Αύριο είναι μια μέρα αυτογνωσίας. Το βάρος ή η επιτυχία του εκλογικού αποτελέσματος θα καταδείξει και το ποιοι είμαστε στ’ αλήθεια. Ολο το προηγούμενο προεκλογικό διάστημα οι πολιτικοί ρήτορες μας κατακολάκεψαν όπως συνηθίζουν, αποδίδοντας σε μας τα καθόλου κολακευτικά εύσημα του «πάντα ευκολόπιστου και πάντα προδομένου» λαού. Ο κυρίαρχος λαός που γίνεται πάνσοφος καθώς πλησιάζει τις κάλπες. Γιατί τάχα την ημέρα αυτή αποκτούμε ως συλλογικότητα ιδιότητες που δεν είχαμε ως άτομα; Τη σοφία, την προβλεπτικότητα, το ηθικό κύρος. Η απάντηση είναι ότι εμείς δεν αλλάζουμε αλλά αποκτούμε αξία για τους κομματικούς επαίτες. Ισως γι’ αυτό μας αρέσουν οι εκλογές, γιατί, για λίγο έστω, μας καλοπιάνουν οι κατοπινοί μας βασανιστές.
Οι καλύτεροί μας κόλακες είναι όσοι αυτοχαρακτηρίζονται «αριστεροί». Ισως γιατί πιστεύουν ότι αγαπούν τον μέσο πολίτη περισσότερο από ό,τι οι άλλοι εκμεταλλευτές. Το βέβαιο είναι ότι οι τελευταίοι οκτώ μήνες το μόνο που απέδειξαν ήταν η τεράστια ανικανότητα των κρατούντων και η απέραντη περιφρόνησή τους για το καλό μας. Τώρα ο κ. Τσίπρας με βελτιωμένη αλλά όχι επαρκή γνώση αγγλικών, με περισσότερο συνοφρυωμένο πρόσωπο και τον γιο του στο ιδιωτικό σχολείο, παρά τον πόλεμό του κατά των ιδιωτικών, και με τα ίδια άπραγα πρόσωπα (πλην μηδισάντων) στη σύνθεση της ομάδας του: την κ. Τασία και την κ. Φωτίου, τους Φλαμπουράρη, Βούτση, Μπαλτά, Διαμαντόπουλο και άλλους αναχρονισμούς, σε εκλόγιμες θέσεις. Δεν πρόκειται βέβαια για το νέο που υπόσχεται αλλά για το προ δεκαετιών παλιό, ενίοτε με νεανικό πρόσωπο, συνήθως μη γηράσκον και μη διδασκόμενο.
Το έργο υπόσχεται επανάληψη του μοναδικού σεναρίου που ο θίασος έχει απομνημονεύσει και λιγότερο πάγκο, που λένε στο μπάσκετ. Γιατί άραγε οι ψηφοφόροι, δηλαδή ο λαός, δεν αντιλαμβάνεται την έννοια αξία, αριστεία, ποιότητα στην επιλογή του; Ισως γιατί εδώ και χρόνια οι όροι αυτοί δεν χρησιμοποιούνται στην καθομιλουμένη και καλλιεργείται στην πράξη η απαξία, η μετριότητα και ο λαϊκισμός που βδελύσσεται τον λαό ακόμα και όταν υποκρίνεται ότι τον σέβεται.
Τι είναι όμως ο λαός, αυτή η απρόσωπη αφαίρεση; Το πλησιέστερο στην πραγματικότητα είναι ένας στατιστικός μέσος όρος μιας ολότητας ατόμων που αποκτούν ισχύ όταν αθροίζονται. Ολες οι ολότητες είναι δυνατόν να αναχθούν σε μέσους όρους, ύψους, βάρους, ευφυΐας, ηλικίας και οποιασδήποτε άλλης μετρήσιμης ιδιότητας. Οι αναγωγές αυτές που δεν προσφέρουν προστιθέμενη αξία στο άθροισμα ατόμων δεν είναι και διαφωτιστικές για τα επιμέρους χαρακτηριστικά της πρώτης ύλης.
Ουδείς άλλος υποψήφιος, πλην του κυρίου Κουτσούμπα, επικαλείται την αυθεντία του λαού (του 5%-6% που αναλογεί στις ψήφους του ΚΚΕ) περισσότερο από τον κ. Τσίπρα, ο οποίος ουδέποτε υπήρξε χαρακτηριστικό στοιχείο του μέσου όρου (ηλικίας, ετών εργασίας, κοινωνικής προέλευσης κ.λπ.). Το είδος του λαού που ο ΣΥΡΙΖΑ επικαλείται, του ευκολόπιστου και πάντα προδομένου, δεν είναι δυνατόν να αποτελέσει υπόδειγμα για τους υπόλοιπους Νεοέλληνες που θέλουν τα παιδιά τους στη συντροφιά των αρίστων (και όχι με τη ρετσινιά της αριστείας). Στο σημείο αυτό η ιδεοληψία οδηγεί σε τελείως στραβό πρότυπο, δηλαδή της μετριότητας και της ήττας. Ποιος ψάχνει για ηγέτες τύπου Βούλγαρη, Δεληγιάννη και βασιλέα Κωνσταντίνου ΙΒ΄; Οι περισσότεροι αποβλέπουν σε κάποιους σαν τους Καποδίστρια, Τρικούπη, Βενιζέλο και Καραμανλή, να μας σηκώσουν από το χαντάκι στο οποίο βρισκόμαστε.
Στο φύλλο της «Καθημερινής» 13ης Σεπτεμβρίου, ο πρώην υπουργός Γ. Βαρουφάκης μας εξηγεί «Γιατί ηττηθήκαμε» χωρίς να αναλαμβάνει κάποια από τις πολλές του ευθύνες. Τόση κομπορρημοσύνη σε τόσο λίγο χώρο. Θεώρησε σκόπιμο να αναφέρει και την παρ’ ολίγον συνεργασία του με φυσιογνωμίες όπως ο Jeff (τα φιλαράκια χρησιμοποιούν μεταξύ τους το συντετμημένο όνομα) Sachs, ο Larry Summers και ο Norman (γιατί όχι Norm) Lamont. Πώς να αμφισβητήσει κανείς ότι η σύμπραξη αυτή, που τελικά δεν πραγματοποιήθηκε, υπήρξε κάποτε ως πρόθεση. Μένει έτσι η εντύπωση ότι οι Jeff, Larry, Norman και Γιάνης ήταν κολλητάρια. Ομως ο κύριος σκοπός του άρθρου ήταν άλλος. Αφού φόρτωσε έμμεσα τις ευθύνες για την ήττα μας στον προϊστάμενό του, ο κ. Βαρουφάκης μας λέει φυσικά ότι θα ήταν λάθος να τιμήσουμε έναν εύπιστο και αστοιχείωτο υποψήφιο με την προτίμησή μας.
* Ο κ. Θάνος Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής του ΕΚΠΑ.