Μέσα στη δημοσιονομική μας κρίση ελάλησαν κάμποσοι ξένοι αλέκτορες, οι οποίοι αντλούσαν μαθήματα από το αμερικανικό πολιτικό παράδειγμα με προορισμό την ελληνική δυστοπία. Στις ΗΠΑ υπάρχουν δύο φιλελεύθερα κόμματα, το Ρεπουμπλικανικό, που πιστεύει σε μια απόλυτα ελεύθερη αγορά και το Δημοκρατικό, το οποίο θεωρεί απαραίτητη την επικουρική ρυθμιστική λειτουργία του κράτους. Φιλελεύθεροι δημοκρατικοί οικονομολόγοι διεθνούς φήμης, όπως ο Paul Krugman και ο John Stiglitz, πίστεψαν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι μια κοντινή εκδοχή του Δημοκρατικού Κόμματος και όχι το κρατικιστικό μόρφωμα μιας παρδαλής αριστεράς. Στη χώρα μας, αντίθετα από ό,τι ισχύει στις ΗΠΑ, υπάρχουν δύο κυρίαρχες τάσεις του κρατισμού, η δεξιά και η αριστερή. Κάποτε η αριστερή εκφραζόταν από το ΠΑΣΟΚ, τώρα από τον ΣΥΡΙΖΑ. Τη φιλελεύθερη οικονομική πρακτική προσπάθησε να εφαρμόσει ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και σε καθαρότερη μορφή οι Στέφανος Μάνος και Ανδρέας Ανδριανόπουλος. Με λίγες ακόμα εξαιρέσεις οι περισσότεροι της Ν.Δ. είναι κρατιστές ή κρυπτοκρατιστές. Ο ατυχής όρος «νεοφιλελευθερισμός» αποτελεί σχετλιαστική εφεύρεση της μείζονος αριστεράς για να εμπνέει τον τρόμο στους λιγότερο ενήμερους πιστούς της. Μολονότι ο γνωστός αναλυτής Λαζόπουλος επιχείρησε να εξηγήσει τον όρο με τολμηρές παρομοιώσεις, η πραγματική του έννοια εξακολουθεί να λανθάνει. Ο πρωθυπουργός πάντως τον εξόρκισε δύο φορές στην πρόσφατη κομματική ομιλία του. Το σημερινό δημοσιονομικό μας πρόβλημα είναι αποτέλεσμα της αναξιοπιστίας της αγοράς μας και του στρεβλού κρατισμού. Τα χαμηλότοκα (και όχι τοκογλυφικά, όπως διατείνεται ο Καμμένος) δάνεια που είχαμε συνάψει τα πρώτα χρόνια στην Ευρωζώνη, θα έπρεπε να γίνουν μηχανή ανάπτυξης αν είχαν διοχετευτεί σε μεγάλα παραγωγικά έργα και όχι στη μεγέθυνση του δημόσιου τομέα. Δεξιές και αριστερές κυβερνήσεις απεργάστηκαν εξίσου τον διορισμό των ανθρώπων τους, χωρίς άλλους κανόνες επιλογής, στο Δημόσιο και συνετέλεσαν στην πελατειακή αυτή τερατογονία. Κατασκευάσαμε έτσι το κράτος που μας αξίζει, έναν γίγαντα χωρίς μυαλό και με πήλινα πόδια. Δυστυχώς και ο ιδιωτικός τομέας στην Ελλάδα είναι σε μεγάλο βαθμό έργο του κράτους, όμως αναμφίβολα συνεισφέρει περισσότερους πόρους στον κρατικό κορβανά από ό,τι το ακαταλόγιστο Δημόσιο.
Παραμένει στο λεξικό της αριστεράς η παλιά αρνητική περιγραφή της επιχειρηματικότητας ως ύποπτο έργο μιας ηγεμονικής μειοψηφίας. Είναι προφανές ότι αυτοί δεν εργάζονται, αφού «εργαζόμενοι» είναι οι άλλοι. Πόσοι από τους υπουργούς της παρούσης βρίσκονται σ’ αυτήν την τάξη; Ο πρωθυπουργός πάντως δεν φαίνεται να ανήκε στην κατηγορία των «εργαζομένων» πριν γίνει πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Θυμίζει όμως στους ψηφοφόρους της γενιάς του Πολυτεχνείου τα δικά τους παιδιά, μεγαλωμένα με επαναστατικά οράματα αλλά χωρίς αντίπαλο δέος. Αρκέστηκαν και αυτά σαν τον ίδιο τον πρωθυπουργό, σε διεκδικήσεις χωρίς οιανδήποτε σημασία ηθοπλαστική, όπως το δικαίωμα του μαθητή να φεύγει όποτε ήθελε από την τάξη. Οι συμμαθητές του κ. Τσίπρα όταν έγιναν φοιτητές προχώρησαν στον εικονικό ριζοσπαστισμό των καταλήψεων, αλλά και στη λατρεία ηρώων από το επαναστατικό εικονοστάσι. Ο θρυλικός Τσε μπορεί να έγινε ιστορική αφίσα, αλλά ως επαγγελματίας αποδείχτηκε ανεπαρκής. Μόλις βγήκε στο κλαρί τον σκότωσε η χωροφυλακή της Βολιβίας και άφησε τη φωτογραφία της σορού του, μακάβριο αναμνηστικό για τους θαυμαστές του.
Η εποχή των φαντασιώσεων της μεταπολίτευσης τελείωσε, όπως υπονοούσε και ο κ. Τσίπρας στον λόγο του Κεραμεικού. Μπορεί άραγε ο πρωθυπουργός να ξεμάθει όσα έμαθε στους τρυφηλούς και άγονους καιρούς που τον δημιούργησαν; Οι δύσκολοι καιροί που έρχονται μάλλον θα αναδείξουν διαφορετικούς χαρακτήρες, μαθημένους στη σκληραγώγηση, η οποία θα γίνει πλέον όρος για τη δημοκρατική μας επιβίωση.
*Ο κ. Θάνος Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ.