Ο Πέτερ Σόοφ βρίσκεται στην Ελλάδα σχεδόν ένα εξάμηνο. Εχοντας ασχοληθεί δεκαετίες με τα ευρωπαϊκά θέματα, η χώρα δεν του ήταν άγνωστη. Στη διάρκεια της κρίσης και ως γενικός διευθυντής στη διεύθυνση Ε.Ε. του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών ήρθε πολλές φορές να διαπιστώσει την κατάσταση «επί τόπου».
Τον Νοέμβριο του 2011, ο σημερινός πρέσβης είχε εντυπωσιάσει μια ομάδα Ελλήνων δημοσιογράφων που είχαν επισκεφθεί το γερμανικό ΥΠΕΞ στο Βερολίνο με την ακριβή γνώση που είχε για την κατάσταση στη χώρα μας και για τους προβληματισμούς των Ελλήνων. Παρά την άνεση από την πολύχρονη εμπειρία στη χρήση διπλωματικής γλώσσας, φαίνεται ότι αυτή η γνώση παραμένει και γι’ αυτό έχουν σημασία οι τοποθετήσεις του κ. Σόοφ. Για το κυρίως ζητούμενο της διαπραγμάτευσης του φθινοπώρου, την περαιτέρω μείωση των επιτοκίων και την επιμήκυνση του χρέους, είπε ότι θα είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων και πως δεν μπορεί να προκαταλάβει ότι θα γίνει. Σε ό,τι αφορά το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, είπε ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι μονόδρομος ανεξάρτητα από το εκλογικό ημερολόγιο.
– Eχετε την εντύπωση ότι μετά τις ευρωεκλογές, οι μεταρρυθμιστικές δυνάμεις στην Ελλάδα υποχωρούν;
– Θα πρέπει να σας πω ότι δεν βλέπω κάτι τέτοιο. Λαμβάνω υπ’ όψιν μου αυτά που λένε ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί, όπως και τη δέσμευση ότι θα συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις. Από τις συζητήσεις μου με ορισμένους από τους νέους υπουργούς δεν σχημάτισα εντύπωση πως αλλάζει η ατζέντα.
– Η Γερμανία είναι μεταρρυθμιστικός εταίρος της χώρας μας στους τομείς των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, της Υγείας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Πώς βλέπετε την κατάσταση μετά την κυβερνητική αλλαγή;
– Η μεταρρυθμιστική συνεργασία και στους τρεις αυτούς τομείς είναι ιδιαιτέρως σημαντική και δηλωτική της υποστήριξης της Γερμανίας στο πλαίσιο της ομάδας δράσης για την Ελλάδα. Ειδικά η μεταρρύθμιση στον τομέα της Υγείας αποτελεί μεγάλη πρόκληση. Hδη στις πρώτες μου συνομιλίες με τον υπουργό Υγείας κ. Βορίδη αποκόμισα την εντύπωση ότι επιθυμεί να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις με τον ίδιο ζήλο όπως και ο προκάτοχός του, στον οποίο θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες και τον σεβασμό μου για τις προσπάθειές του.
– Γνωρίζετε ότι συζητείται έντονα το ενδεχόμενο πρόωρης προσφυγής στις κάλπες. Πώς θα επηρέαζε κάτι τέτοιο τη στάση των εταίρων;
– Τον εσωτερικό πολιτικό διάλογο δεν μπορώ και δεν θέλω να τον σχολιάσω. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι τρέφω μεγάλο σεβασμό και θαυμασμό για όσα πέτυχε τα τελευταία χρόνια η κυβέρνηση και για όσα υπέστη ο ελληνικός λαός. Αντιλαμβάνομαι από τους συνομιλητές μου ότι δεν υπάρχει εναλλακτικός δρόμος στις μεταρρυθμίσεις και αυτό ανεξάρτητα από το εκλογικό ημερολόγιο. Για μένα πρωταρχικό ζήτημα παραμένει να συνεχιστεί η πορεία των μεταρρυθμίσεων και να είναι αποδεκτή από τους Eλληνες πολίτες.
– Γνωρίζετε την απόφαση του Eurogroup του Νοεμβρίου 2012. Η κυβέρνηση θα ήθελε το θέμα της μείωσης του χρέους να κλείσει το φθινόπωρο. Είναι εφικτό;
– Η απόφαση του Νοεμβρίου του 2012 αναφέρει μια σειρά από προϋποθέσεις, που θα οδηγήσουν σε περαιτέρω μείωση της δανειακής επιβάρυνσης της Ελλάδας. Πέραν πάσης αμφιβολίας η Ελλάδα πέτυχε εξαιρετικές επιδόσεις και το 2013 επιτεύχθηκε ένα πρωτογενές πλεόνασμα μεγαλύτερο απ’ ό,τι αναμενόταν. Είναι σαφές ότι το φθινόπωρο θα προχωρήσουμε σε μια συνολική ανάλυση με περισσότερες παραμέτρους. Αν θα γίνει αυτό το βήμα για το οποίο προϊδεάζει η απόφαση του Νοεμβρίου του 2012, θα είναι συνάρτηση αυτής της ανάλυσης. Το αποτέλεσμα δεν μπορώ να το προβλέψω. Στις συζητήσεις μου με το Βερολίνο και τους εταίρους αντιλαμβάνομαι ότι αναγνωρίζονται τα ελληνικά επιτεύγματα. Υπάρχει όμως και η κοινή βούληση να συνεχιστεί η μεταρρυθμιστική πορεία και θα ήταν λάθος να αξιολογούμε μια απόφαση ανεξάρτητα από το συνολικό πλέγμα των ζητημάτων.
– Γνωρίζετε ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν επιθυμεί ένα τρίτο πρόγραμμα.
– Το γνωρίζω, όπως και ότι η Ελλάδα αναζητεί τρόπους ώστε να αποφύγει ένα τρίτο πρόγραμμα. Πιστεύω ότι το ζήτημα της βιωσιμότητας του χρέους θα είναι αποφασιστικής σημασίας και όλοι θα πρέπει να επιδείξουν ψυχραιμία. Θα πρέπει να εστιάσουμε στο κοινό μας συμφέρον, να βρούμε, δηλαδή, μια λύση που βοηθάει μακροπρόθεσμα την Ελλάδα σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Και ασφαλώς η άποψη της ελληνικής κυβέρνησης θα έχει ιδιαίτερη βαρύτητα στις συζητήσεις που θα γίνουν το φθινόπωρο.
Εύχομαι ο ΣΥΡΙΖΑ να επιδιώξει να βρει κοινές λύσεις με την Ε.Ε.
– Ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 4,5% του ΑΕΠ το 2016 είναι εξαιρετικά φιλόδοξος. Υπάρχει στην κυβέρνηση η σκέψη να ζητήσει από τους εταίρους χρονική παράταση για την επίτευξη των στόχων, ώστε να έχει περιθώρια για να μειώσει τους φόρους. Ποια εκτιμάτε ότι θα ήταν η στάση του Βερολίνου και των εταίρων απέναντι σε ένα τέτοιο αίτημα;
– Δεν ξέρω πώς θα γίνει δεκτό ένα τέτοιο αίτημα από τους υπουργούς Οικονομικών. Θα σας έλεγα ότι αυτή θα ήταν μια πολύ δύσκολη συζήτηση. Γι’ αυτό και πιστεύω ότι προτού θίξουμε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, θα έπρεπε να επικεντρωθούμε στο βήμα που θα γίνει το φθινόπωρο, δηλαδή στην αξιολόγηση της υλοποίησης του προγράμματος και της βιωσιμότητας του χρέους.
– Η αντιπολίτευση έχει εντελώς διαφορετικές απόψεις. Πώς την κρίνετε, με δεδομένο ότι πιθανόν να είναι η επόμενη κυβέρνηση;
– Δεν πρόκειται να σχολιάσω τις θέσεις των ελληνικών κομμάτων. Λαμβάνω υπ’ όψιν μου πως σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα προσαρμογής, υπάρχουν διαφορετικές απόψεις και εύχομαι η αξιωματική αντιπολίτευση να επιδιώξει να βρει κοινές λύσεις με την Ε.Ε.
– Ναι, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ απορρίπτει επί της αρχής το πρόγραμμα. Τι θα κάνετε αν γίνει κυβέρνηση;
– Συζητάμε για μια κατάσταση, κ. Γαλιατσάτε, που δεν έχει προκύψει ακόμα και αρνούμαι να κάνω υποθέσεις για το πώς θα χειριστούμε μια τέτοια κατάσταση.
– Μπορώ, όμως, να υποθέσω ότι μια συνολική αναθεώρηση του προγράμματος είναι ένα ζήτημα που δεν τίθεται ούτε για εσάς ούτε για τους υπόλοιπους εταίρους.
– Εκτιμώ ότι το κύριο ερώτημα είναι πώς θα διασφαλίσουμε περισσότερη ανάπτυξη, ανταγωνιστικότητα και κοινωνική συνοχή μετά τη δημοσιονομική προσαρμογή. Αυτό το τελευταίο είναι ένα σημαντικό ζήτημα για την Ελλάδα. Ως υποσημείωση απλώς αναφέρω πως κάποια από τα μέτρα κοινωνικής πολιτικής ήταν μέρος του προγράμματος προσαρμογής. Για παράδειγμα, η πρόσβαση των ανασφάλιστων στις υπηρεσίες Υγείας ήταν προαπαιτούμενη δράση. Αυτό είναι σημαντικό. Πρέπει, ωστόσο, να αντιληφθούμε ότι η ανάπτυξη που βασίζεται μόνο στην κατανάλωση δεν είναι βιώσιμη. Θα πρέπει, λοιπόν, να κάνουμε τις κοινωνίες και οικονομίες μας ικανές να ανταποκριθούν στις μελλοντικές απαιτήσεις και ανεξάρτητα από την πολιτική τοποθέτηση, πιστεύω ότι σε αυτό το ζήτημα μπορούμε να επιτύχουμε συναίνεση.
Να αναζητήσουμε δρόμους για την προσέγγιση της συμφιλίωσης
– Εξακολουθεί η Ελλάδα να είναι το «μαύρο πρόβατο» για τον γερμανικό Τύπο;
– Οχι, μπορώ να πω ξεκάθαρα ότι η εικόνα της Ελλάδας στη Γερμανία έχει βελτιωθεί σημαντικά. Θα βρείτε σήμερα τουλάχιστον δύο με τρεις φορές την εβδομάδα κάποιο άρθρο που αναδεικνύει ότι καμιά άλλη χώρα δεν έχει προβεί σε τέτοια δημοσιονομική προσαρμογή. Διαπιστώνω μια σαφή βελτίωση σε σχέση με το κλίμα λαϊκισμού που υπήρχε στη Γερμανία.
– Η δημοτικότητα της χώρας σας είναι πολύ χαμηλή στην Ελλάδα, πώς θα το αντιμετωπίσετε αυτό;
– Ως πρέσβης έχω δυσκολία να το αντιληφθώ, οι άνθρωποι εδώ μου φέρονται εξαιρετικά φιλικά. Ασφαλώς οι ελληνογερμανικές σχέσεις δέχθηκαν τα τελευταία 4 – 5 χρόνια πιέσεις που όμοιές τους δεν είχαν δεχθεί ποτέ στο παρελθόν. Πιστεύω, όμως, ότι τα θεμέλια στα οποία στηρίζεται η ελληνογερμανική φιλία είναι πολύ ισχυρά και ότι έχουμε εισέλθει σε μια νέα εποχή στις διμερείς μας σχέσεις. Επίσης, έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου πρέπει να αντιληφθούμε πως η σταθεροποίηση της φιλίας ανάμεσα σε δύο κοινωνίες δεν θεωρείται δεδομένη, αλλά κάτι για το οποίο κάθε γενιά πρέπει να καταβάλει τη δική της προσπάθεια. Κάναμε λάθος τα τελευταία χρόνια να πιστεύουμε πάντα ότι όλα είναι καλά και πως ό,τι κι αν γίνει, οι διμερείς μας σχέσεις δεν θα επηρεαστούν. Προβληματιστήκαμε ελάχιστα για το πώς θα βρούμε μια θετική αφήγηση που να ενδιαφέρει τους νέους. Αυτόν τον δρόμο, λοιπόν, θέλουμε να ακολουθήσουμε τώρα, μεταξύ άλλων με τη δημιουργία ενός Ελληνογερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας.
Συμφιλιωτική πολιτική
– Ποια ήταν η ανταπόκριση της ελληνικής πλευράς;
– Πολύ θετική. Δεν προτείναμε το Ελληνογερμανικό Ιδρυμα Νεολαίας απερίσκεπτα. Ενα από τα καθήκοντα που είχα στην αρχή της θητείας μου ήταν να καταστήσω αντιληπτό στην Ελλάδα τι είναι ένα Ιδρυμα Νεολαίας. Στην αρχή μου έλεγαν ότι είναι άλλη μια γερμανική καλοκαιρινή κατασκήνωση ή ένα επαγγελματικό σχολείο. Δεν πρόκειται γι’ αυτό. Χρειάστηκε προσπάθεια για να καταστήσω κατανοητό στους Ελληνες συνομιλητές μου τον συμβολισμό του Ιδρύματος σε επίπεδο ψυχικό και συναισθημάτων. Ενα Ιδρυμα Νεολαίας συγκεκριμενοποιεί τις προσπάθειες συμφιλίωσης. Το Ιδρυμα Νεολαίας είναι η έκφραση και συγκεκριμενοποίηση της συμφιλιωτικής πολιτικής μας. Με αυτό προσεγγίσαμε τη Γαλλία και την Πολωνία. Μέσω του γαλλογερμανικού Ιδρύματος Νεολαίας ήρθαν μέχρι σήμερα σε επαφή 8,2 εκατομμύρια νέοι. Στο πλαίσιο αυτό, σημασία έχει να κερδίσει κανείς τη νεολαία υπέρ της συνεννόησης.
– Αυτό μας φέρνει και στο θέμα των επανορθώσεων…
– Κατ’ αρχάς θα ήθελα να πω ότι μετά τη γερμανική επανένωση ακολουθήσαμε με τις χώρες οι οποίες είχαν υποφέρει από τις ναζιστικές θηριωδίες την οδό της συμφιλίωσης, η οποία δεν περιελάμβανε το ζήτημα των αποζημιώσεων και ήταν αποδεκτή από όλους τους εταίρους. Γι’ αυτό είμαστε ευγνώμονες. Στην Ελλάδα, το ζήτημα του κατοχικού δανείου παρουσιάζει μια ιδιαιτερότητα και οι νομικές θέσεις των κυβερνήσεών μας δεν ταυτίζονται. Είναι σημαντικό για μένα ως πρέσβη να χτιστούν, παρά τις διαφορές μας, γέφυρες και να αναζητηθούν δρόμοι για την προσέγγιση της συμφιλίωσης. Επ’ αυτού, η πρόσφατη επίσκεψη του ομοσπονδιακού προέδρου ήταν σημαντική, διότι υπήρξε ο πρώτος Γερμανός αρχηγός κράτους ο οποίος απηύθυνε στο όνομα όλων των Γερμανών την παράκληση για συγχώρηση. Και μίλησε για μια «δεύτερη ενοχή» σε σχέση με το γεγονός ότι η επεξεργασία της ναζιστικής εποχής στην Ελλάδα παραμελήθηκε. Επιπροσθέτως, θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα κοινό Ταμείο για το Μέλλον, από το οποίο θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν συγκεκριμένα προγράμματα στις πολλές μαρτυρικές κοινότητες της Ελλάδας. Επιτρέψτε μου να πω σε αυτό το σημείο ότι γνωρίζω πως οι αποζημιώσεις αποτελούν ένα κεντρικό ζήτημα για πολύ κόσμο στην Ελλάδα. Ανεξάρτητα, ωστόσο, από το συγκεκριμένο ζήτημα, θα ήθελα να ζητήσω τη στήριξη ως προς το εξής: Ας μη μας προσάπτουν ότι δεν εννοούμε πραγματικά όσα λέμε σχετικά με τη συμφιλίωση και την επεξεργασία του παρελθόντος. Αναλαμβάνουμε πάντα την ιστορική μας ευθύνη. Και επιτρέψτε μου να μιλήσω προσωπικά: Η γενιά μου ήταν αυτή που έθεσε τη γενιά των γονιών μας και των παππούδων μας προ των ευθυνών τους τη δεκαετία του ’60 και του ’70 και αντιπαρατέθηκε μαζί της για τα ζητήματα του παρελθόντος. Πιστέψτε με, η γενιά μου το εννοεί σοβαρά όταν ομολογεί την ιστορική ευθύνη της Γερμανίας. Η ενοχή για τον πόνο που προκάλεσε η χώρα μας κατά το παρελθόν σε άλλες χώρες είναι κάτι που δεν θα μπορέσουμε να αποτινάξουμε ποτέ από πάνω μας.
– Είναι σημαντική η Ελλάδα για το Βερολίνο; Η κρίση στη Μέση Ανατολή αναβαθμίζει τη γεωστρατηγική της θέση;
– Στο Βερολίνο, όταν μιλάμε για γεωστρατηγικές εκτιμήσεις, το κάνουμε από τη σκοπιά της Ε.Ε. Ασφαλώς η Ενωση βρίσκεται αντιμέτωπη με μεγάλες γεωστρατηγικές προκλήσεις, όπως π.χ. σε ζητήματα μετανάστευσης, δημοσιονομικά και ενέργειας και φυσικά η Ελλάδα στα ζητήματα αυτά αποτελεί γεωστρατηγικό εταίρο της Ε.Ε., ίσως μάλιστα και σημαντικότερο απ’ ό,τι στο παρελθόν.
Η συνάντηση
Γευματίσαμε τυπικά ελληνικά στο εστιατόριο Φιλίππου, στην οδό Δεινοκράτους, εντός, γιατί ήταν μια μέρα εξαιρετικά ζεστή. Παραγγείλαμε για «πρώτα» φάβα, μανιτάρια και σαλάτα, ο κ. Σόοφ διάλεξε για κυρίως πιάτο σαρδέλες και εγώ φασολάκια λαδερά. Ο λογαριασμός ήρθε 47 ευρώ.
Oι σταθμοί του
1955
Γεννήθηκε στο Ντίσελντορφ της Γερμανίας.
1983
Διδακτορικό Πολιτικών Επιστημών και Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ.
1983 – 88
Εισηγητής στην Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) στη Γενεύη και στο Ισλαμαμπάντ.
1990 – 1992
Πρέσβης στη Δαμασκό.
1994 – 1997
Μόνιμη Αντιπροσωπεία για τους Διεθνείς Οργανισμούς, Γενεύη, εισηγητής πολιτικού τμήματος.
1998
Εισηγητής πολιτικού τμήματος της Μόνιμης Αντιπροσωπείας στην Ε.Ε., Βρυξέλλες.
2000
Αναπληρωτής διευθυντής Διατλαντικών Σχέσεων στο υπουργείο Εξωτερικών.
2002
Εκπρόσωπος Τύπου της Μόνιμης Αντιπροσωπείας στην Ε.Ε., Βρυξέλλες.
2006
Διευθυντής στη Διεύθυνση Θεμελιωδών Ζητημάτων Ε.Ε. στο υπουργείο Εξωτερικών.
2011
Εντεταλμένος Διμερών Σχέσεων με τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. στο υπουργείο Εξωτερικών.
2014
Πρέσβης της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας στην Αθήνα.