«Ανεξήγητη» χαρακτηρίζει ο Μπεν Χότζες την επιλογή των ΗΠΑ και άλλων δυτικών δυνάμεων να μην παρέχουν τις μέγιστες δυνατές δυνατότητες αεράμυνας στην Ουκρανία, όπως έκαναν το περασμένο Σαββατοκύριακο για το Ισραήλ. Ο 66χρονος στρατηγός εν αποστρατεία, πρώην επικεφαλής των αμερικανικών στρατευμάτων στην Ευρώπη (2014-17), που παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες σε εταιρείες για θέματα ΝΑΤΟ και ευρωπαϊκής ασφάλειας, έχει γίνει γνωστός για την επιχειρηματολογία του υπέρ της πιο σθεναρής υποστήριξης της Ουκρανίας – και της πίστης του ότι οι Ουκρανοί μπορούν να κερδίσουν τον πόλεμο.
«Απογοητεύτηκα με τον παλιό μου φίλο, τον ναύαρχο Κέρμπι (σ.σ.: τον διευθυντή επικοινωνίας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζον Κέρμπι), που, όταν ρωτήθηκε, είπε ότι πρόκειται για διαφορετικά πεδία μάχης, διαφορετικούς εναέριους χώρους, διαφορετικές συρράξεις, κάτι τέτοια. Δεν πίστευα αυτά που άκουγα! Οι δύο πόλεμοι συνδέονται. Το πρόβλημά μας εξαρχής ήταν ότι δεν κάναμε τη στρατηγική σύνδεση μεταξύ του τι συμβαίνει στην Ουκρανία και των γεγονότων στη Μέση Ανατολή. Το Ιράν και η Ρωσία είναι οι καλύτεροι σύμμαχοι ο ένας του άλλου. Νικώντας τη Ρωσία, απομονώνεις το Ιράν. Και οι δύο αυτές εξελίξεις αποτρέπουν την Κίνα από έναν καταστροφικό λάθος υπολογισμό (σ.σ.: σχετικά με την Ταϊβάν ή τις Φιλιππίνες)».
Η συνομιλία μας λαμβάνει χώρα την Τετάρτη, τρεις μέρες μετά την άνευ προηγουμένου ιρανική επίθεση κατά του Ισραήλ. Ο Χότζες δεν συμφωνεί με τις αναλύσεις που χαρακτηρίζουν την ιρανική επίθεση επικοινωνιακή άσκηση, σχεδιασμένη με σκοπό να φανεί εντυπωσιακή αλλά να έχει περιορισμένες συνέπειες. «Θεωρώ ότι [οι Ιρανοί] προσπαθούσαν να προκαλέσουν τη μέγιστη δυνατή ζημιά με το χτύπημά τους», λέει. «Δεν ήταν κάτι συμβολικό».
Ο Αμερικανός στρατηγός ε.α. αναδεικνύει τη σημασία της συμμετοχής επτά ακόμα κρατών στην αναχαίτιση των ιρανικών βλημάτων. Από την άλλη, το Ιράν «έδειξε ότι μπορεί να πλήξει το Ισραήλ από το έδαφός του, ότι η Δύση δεν μπορούσε να το αποτρέψει αυτό». Επίσης, «θα έμαθαν κάποια πράγματα που δεν ήξεραν για τις αμυντικές δυνατότητες του Ισραήλ, αλλά και για τα δικά τους πυραυλικά συστήματα – πολλοί πύραυλοι παρουσίασαν βλάβη και δεν έφτασαν στον προορισμό τους» (ο Χότζες αναρωτιέται αν αυτό οφείλεται εν μέρει σε ηλεκτρονικά αντίμετρα των Ισραηλινών). Η Τεχεράνη, τέλος, θα πρέπει να λάβει υπόψη της ότι τα περισσότερα αραβικά κράτη στην περιοχή, παρά τον πόλεμο στη Γάζα, «αντιτάχθηκαν στο Ιράν».
Από τη μη ήττα στη νίκη
Η κουβέντα επιστρέφει στο θέμα που απασχολεί πάνω από όλα τον Χότζες: την τύχη της Ουκρανίας. «Η μόνη εξήγηση που μπορώ να δώσω για την απροθυμία των Αμερικανών, των Γερμανών και άλλων να δώσουν στους Ουκρανούς αυτά που χρειάζονται είναι ότι είναι τρομοκρατημένοι από τις απειλές του Κρεμλίνου για χρήση πυρηνικών όπλων», λέει.
«Δεν λέμε καν ότι θέλουμε η Ουκρανία να νικήσει. Αντ’ αυτού, λέμε κάτι πράγματα άνευ νοήματος, ότι δεν θέλουμε η Ουκρανία να χάσει και δεν θέλουμε η Ρωσία να νικήσει. Τι θα πει αυτό; Είναι κακή πολιτική, που εκπορεύεται από την έλλειψη ενός σαφώς καθορισμένου στόχου».
Ποια είναι η κατάσταση επί του πεδίου σήμερα στην Ουκρανία; Πόσο δύσκολα είναι τα πράγματα για τους Ουκρανούς και πόσο δυσκολότερα θα γίνουν αν καθυστερήσει κι άλλο η αμερικανική βοήθεια;
«Οταν δεν έχεις πυρομαχικά για να ανταποδώσεις τα χτυπήματα που δέχεσαι, όταν δεν μπορείς να προστατεύσεις τις πόλεις σου και τις ηλεκτρικές υποδομές σου, τα πράγματα είναι πολύ άσχημα. Ταυτόχρονα όμως, η Ρωσία, παρά το τεράστιο πλεονέκτημα πληθυσμού που διαθέτει, δεν έχει καταφέρει ακόμα να επωφεληθεί ουσιωδώς από τις ελλείψεις οπλισμού που αντιμετωπίζει η Ουκρανία. Η [κατάληψη της] Αβντιίβκα συνέβη πριν από δύο μήνες – και έκτοτε δεν έχουν προχωρήσει πραγματικά πιο πέρα. Δεν θεωρώ ότι έχουν την ικανότητα να νικήσουν τους Ουκρανούς. Το ρωσικό ναυτικό ηττήθηκε στη Μάχη της Μαύρης Θάλασσας, παρότι η Ουκρανία δεν έχει στόλο με την παραδοσιακή έννοια· η ρωσική αεροπορία δεν έχει επιβάλει την υπεροχή της· ο στρατός έχει υποστεί 500.000 απώλειες και εξαρτάται από βορειοκορεατικά πυρομαχικά, κινεζικά ανταλλακτικά και ιρανικά drones. Μπορούν να συνεχίσουν να κάνουν αυτό που κάνουν – να ασκούν πίεση, να καταστρέφουν ουκρανικές πόλεις και να περιμένουν η Δύση να εγκαταλείψει τη μάχη. Γι’ αυτό επιμένω ότι πρέπει η Δύση να δηλώσει τη δέσμευσή της στη νίκη της Ουκρανίας», εξηγεί. Αυτό –όπως είπε και στην εμφάνισή του στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών– σημαίνει επιστροφή στα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα του 1991, με την Κριμαία να επιστρέφει στον έλεγχο της Ουκρανίας. Είναι ρεαλιστικό αυτό; «Είναι – αν κάνουμε αυτό που πρέπει να κάνουμε».
Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν ξεχάσει ή ποτέ δεν γνώριζαν τι σημαίνει αποτροπή, δεν κατανοούν ότι ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγεις μια σύγκρουση είναι να είσαι έτοιμος γι’ αυτήν.
Το 2024, σύμφωνα με τον Χότζες, η δουλειά του στρατηγού Σίρσκι, του νέου επικεφαλής των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, «είναι να σταθεροποιήσει την κατάσταση και να κερδίσει χρόνο» έως ότου αρχίσουν να καταφθάνουν περισσότερα πυρομαχικά, «από την Ευρώπη αν όχι τις ΗΠΑ», αλλά και να αυξήσει των αριθμό των στρατευμάτων στη διάθεσή του. Παράλληλα, θα είναι «η χρονιά του βιομηχανικού διαγωνισμού», όπου η Δύση πρέπει να κινητοποιήσει τους τεράστιους πόρους της υπέρ της Ουκρανίας. «Μπορούμε να κερδίσουμε σε αυτόν τον διαγωνισμό, αρκεί να υπάρξει η αναγκαία πολιτική βούληση», σημειώνει.
Τι θα έπρεπε, συγκεκριμένα, να παράσχει η Δύση στην Ουκρανία αυτή τη στιγμή για να βελτιώσει τις προοπτικές της στο πεδίο της μάχης; «Χρειάζονται συστήματα αεράμυνας και αντιπυραυλικής άμυνας – και παρεμπιπτόντως η Ευρώπη απέχει πολύ από το να έχει επαρκή τέτοια συστήματα για την προστασία του πληθυσμού και των ζωτικών υποδομών της σε περίπτωση πολέμου με τη Ρωσία. Χρειάζονται επίσης συστήματα ακριβείας μεγάλης εμβέλειας, όπως τα αμερικανικά ATACMs ή τα γερμανικά Taurus. Με αυτά τα οπλικά συστήματα μπορούν να πλήξουν ρωσικά στρατιωτικά αρχηγεία, το ρωσικό πυροβολικό και τα κέντρα εφοδιασμού – και έτσι να ακυρώσουν το πλεονέκτημα που έχει η Ρωσία λόγω πληθυσμού. Επιπλέον, μπορεί να καταστήσουν ανέφικτη τη συνέχιση της κατοχής της Κριμαίας. Ολόκληρη η Κριμαία είναι εντός της εμβέλειας των ATACMs. Ετσι θα αλλάξει η δυναμική του πολέμου».
Το κίνημα MAGA
Ρώτησα τον Χότζες πώς νιώθει, ως Αμερικανός και ως πρώην στρατηγός του ΝΑΤΟ, όταν ακούει Ρεπουμπλικανούς βουλευτές, που βαυκαλίζονται ότι είναι πατριώτες, να παπαγαλίζουν τη γραμμή του Κρεμλίνου. «Είναι αδύνατον να το κατανοήσει κανείς πλήρως. Πάντως η Ρωσία έχει καταφέρει να διεισδύσει στις τάξεις της Ακροδεξιάς στη χώρα μας, να πείσει ότι είναι χώρα που προστατεύει τον χριστιανισμό και ότι συμπορεύεται ιδεολογικά με το κίνημα MAGA (Make America Great Again). Προφανώς το φαινόμενο συνδέεται άμεσα με την άνοδο του Τραμπ, αλλά νομίζω ότι οι δεξιοί εξτρεμιστές στις ΗΠΑ ήταν ευάλωτοι σε παραπληροφόρηση αυτού του είδους ακόμα και πριν εμφανιστεί ο Τραμπ».
Αυτό, συνεχίζει, συνδέεται με τον «στρατηγικό αναλφαβητισμό τους. Μέσα από το πρίσμα ενός στενού απομονωτισμού, θεωρούν ότι τα προβλήματα του υπόλοιπου κόσμου δεν αφορούν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και οι Ρώσοι το έχουν εκμεταλλευτεί αυτό. Δεν καταλαβαίνουν [οι οπαδοί του MAGA] ότι η νίκη της Ουκρανίας επί της Ρωσίας θα αποτρέψει μία σύρραξη ΗΠΑ – Ρωσίας και θα στείλει μήνυμα αποτροπής στην Κίνα».
Ο Χότζες δεν είναι πολύ πιο αισιόδοξος για την ποιότητα της ευρωπαϊκής ηγεσίας. Αναφέρει μεν ότι και οι χώρες της δυτικής Ευρώπης «πλέον αφυπνίζονται σχετικά με τον κίνδυνο ενός πολέμου με τη Ρωσία» (οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Βαλτικής «δεν ήταν ποτέ σε σύγχυση» σχετικά με τη ρωσική απειλή). «Αν η Ουκρανία αποτύχει, η Ρωσία θα συνεχίσει – ενδεχομένως στη Μολδαβία, οδηγώντας σε εμπλοκή της Ρουμανίας, που είναι μέλος του ΝΑΤΟ, ή απευθείας στη Λιθουανία», προβλέπει. Αλλά πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες «έχουν ξεχάσει ή ποτέ δεν γνώριζαν τι σημαίνει αποτροπή, δεν κατανοούν ότι ο καλύτερος τρόπος να αποφύγεις μία σύγκρουση είναι να είσαι έτοιμος για αυτήν».
Το ΝΑΤΟ, υπό την ηγεσία του Γενς Στόλτενμπεργκ και του στρατηγού Καβόλι, καταλήγει, έχει «κάνει τεράστια πρόοδο» στην αναβάθμιση της στρατιωτικής του ετοιμότητας, αλλά πρέπει να κάνουν το ίδιο και τα μέλη του σε ατομικό επίπεδο.
Ο Τραμπ και το Αιγαίο
Κλείνοντας, στρεφόμαστε στα θέματα του πιο άμεσου περιβάλλοντος της Ελλάδας. Τι συνέπειες για την ισορροπία δυνάμεων στο Αιγαίο θα είχε η de facto αποχώρηση των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ υπό μία δεύτερη θητεία του Τραμπ; «Κατ’ αρχάς, κάτι τέτοιο θα ήταν ένα κολοσσιαίο στρατηγικό σφάλμα, που ελπίζω ότι ο Τραμπ, ακόμα και στην πιο συναλλακτική του διάθεση, δεν θα το διαπράξει. Αν το έκανε όμως, δεν νομίζω ότι κάποια άλλη χώρα, ίσως με την εξαίρεση της Γαλλίας ή του Ηνωμένου Βασιλείου, θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο του μεσολαβητή. Δεν θέλω καν να σκέφτομαι την πιθανότητα [της απόσυρσης των ΗΠΑ], γιατί η Ελλάδα και η Τουρκία είναι ζωτικής σημασίας, τόσο για τη Συμμαχία όσο και για τις ΗΠΑ».
Ξεπαγώνει το πακέτο για την Ουκρανία
Υστερα από κωλυσιεργία μηνών, οφειλόμενη στην παρελκυστική τακτική της τραμπικής πτέρυγας των Ρεπουμπλικανών, η αμερικανική βουλή «ξεπαγώνει» το πακέτο της βοήθειας προς την Ουκρανία. Το πακέτο επρόκειτο να εισαχθεί προς συζήτηση χθες, Σάββατο, στην ολομέλεια του Σώματος, μετά την προκαταρκτική ψηφοφορία της Παρασκευής, απ’ όπου πέρασε με συντριπτική πλειοψηφία, χάρη στις ψήφους 151 Ρεπουμπλικανών και 165 Δημοκρατικών. Η αναμενόμενη υπερψήφισή του, κατόπιν, από τη Γερουσία θα απελευθερώσει βοήθεια ύψους 95,3 δισ. δολαρίων, σηματοδοτώντας μια μεγάλη νίκη της κυβέρνησης Μπάιντεν στην προσπάθειά της να υπερβεί τις αντιστάσεις μιας δράκας ακραίων βουλευτών – οπαδών του απομονωτισμού, που πρεσβεύει και ο Ντόναλντ Τραμπ. Ενδεικτική του πόσο μεγάλη ανάγκη έχουν οι ουκρανικές δυνάμεις την αμερικανική «ένεση» είναι η απάντηση του διοικητή της CIA, Ουίλιαμ Μπερνς, την περασμένη Πέμπτη στην ερώτηση τι θα συμβεί, αν καθυστερήσει κι άλλο το πακέτο: «Υπάρχει πραγματικός κίνδυνος οι Ουκρανοί να ηττηθούν στο πεδίο της μάχης μέχρι το τέλος του 2024, ή, τουλάχιστον, να βρεθεί ο Πούτιν σε θέση να υπαγορεύσει ουσιαστικά τους όρους μιας πολιτικής διευθέτησης», ήταν η απάντηση του Μπερνς.