανανέωση του πολιτικού προσωπικού.
«Οι αναποφάσιστοι συνήθως καταλήγουν στις κάλπες χωρίς να έχουν εκφράσει προηγουμένως τις προτιμήσεις τους, γεγονός που δεν επιτρέπει να κάνουμε κάποια πρόβλεψη για το τελικό αποτέλεσμα. Αυτός είναι και ο λόγος που οι αναποφάσιστοι ενδέχεται να έχουν σημαντική επίδραση στο αποτέλεσμα των εκλογών, ιδιαίτερα αν η διαφορά μεταξύ των πρώτων κομμάτων είναι μικρή», προσθέτει ο Ντόρου Φραντέσκου.
Οι Ευρωπαίοι υποψήφιοι πάντως δεν εγκαταλείπουν τη μάχη και επιχειρούν να προσελκύσουν νέους κυρίως ψηφοφόρους μέσω των social media. Ενδεικτικό της τάσης το γεγονός ότι περισσότεροι από 400 ευρωβουλευτές διατηρούν λογαριασμό στο Twitter, με τον Μάρτιν Σουλτς να εμφανίζεται ως ο πιο δραστήριος πολιτικός της Ε.Ε. στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αλλωστε ο πρώτος διδάξας Μπέπε Γκρίλο απέδειξε ότι το πείραμα πέτυχε, αφού το Κίνημα των Πέντε Αστέρων φαίνεται να καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση στις τελευταίες δημοσκοπήσεις με ποσοστό μεγαλύτερο του 27%.
Αποψη: Το προφίλ του αναποφάσιστου ψηφοφόρου των ευρωεκλογών
