Στο βαν που μας οδηγεί από τη Μυτιλήνη στο Σίγρι, όπου βρίσκεται το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου, ενώ έξω φυσάει μανιασμένα κάτω από ένα μολυβένιο ουρανό, στάλες νοσταλγίας δροσίζουν την περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Καθώς περνάμε από πευκοδάση και από τους υγρότοπους του κόλπου της Καλλονής –με φλαμίνγκο στα αριστερά μας και στρατιώτες να ετοιμάζονται για την παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου στα δεξιά–, από ελαιώνες με διάσπαρτα κυκλάμινα και πλαγιές καλυμμένες από βελανιδιές, τα μέλη του επιτελείου του επιτρόπου Γιοχάνες Χαν φέρνουν στη μνήμη τους τις πιο αξιοσημείωτες στιγμές από το οδοιπορικό τους, τα τελευταία δύο χρόνια, στις περιφέρειες της Ελλάδας. Προσπαθούν επίσης να συνεννοηθούν για το αποχαιρετιστήριο δείπνο που θέλουν να οργανώσουν για τον επίτροπο και τα μέλη της ελληνικής μονάδας της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής, πριν αναλάβει το νέο του χαρτοφυλάκιο –της Διεύρυνσης– την 1η Νοεμβρίου.
Το Βόρειο Αιγαίο ήταν η δωδέκατη περιφέρεια που επισκέφθηκαν ο επίτροπος Περιφερειακής Ανάπτυξης και η ομάδα του. Σήμερα, συνοδευόμενοι από την «Κ», βρίσκονται στη Δυτική Μακεδονία – 13η και τελευταία. Ετσι εκπληρώθηκε η δέσμευση του κ. Χαν προς τους περιφερειάρχες, τον Οκτώβριο του 2012, να επισκεφθεί όλες τις περιφέρειες της χώρας πριν ολοκληρώσει τη θητεία του.
Στο Σίγρι, συνοδευόμενος από τη νέα περιφερειάρχη Βορείου Αιγαίου Χριστίνα Καλογήρου, ο Αυστριακός πολιτικός παρακολούθησε με διερευνητική διάθεση την παρουσίαση του διευθυντή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, καθηγητή Νίκου Ζούρου, για το απολιθωμένο δάσος, και στη συνέχεια ξεναγήθηκε στο μουσείο. Στα δικά του σχόλια, τόνισε τις «τεράστιες δυνατότητες» για εναλλακτικό τουρισμό στην Ελλάδα, από τον οικολογικό έως τον θρησκευτικό τουρισμό. Εκανε μάλιστα ειδική αναφορά στην παρατήρηση πουλιών (η Λέσβος είναι προνομιακός τόπος για τα μεταναστευτικά πουλιά), για την οποία «η ιδανική περίοδος είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο, άρα επεκτείνεται και η τουριστική περίοδος». «Ολα πρέπει να εξερευνηθούν», κατέληξε.
Δυστυχώς, ο αφηνιασμένος νοτιάς δεν επέτρεψε τη μετάβασή μας στη νησίδα Νησιώπη, όπου βρίσκονται τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα του δάσους. Τόσο στη στεριά όσο και στον βυθό. Αντ’ αυτού, ο κ. Ζούρος παρέθεσε στον κ. Χαν τα σχέδια του μουσείου για την προστατευόμενη περιοχή της Νησιώπης, μεταξύ των οποίων η πλήρης καταγραφή των απολιθωμένων κορμών, της χλωρίδας και της πανίδας (και της ορνιθοπανίδας) της περιοχής και η εγκατάσταση πινακίδων με οδηγίες και πληροφορίες.
Ο σκοπός των τοπικών αρχών είναι να γίνει η περιοχή θαλάσσιο πάρκο, με το σχετικό προεδρικό διάταγμα να επίκειται, όπως λέει στην «Κ» ο κ. Ζούρος. Εξηγώντας στην «Κ» τη σημασία του χαρακτηρισμού της Νησιώπης ως θαλάσσιου πάρκου, ο καθηγητής αναφέρει ότι έτσι θα γίνει θετικός πόλος έλξης και όχι απλώς μία ακόμα προστατευόμενη περιοχή «όπου απαγορεύονται διάφορα χωρίς να ξέρει ο κόσμος γιατί».
Η περιφέρεια Β. Αιγαίου –των διαχρονικών συγκοινωνιακών προβλημάτων, της ενεργειακής υποβάθμισης, των τεσσάρων μη αποκατεστημένων ΧΑΔΑ, αλλά και της πλούσιας ιστορίας, της μαγευτικής φύσης και της μοναδικής αγροτοδιατροφικής παραγωγής– καλείται να διαχειριστεί 253 εκατ. ευρώ σε κοινοτικά κονδύλια κατά τη νέα προγραμματική περίοδο (2014-20), που θα πλαισιωθούν από άλλα 50 εκατ. περίπου σε εθνικούς πόρους. «Πρέπει να κάνουμε μία έξυπνη σύνθεση μεταξύ της αξιοποίησης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, του φυσικού πλούτου και του πρωτογενούς τομέα», δηλώνει σχετικά στην «Κ» η κ. Καλογήρου. «Πρέπει το κάθε νησί να αναδείξει το brand του, είτε μιλάμε για τη Χίο και τη μαστίχα, είτε για την Ικαρία και τη μακροζωία, είτε για τη Λήμνο με το κρασί και τα σιτηρά».
Το απόγευμα ο επίτροπος επισκέφθηκε το Κάστρο της Μυτιλήνης, όπου η Ε.Ε. χρηματοδοτεί έργα αναστήλωσης ύψους 2,3 εκατ. ευρώ . Στη συνέχεια, είχε συνάντηση, μαζί με την κ. Καλογήρου και τον επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Κομισιόν στην Αθήνα, Πάνο Καρβούνη, με πολιτικούς, ακαδημαϊκούς και επιχειρηματικούς παράγοντες της περιφέρειας.
Τα ευρωπαϊκά κονδύλια για δημόσιες επενδύσεις
Κατά την περίοδο 2007-09, οι κοινοτικοί πόροι αποτελούσαν λιγότερο από το 30% των δημοσίων επενδύσεων στην Ελλάδα. Την περίοδο 2011-13, το ποσοστό αυτό υπερδιπλασιάστηκε, ξεπερνώντας το 60%. Με απλά λόγια, τα ευρωπαϊκά κονδύλια ήταν την περίοδο εκείνη η μόνη σταθερή γραμμή χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας. Η ανάγκη έκανε τις ελληνικές κυβερνήσεις, ιδιαίτερα από το 2012 και μετά, να δράσουν με ασυνήθιστη προσήλωση και αποτελεσματικότητα.
Σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία της Κομισιόν, η απορρόφηση των κονδυλίων της περιόδου 2007-2013 έχει φτάσει το 84,2% στην Ελλάδα, ενώ αναμένεται να ξεπεράσει το 85% την ερχόμενη εβδομάδα, καθώς θα εγκριθούν άλλα 600 εκατ. ευρώ. Ο μέσος όρος της Ε.Ε. των «27» είναι 72,6%. Παράλληλα, η Αθήνα και οι περιφέρειες κινήθηκαν ταχέως για να είναι σε θέση να ξεκινήσουν εγκαίρως την απορρόφηση των κονδυλίων –ύψους 15,52 δισ. ευρώ– της νέας προγραμματικής περιόδου.
Τον περασμένο Μάιο, η Ελλάδα ήταν η τρίτη χώρα στην Ε.Ε. της οποίας η συμφωνία εταιρικής σχέσης (partnership agreement) εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το ποσό μάλιστα για την περίοδο 2014-2020 ενδέχεται να αυξηθεί περαιτέρω. Η κατανομή των πόρων στις περιφέρειες για τη νέα προγραμματική περίοδο βασίστηκε σε στοιχεία κατά κεφαλήν ΑΕΠ των ετών 2007-09. Το 2016, έχει συμφωνηθεί να αναθεωρηθεί ανάλογα με τα στοιχεία του ΑΕΠ για την περίοδο του 2012-14.
Ωστόσο, όπως προειδοποιούν την «Κ» οι επιτελείς του κ. Χαν, όταν έλθει αυτή η ώρα, είναι σίγουρο ότι οι συνήθεις ύποπτοι –Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο– θα κατακεραυνώσουν την Κομισιόν για την πρότασή της να αυξηθεί η χρηματοδότηση προς την Ελλάδα. Στις 15 Οκτωβρίου, η κεντρική κυβέρνηση και οι περιφέρειες έλαβαν τα σχόλια της Κομισιόν για τα τέσσερα τομεακά και τα 13 περιφερειακά προγράμματα της νέας περιόδου.
Διαπραγματεύσεις
Οι Βρυξέλλες και οι εγχώριες διαχειριστικές αρχές τώρα θα διαπραγματευθούν τους τελικούς όρους, συμπεριλαμβανομένης και της ποσοτικοποίησης των στόχων των νέων προγραμμάτων. Στην περιφέρεια Βορείου Αιγαίου υπολογίζουν ότι στις αρχές του νέου έτους θα έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία.