Την ανάγκη να αποδοθεί δικαιοσύνη στα θύματα της τραγωδίας των Τεμπών τονίζει με συνέντευξη της στην «Κ» η Ευρωπαία Γενική Εισαγγελέας Λάουρα Κοβέσι. Για να συμβεί αυτό κρίνει πως θα ήταν αναγκαία η αλλαγή του νόμου περί ευθύνης υπουργών, καθώς όπως λέει χαρακτηριστικά, το ισχύον νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα δεν της επιτρέπει να κάνει σωστά τη δουλειά της. Αναφερόμενη στα οικονομικά εγκλήματα, όπως για παράδειγμα τις διασυνοριακές απάτες στον ΦΠΑ, διευκρινίζει ότι καμία χώρα δεν είναι «καθαρή» και σημειώνει ότι σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας στο μικροσκόπιο της βρίσκονται συνολικά 1.927 υποθέσεις για εκτιμόμενη πιθανή ζημία ύψους 19,2 δισ. ευρώ. Στην περίπτωση της Ελλάδας «τρέχουν» συγκεκριμένα 53 έρευνες για εκτιμόμενη πιθανή ζημία στα ταμεία περισσότερα από 700 εκατομμύρια ευρώ.
-Κ. Κοβέσι πριν από λίγες ημέρες έπεσε η αυλαία στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής για τα Τέμπη. Από την πλευρά σας έχετε ξεκινήσει μια έρευνα για τη σύμβαση 717 αλλά και για τους χειρισμούς δημοσίων λειτουργών στην υπόθεση. Τι προκύπτει από τα μέχρι τώρα στοιχεία που έχετε στη διάθεσή σας;
Εχουμε ασκήσει ποινική δίωξη σε 23 δημόσιους λειτουργούς και σύμφωνα με αυτά που ορίζει το ελληνικό σύνταγμα δεν καταφέραμε να διεξάγουμε την έρευνα σε βάρος πρώην υπουργών που ήταν ενδεχομένως ύποπτοι για την υπόθεση, αλλά εξαιτίας αυτής της συνταγματικής πρόβλεψης θέσαμε υπόψιν της εξεταστικής επιτροπής της Βουλής μέρος της έρευνας μας. Σύμφωνα με τη δική μας οπτική, αυτό παραβιάζει τον κανονισμό και την ευρωπαϊκή νομοθεσία και θα έπρεπε να έχουμε τη δυνατότητα να πάμε μέχρι τέλους με αυτή την έρευνα, γιατί όλα αυτά που εξετάζουμε σχετίζονται με το πώς ξοδεύτηκαν τα χρήματα σε αυτό το έργο και τι συνέβη τελικά. Με βάση τα στοιχεία που έχουμε, αν το έργο είχε υλοποιηθεί εγκαίρως και σωστά, αυτή η τραγωδία δεν θα είχε ποτέ συμβεί. Είχαμε και μια αντίστοιχη περίπτωση στη Ρουμανία, μια παρόμοια τραγωδία και γνωρίζω καλά ότι πρόκειται για τραύμα και αυτού του είδους το τραύμα δεν μπορεί να επουλωθεί χωρίς την απονομή δικαιοσύνης. Αυτή η ασυλία δεν θα έπρεπε να υπάρχει και θα έπρεπε να μας επιτραπεί να ολοκληρώσουμε την έρευνα μας. Γιατί τώρα με τον τρόπο που εξελίσσεται η έρευνα, είναι σαν να προσπαθείς να πνίξεις ένα ψάρι, αλλά όλοι γνωρίζουμε ότι ένα ψάρι δεν πνίγεται.
-Εχετε ενδείξεις για κακοδιαχείριση χρημάτων στην υπόθεση;
Το εξετάζουμε, εξετάζουμε εάν υπάρχουν υπεξαιρέσεις και ερευνούμε αποκλειστικά τα εγκλήματα που υπάγονται στη δικαιοδοσία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Δεν ερευνούμε εγκλήματα που αγγίζουν άμεσα τα θύματα.
-Πώς κρίνετε τη διαχείριση της υπόθεσης;
Είναι δύσκολο για μένα να σχολιάσω τι θα έπρεπε να κάνει η ελληνική κυβέρνηση, αυτό που επικρίνουμε είναι η συνταγματική πρόβλεψη και επειδή είναι ενάντια στον Κανονισμό, έχουμε στείλει επιστολή στην Κομισιόν αλλά από εκεί και πέρα δεν είναι δική μας ευθύνη αν θα αλλάξει αυτό. Εάν η κυβέρνηση έχει τη θέληση να αλλάξει την πρόβλεψη είναι καθήκον της να το πράξει και υπάρχει αυτή η δυνατότητα.
-Υπάρχει καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης στην Ελλάδα και ποιο είναι το τίμημα;
Εχουμε αυτή την υπόθεση κι αυτό είναι το τίμημα. Εχουμε την απόδειξη ότι η διαφθορά μπορεί να σκοτώσει. Το οικονομικό έγκλημα σκοτώνει. Και όλοι νομίζουν ότι πρόκειται για ένα έγκλημα που αφορά λίγους και ότι δεν υπάρχει κάτι επικίνδυνο σε αυτό. Αλλά είναι πραγματικά επικίνδυνο. Και αυτό είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Και δεν έχει να κάνει μόνο με την ασυλία στην υπόθεση αλλά και με την ατιμωρησία, γιατί υπάρχει άλλη μία πρόβλεψη στη νομοθεσία ότι αν κλέψεις ό,τι χρηματικό ποσό θέλεις επιστρέφεις τα χρήματα και είσαι ελεύθερος. Και αυτό πρέπει επίσης να αλλάξει. Ως εισαγγελέας είμαι ενάντια σε αυτή την ατιμωρησία γιατί πού είναι η πρόληψη και ποιο το μήνυμα που στέλνεις στην κοινωνία;
Αν δούμε πώς δρουν αυτές οι οργανωμένες εγκληματικές ομάδες στην Ευρώπη, θα δούμε ότι δεν υπάρχει «καθαρή» χώρα. Το φαινόμενο αυτό τις αγγίζει όλες.
-Σε ό,τι αφορά το οικονομικό έγκλημα, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, βλέπουμε ότι περισσότερες από 300 υποθέσεις από τις συνολικά 1.927 που είναι σε εξέλιξη έχουν να κάνουν με διασυνοριακές απάτες στον ΦΠΑ. Υπάρχουν κάποιες χώρες στις οποίες είναι πιο έντονο το πρόβλημα;
Αυτό που διαπιστώσαμε με την ετήσια αυτή έκθεση είναι ότι το οργανωμένο έγκλημα δυναμώνει είτε πρόκειται για απάτες με χρήματα της ΕΕ είτε απάτες στον ΦΠΑ. Μάλιστα πίσω από τις τελευταίες βλέπουμε ότι βρίσκεται μια ολόκληρη εγκληματική βιομηχανία γιατί εμπλέκονται πολλές οργανωμένες εγκληματικές ομάδες. Οι ζημιές που μπορούν να προκαλέσουν σε όλη την Ευρώπη είναι πολύ υψηλές και σύμφωνα με την τελευταία εκτίμηση της Europol μπορούν να ξεπεράσουν τα 50 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι οι εγκληματικές ομάδες είναι πολύ καλά δομημένες, πολύ ευέλικτες, κερδίζουν πολλά χρήματα και αποκτούν περισσότερη δύναμη. Αυτό δεν είναι πρόβλημα μόνο από οικονομικής άποψης, διότι χάνουμε αυτά τα χρήματα, είναι επίσης και ζήτημα ασφάλειας. Αλλά αν δούμε πώς δρουν αυτές οι οργανωμένες εγκληματικές ομάδες στην Ευρώπη, θα δούμε ότι δεν υπάρχει «καθαρή» χώρα. Το φαινόμενο αυτό τις αγγίζει όλες. Αυτό που βλέπουμε είναι ότι σε ορισμένα κράτη μέλη το επίπεδο ανίχνευσης και το επίπεδο αναφοράς στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είναι λίγο υψηλότερο από ό,τι σε άλλα κράτη μέλη. Αυτός είναι και ο λόγος της επίσκεψης στην Αθήνα, είχαμε μια καλή συνάντηση με τον υπουργό Οικονομικών, ο οποίος με διαβεβαίωσε ότι το επίπεδο ανίχνευσης θα βελτιωθεί.
-Η Ελλάδα που βρίσκεται σε ό,τι αφορά την καταπολέμηση της απάτης και μπορείτε να αναφέρετε κάποιες ενδεικτικές περιπτώσεις;
Στην Ελλάδα έχουμε περίπου 6-7 εισαγγελείς που εργάζονται σε αυτές τις υποθέσεις και πιθανότατα ο αριθμός των υποθέσεων δεν είναι πολύ μεγάλος, γι’ αυτό λέμε ότι πρέπει να ενισχύσουμε το επίπεδο εντοπισμού. Οι περισσότερες απάτες στη χώρα αφορούν γεωργικές επιδοτήσεις, κάποιες έργα υποδομών και έχουμε λίγες περιπτώσεις με απάτες στον ΦΠΑ με το σύνολο της ζημιάς από αυτές τις τελευταίες να ξεπερνά τα 400 εκατ. Η συνεργασία μας με τις εθνικές αρχές είναι καλή, αλλά υπάρχει περιθώριο βελτίωσης.
-Ποια ήταν για εσάς η πιο ενδιαφέρουσα υπόθεση που εξιχνιάσατε μέχρι στιγμής;
Ηταν η επιχείρηση “Admiral” που ξεκίνησε στην Πορτογαλία με μια μικρή εταιρεία που είχε δύο υπαλλήλους και έσοδα εκατομμυρίων και όταν το διαπίστωσε ο δημόσιος λειτουργός της φορολογικής διοίκησης υποψιάστηκε ότι κάτι συνέβαινε και απευθύνθηκε στην εισαγγελία της χώρας και είπαν ότι δεν έχουμε ζημιά στην Πορτογαλία, αλλά είδαν ότι υπάρχουν διασυνδέσεις με άλλα κράτη μέλη.
Για να διαπράξεις ένα οικονομικό έγκλημα, το μόνο που χρειάζεσαι είναι έναν δικηγόρο, έναν καλό λογιστή και να βρεις ένα κράτος-μέλος όπου άπαντες θα σου πουν ότι δεν θα είναι εύκολο να εντοπιστεί μια απάτη στον ΦΠΑ
Ετσι παρέπεμψαν την υπόθεση στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) και στη συνέχεια εμείς, με τον δικό μας οικονομικό ερευνητή και έχοντας πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ανακαλύψαμε μέσα σε 1,5 χρόνο διασυνδέσεις μεταξύ 9.000 εταιρειών και διαπιστώσαμε την εμπλοκή 600 ατόμων όλων των εθνικοτήτων σε πέντε οργανωμένες εγκληματικές ομάδες που είχαν υπεξαιρέσει από τον προϋπολογισμό 2,2 δισ. ευρώ. Δεν υπάρχει καμία «καθαρή» χώρα στην Ευρώπη και αυτό που είδαμε είναι ότι οι εγκληματικές οργανώσεις επαναπροσδιορίζουν τη δραστηριότητά τους, γιατί είναι πολύ ριψοκίνδυνο να κάνεις διακίνηση ναρκωτικών. Είναι πολύ πιο εύκολο να διαπράξεις ένα οικονομικό έγκλημα, καθώς το μόνο που χρειάζεσαι είναι έναν δικηγόρο, έναν καλό λογιστή και να βρεις ένα κράτος-μέλος όπου άπαντες θα σου πουν ότι δεν θα είναι εύκολο να εντοπιστεί μια απάτη στον ΦΠΑ και θα βγάλεις πολλά χρήματα.
-Ποια θεωρείτε ως τη μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζετε ως Ευρωπαία Εισαγγελέας;
Το πιο δύσκολο κομμάτι είναι να έχουμε μια Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ανεξάρτητη, ισχυρή και αποτελεσματική. Και ο βασικός μας στόχος είναι να κερδίσουμε τις καρδιές, το μυαλό και την εμπιστοσύνη των πολιτών. Και μπορούμε να το κάνουμε αυτό μόνο με πολύ σκληρή και αποτελεσματική δουλειά και εάν αποδείξουμε ότι όλοι είναι ίσοι απέναντι στον νόμο.