Οταν στα τέλη του 19ου αιώνα ο γερo-Τζεπέτο λάξευε το ξύλο με το καλέμι του, δίνοντας μορφή στη διασημότερη «ζωντανή» μαριονέτα στον κόσμο, δεν υπήρξε ίσως παιδί που να διάβασε την ιστορία του και να μην ονειρεύτηκε έναν δικό του Πινόκιο: μια κούκλα που να μιλάει και να περπατάει. Ακριβώς την ίδια περίοδο, o Αμερικανός εφευρέτης και επιχειρηματίας Τόμας Εντισον κατασκεύαζε την πρώτη ομιλούσα κούκλα στην ιστορία των παιχνιδιών, που όμως μέσα σε μόλις ένα μήνα από την κυκλοφορία της αποσύρθηκε από την αγορά. Το απαγορευτικά υψηλό κόστος παραγωγής της την έκανε προσιτή σε λίγους και η εμπορική αποτυχία της ήταν αναπόφευκτη. Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα σε μικροσκοπικά σώματα από πορσελάνη και πλαστικό στριμώχτηκαν μικροκασέτες, μαγνητοφωνάκια και ψηφιακά τσιπ, καθώς οι κατασκευαστές υπάκουαν σε ένα διαχρονικό αίτημα των παιδιών του δυτικού κόσμου για κούκλες σχεδόν… ανθρώπινες.
Η 7χρονη Τόμπι Τζέικομπ ασφαλώς δεν τα γνώριζε όλα αυτά όταν το 2011, καθισμένη μαζί με τον πατέρα της στο πάτωμα του playroom του σπιτιού τους στο Πιεντμόντ της Καλιφόρνιας, τον ρώτησε αν θα μπορούσε να συνομιλήσει μέσω Skype με το αγαπημένο της λούτρινο κουνέλι, την Τούτου. Ο Ορεν Τζέικομπ -ο οποίος είχε μόλις παραιτηθεί από τη θέση του τεχνικού διευθυντή στην Pixar- γέλασε προς στιγμήν. Ομως, όταν λίγο καιρό αργότερα αποφάσισε να συμπράξει επιχειρηματικά με τον πρώην συνάδελφό του Μάρτιν Ρέντι, έριξε την ιδέα της κόρης του στο τραπέζι. Τον Μάιο του 2011 οι δυο τους ίδρυσαν την ToyTalk, μια start-up προσανατολισμένη στην αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης για το σχεδιασμό παιχνιδιών. Τον περασμένο Φεβρουάριο η ToyTalk και η Mattel ένωσαν τις δυνάμεις τους για τη δημιουργία της πρώτης «έξυπνης» Barbie στην ιστορία: η Hello Barbie, που αναμένεται να κυκλοφορήσει τον Νοέμβριο και θα κοστίζει περίπου 70 ευρώ, δεν θα προφέρει απλώς προηχογραφημένες φράσεις, αλλά θα πραγματοποιεί και μια κανονική συζήτηση με αρχή, μέση, τέλος και απόλυτο ειρμό με τον κάτοχό της.
Η νέα -προσαρμοσμένη στην εποχή των ασύρματων δικτύων- εκδοχή της διασημότερης κούκλας στον κόσμο θα είναι εφοδιασμένη με ένα μικρόφωνο, κρυμμένο μέσα στο κολιέ της, το οποίο θα ενεργοποιείται όταν ο χρήστης πιέσει την αγκράφα της ζώνης της. Κάθε φορά που το παιδί θα μιλάει, οι κουβέντες του θα ηχογραφούνται και θα μεταδίδονται μέσω Wi-Fi στους σέρβερ της ToyTalk στη Σίλικον Βάλεϊ. Με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού, τα αρχεία ήχου θα μετατρέπονται σε κείμενο και θα αναλύονται, ενώ η σωστή απάντηση θα αναζητείται μέσα από τις χιλιάδες αράδες του σχετικού σκριπτ. Η διαδικασία θα διαρκεί κάτι λιγότερο από ένα δευτερόλεπτο. Σχεδιασμένη ώστε να μπορεί να καταγράφει πληροφορίες που αφορούν στα ενδιαφέροντα του παιδιού, η Hello Barbie θα μπορεί να τις ανασύρει στο μέλλον, ανάλογα με το πλαίσιο της συζήτησης, χτίζοντας στην ουσία μια προσωπική σχέση μαζί του.
Ενα δισ. πωλήσεις
Πενήντα έξι χρόνια μετά την κυκλοφορία της πιο δημοφιλούς κούκλας όλων των εποχών -η Mattel έχει πουλήσει περισσότερες από 1 δισ. Barbie μέχρι σήμερα-, η μαμά εταιρεία έχει επενδύσει στο πολλά υποσχόμενο πάντρεμα τεχνητής νοημοσύνης και ανθρωπόμορφου παιχνιδιού, φιλοδοξώντας σε ένα δυναμικό comeback της Barbie στην αγορά. Η τονωτική ένεση θεωρείται κάτι παραπάνω από επιβεβλημένη, καθώς την περασμένη χρονιά οι πωλήσεις έπεσαν στο 1 δισ. δολάρια από 1,3 δισ. δολάρια το 2011. Και η Hello Barbie είναι το προϊόν που έχει όλα τα φόντα για να δώσει σε ένα από τα ισχυρότερα «ονόματα» της παγκόσμιας βιομηχανίας των παιχνιδιών την ώθηση που χρειάζεται.
Ωστόσο, πριν καλά-καλά πραγματοποιήσει την πολυαναμενόμενη είσοδό της στην αγορά, η νέα κούκλα εγείρει ήδη σοβαρούς προβληματισμούς, κυρίως ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα αξιοποιεί τις πληροφορίες που θα λαμβάνει από τις νεαρές χρήστριες. ∆εν είναι, βέβαια, η πρώτη φορά που η Barbie μπαίνει στο στόχαστρο. Παρά τις μικρές βελτιωτικές επεμβάσεις στις οποίες έχει υποβληθεί από το 1959 που πρωτολανσαρίστηκε στην αγορά, ο σωματότυπός της παραμένει εξωπραγματικός: η πιθανότητα μια γυναίκα να έχει τις αναλογίες της Barbie είναι 1 στις 100.000! Ομάδα επιστημόνων του Κεντρικού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Ελσίνκι κατέληξε το 2009 στο συμπέρασμα ότι, αν η Barbie ήταν αληθινή, δεν θα είχε το απαραίτητο ποσοστό λίπους (17-22%) που χρειάζεται ένα γυναικείο σώμα για να έχει έμμηνο ρύση, ενώ έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2006 στην επιστημονική επιθεώρηση «Αναπτυξιακή Ψυχολογία» υποστήριζε ότι «τα κορίτσια που εξετίθεντο στην Barbie παρουσίαζαν χαμηλότερη εκτίμηση για την εικόνα του σώματός τους και μεγαλύτερη επιθυμία για λεπτότερο σωματότυπο».
Αλλά δεν είναι μόνο η εξωτερική της εμφάνιση που έχει κατά καιρούς επικριθεί. Το 1992 η Mattel υποχρεώθηκε σε προσωρινή ανάκληση της Teen Talk Barbie. Η ομιλούσα Barbie των ’90s ήταν προγραμματισμένη να λέει μεταξύ άλλων φράσεις όπως: «Θα έχουμε ποτέ αρκετά ρούχα;», «Λατρεύω τα ψώνια» και «Το μάθημα των Μαθηματικών είναι δύσκολο». Η τελευταία φράση εξόργισε την Αμερικανική Ενωση Γυναικών Αποφοίτων Πανεπιστημίου, που ζήτησε -και πέτυχε τελικά- να σβήσει η Mattel από το τσιπάκι της κούκλας τη συγκεκριμένη ατάκα… ≠
