Σε συνέντευξη στο επιστημονικό περιοδικό Nature, o καθηγητής Ιστολογίας-Εμβρυολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Βασίλης Γοργούλης περιγράφει τις επιπτώσεις στην έρευνα στην Ελλάδα από την επιβολή των πρόσφατων ελέγχων κεφαλαίων των τραπεζών. Το «πάγωμα» διαθέσιμων, σε τραπεζικούς λογαριασμούς, κονδυλίων των ΑΕΙ και η αδυναμία αποπληρωμής προμηθευτών του εξωτερικού καθιστά αδύνατη ακόμη και την προμήθεια αναλωσίμων υλικών. «Θα ήταν αδύνατη η ολοκλήρωση συμπληρωματικών πειραμάτων, που αφορούν τρέχουσα ερευνητική εργασία σε υψηλής εμβέλειας διεθνές επιστημονικό περιοδικό, χωρίς την αρωγή συνεργατών από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ της Βρετανίας, οι οποίοι διευκόλυναν την κατάσταση, καθώς παρήγγειλαν και μας απέστειλαν τα αναγκαία αναλώσιμα υλικά». Ανάλογη κατάσταση περιγράφει η κ. Παναγιώτα Ποιράζη, ερευνήτρια Υπολογιστικής Βιολογίας του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας στο Ηράκλειο της Κρήτης, η οποία αδυνατεί να αντικαταστήσει ένα χαλασμένο κλιματιστικό, το οποίο είναι απαραίτητο για την ομαλή λειτουργία των υπολογιστικών της συστημάτων. Ο λόγος είναι ότι οι έλεγχοι κεφαλαίων δεν επιτρέπουν την αποδέσμευση ποσών που είναι απαραίτητα για τις ερευνητικές της δραστηριότητες, παρότι υπάρχει κονδύλι 1,5 εκατ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ερευνας.
Για όσους Ελληνες ερευνητές δεν έχουν πρόσβαση σε πηγές του εξωτερικού, τα capital controls σε συνδυασμό με τη γιγάντωση των γραφειοκρατικών διαδικασιών επιβάρυναν την ήδη δύσκολη κατάσταση λόγω της μείωσης των εθνικών κονδυλίων την τελευταία πενταετία στη χώρα μας. Η συμφωνία για τρίτο πακέτο οικονομικής στήριξης της Ελλάδας, σε συνδυασμό με τη σταδιακή αποκατάσταση της ρευστότητας, άνοιξε βέβαια τον δρόμο για την απελευθέρωση κονδυλίων.
Ωστόσο παραμένουν οι μεγάλες δυσκολίες για την έρευνα στην Ελλάδα, που αφορούν κυρίως στην εξεύρεση και τη συμμετοχή ιδιωτικών κονδυλίων. Σύμφωνα με τον πρώην, λόγω προκήρυξης εκλογών, υπουργό Ερευνας και Καινοτομίας Κώστα Φωτάκη γίνονται διαπραγματεύσεις με αρκετούς φορείς, μεταξύ των οποίων είναι και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων, με σκοπό τη χρηματοδότηση υψηλής απόδοσης καινοτομιών. Ταυτόχρονα θα υπάρξουν και νομοθετικές προσπάθειες επίλυσης των γραφειοκρατικών ζητημάτων, ώστε η έρευνα στην Ελλάδα να γίνει πιο αποτελεσματική.
Ο πανεπιστημιακός-υπουργός Κώστας Φωτάκης (στο Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας και το Πανεπιστήμιο Κρήτης) είχε έτοιμο τον σχεδιασμό πριν από την προκήρυξη των εκλογών, όπως μου εξήγησε ο ίδιος χθες. Οταν έκλεισα το τηλέφωνο, άνοιξα τον ήχο στην τηλεόραση και «έπεσα» σε έναν πολιτευτή που φώναξε ότι «δεν σας διέκοψα», έναν άλλον που κραύγαζε «κι εσείς ψηφίσατε τα μέτρα» και έναν τρίτο που δήλωνε «χρειάζεται η δημιουργία ενός πλατιού μαζικού λαϊκού κινήματος». Αποφάσισα να κλείσω εκ νέου τον ήχο, αφού οι γκριμάτσες των θαμώνων του τηλεκαφενείου έδειχναν πότε θα κορυφωθεί το έργο και πότε θα πέσουν οι τίτλοι τέλους.