Μόλις 45.000 τ.μ. γραφειακών χώρων έχουν απορροφηθεί μέσω νέων μισθώσεων την τελευταία διετία στο λεκανοπέδιο της Αττικής. Σε αυτά δεν υπολογίζονται οι ανανεώσεις και αναδιαπραγματεύσεις υφιστάμενων συμβολαίων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας παροχής υπηρεσιών ακινήτων Savills Hellas, ο συγκεκριμένος όγκος μισθώσεων (που αφορά αυτοτελή κτίρια γραφείων Α΄ και Β΄ κατηγορίας) αντιστοιχεί κατά μέσον όρο στο 1/3 του αντίστοιχου όγκου νέων ενοικιάσεων που καταγραφόταν κατά την περίοδο 2004 – 2008, δηλαδή τα χρόνια που προηγήθηκαν της οικονομικής κρίσης. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι το 2014 ήταν το καλύτερο έτος από το 2010 και μετά από πλευράς κινητικότητας στην αγορά.
Πρόκειται για άλλο ένα δείγμα της σημαντικής υποχώρησης της επιχειρηματικής δραστηριότητας, ως αποτέλεσμα της ύφεσης, με την αγορά γραφείων να ολοκληρώνει το 2014 τον έκτο διαδοχικό χρόνο πτώσης, με κύρια χαρακτηριστικά τη μειωμένη ζήτηση και την αύξηση της προσφοράς κτιρίων γραφείων. Μάλιστα, όπως σημειώνει ο κ. Δημήτρης Μανουσάκης, διευθύνων σύμβουλος της Savills Hellas, η αύξηση αυτή δεν οφείλεται, όπως θα περίμενε ίσως κανείς, στην παράδοση νέων κτιρίων γραφείων, αλλά στη συρρίκνωση του επιχειρείν, που έχει ως αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό των κενών γραφείων. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην πλειονότητα των περιοχών όπου συγκεντρώνεται σημαντικός αριθμός γραφείων, το ποσοστό κενών χώρων είναι διψήφιο.
Ελκυστικές τιμές
Οι εταιρείες που γνωρίζουν ανάπτυξη και επιθυμούν να τοποθετηθούν σε νέο κτίριο είναι οι πλέον ευνοημένες, δεδομένου ότι υπάρχει πληθώρα διαθέσιμων χώρων σε πολύ ελκυστικές τιμές ενοικίασης συγκριτικά με το παρελθόν. Ως εκ τούτου, όπως αναφέρει η έρευνα της Savills Hellas, ο δημοφιλέστερος τύπος ζήτησης είναι για προνομιούχα γραφεία σε καλές τοποθεσίες της πόλης, με επιφάνειες της τάξεως των 1.000 – 3.000 τ.μ. «Ωστόσο, λόγω της μη ανέγερσης νέων κτιρίων γραφείων από το 2010 έως σήμερα δεν είναι εύκολο να εξευρεθούν μεγάλης κλίμακας σύγχρονα (Class A) κτίρια γραφείων, της τάξεως των 5.000 τ.μ. και πάνω, τα οποία είναι και τα κατεξοχήν κτίρια που ζητούν οι ξένοι επενδυτές ακινήτων», τονίζει ο κ. Μανουσάκης.
Ενδεικτικό της κάμψης που έχει σημειωθεί είναι και το ότι οι αξίες των κτιρίων γραφείων υψηλών προδιαγραφών στην Αττική έχουν υποχωρήσει συνολικά κατά 38,7% από την αρχή της κρίσης στην αγορά ακινήτων στο τέλος του 2008 και μέχρι και το πρώτο εξάμηνο του 2014, σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Αντίστοιχα, κατά το ίδιο διάστημα, η μείωση των τιμών ενοικίασης γραφείων αγγίζει το 36,5%.
Σύμφωνα με τους νέους δείκτες επαγγελματικών ακινήτων της ΤτΕ, την περίοδο από το 2010 έως και το πρώτο εξάμηνο του 2014, η συνολική μείωση των τιμών πώλησης γραφείων στην Αττική διαμορφώθηκε σε 31,7% και των τιμών ενοικίασης γραφείων σε 29,6%. Κατά το ίδιο διάστημα, η πτώση των τιμών πώλησης γραφείων σε πανελλαδικό επίπεδο διαμορφώθηκε σε 31,6%, ενώ η υποχώρηση των τιμών ενοικίασης άγγιξε το 26,9%, σύμφωνα με τα σχετικά προσωρινά στοιχεία.
Δημοφιλείς δρόμοι
Κατά το 2014, η δημοφιλέστερη περιοχή της Αττικής ήταν εκείνη της βόρειας Αθήνας, όπου κυριαρχεί ο άξονας της Λ. Κηφισίας. Σύμφωνα με τη Savills, στο σημείο αυτό εντοπίστηκε το 60% των ενοικιάσεων που πραγματοποιήθηκαν στο Λεκανοπέδιο κατά τον προηγούμενο χρόνο. Πάντως, ακόμα κι εκεί, τα καλύτερης ποιότητας κτίρια γραφείων δεν μπορούν να μισθωθούν σε τιμές μεγαλύτερες των 15 ευρώ/τ.μ. σε μηνιαία βάση. Σύμφωνα με τον κ. Μανουσάκη, «η πλειονότητα των ζητούμενων τιμών κυμαίνεται μεταξύ 10 – 13 ευρώ/τ.μ., ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις παλαιότερων γραφειακών χώρων, με τιμές ενοικίασης κάτω των 9 ευρώ/τ.μ.».
Οσον αφορά τη ζήτηση, αυτή εκδηλώνεται επί του παρόντος από εταιρείες μεγάλου μεγέθους, οι οποίες επιθυμούν να επανατοποθετηθούν σε νέα κτίρια, με τιμές χαμηλότερες τουλάχιστον κατά 25% σε σχέση με τις υφιστάμενες. Οπως αναφέρει «η τάση είναι να οριστικοποιούνται συμφωνίες σε τιμές της τάξεως των 10 – 12 ευρώ/τ.μ. Η ζήτηση περιστρέφεται γύρω από χώρους γραφείων επιφάνειας 2.000 – 3.000 ευρώ/τ.μ.».