Η διάταξη για την κατάργηση της φορολογικής προνομιακής μεταχείρισης της μικροζυθοποιίας μπορεί να αποσύρθηκε, αλλά η ιστορία έθεσε ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα που δεν απαντήθηκαν από τη συζήτηση στη Βουλή, αλλά ούτε και από τη δημόσια διαβούλευση που τη συνόδευσε.
Τα γεγονότα
Η Ε.Ε. με οδηγία του 1992 διακρίνει ως μέγεθος για τον χαρακτηρισμό «μικρή και ανεξάρτητη» ζυθοποιία το όριο των 200.000 εκατόλιτρων και υπογραμμίζει την έννοια της ανεξαρτησίας σε αντιδιαστολή με τους μεγάλους (πολυεθνικούς) ομίλους. Αυτό, εξάλλου, αναγνωρίζει από την αρχή και ο ΟΟΣΑ στην περίφημη εργαλειοθήκη του, που αποτέλεσε τη βάση της σχετικής διάταξης που εισήχθη στη Βουλή και στη συνέχεια αποσύρθηκε. «Αυτά τα φορολογικά κίνητρα στοχεύουν», έγραφε ο συντάκτης του ΟΟΣΑ στην εργαλειοθήκη, «στο να μπορέσει να εισέλθει μια εταιρεία στην αγορά και να μεγαλώσει τον όγκο των πωλήσεών της. Οι περισσότερες χώρες της Ε.Ε. δίνουν τέτοια κίνητρα…».
Ο διάβολος…
Μέχρις εδώ όλες -και οι μεγάλες- ζυθοποιίες συμφωνούν.Πώς εφαρμόζεται όμως η οδηγία του 1992; Οχι ομοιόμορφα σε κάθε αγορά μπίρας στην Ε.Ε. Για παράδειγμα, στην Αυστρία και τη Γερμανία τα ειδικά φορολογικά κίνητρα των μικροζυθοποιείων απολαμβάνουν επιχειρήσεις που παράγουν λιγότερα από 40.000 (και όχι 200.000) εκατόλιτρα τον χρόνο. Ο ΟΟΣΑ επιχειρηματολογεί υπέρ μιας κλιμάκωσης της φορολογικής απαλλαγής, όχι δηλαδή ώς τις 200.000 εκατόλιτρα, 50% έκπτωση. Επιπλέον οι συντάκτες του οργανισμού αναφέρουν ότι οι μικροζυθοποιίες στη Γαλλία αυξάνουν το κόστος απόλυσης για ζυθοποιίες που απασχολούν πάνω από 50 εργαζομένους καθώς δεν τις θεωρούν πλέον αρκετά μικρές. Με μια κουβέντα, το ερώτημα φαίνεται να είναι: «Πόσο μικρό είναι το μικρό;». Είναι π.χ. «μικρή» μια επιχείρηση που πουλάει στην άλλη άκρη της χώρας ή της Ευρώπης και γιατί δεν πρέπει να θεωρηθεί η έκπτωση φόρου που απολαμβάνει «παράνομη κρατική επιδότηση»;
Οι στρεβλώσεις
Ο συντάκτης του ΟΟΣΑ σημειώνει ότι «η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της Ε.Ε. με ένα ενιαίο όριο στο μέγιστο επίπεδο». Οι μικρές ζυθοποιίες λένε όμως σε αυτό το σημείο ότι η ελληνική αγορά πάσχει από μια ενδημική στρέβλωση καθώς ο ανταγωνισμός δεν είναι ελεύθερος. Η ελληνική αγορά μπίρας διακρίνεται από τη σημαντική ιδιαιτερότητα μιας μακράς περιόδου μονοπωλιακής δομής του ανταγωνισμού (από το 1989 μέχρι το 2009), κατά τη διάρκεια της οποίας μια παραγωγός εταιρεία κατείχε δεσπόζουσα θέση με μερίδια περί το 80%. Η ιδιαιτερότητα αυτή έχει προσελκύσει την προσοχή της Επιτροπής Ανταγωνισμού που
ερευνά την υπόθεση από τις αρχές του 2006 και θα εκδώσει απόφαση στο τέλος Νοεμβρίου.
Η Επιτροπή Ανταγωνισμού δημοσίευσε στις 20 Δεκεμβρίου 2013 ένα πόρισμά της για την ελληνική αγορά της μπίρας. Η επιτροπή μεταξύ άλλων καταλήγει στο συμπέρασμα ότι μια (πολυεθνική) εταιρεία «είχε υιοθετήσει και υλοποιούσε ενιαία, μακρόχρονη και στοχευμένη πολιτική για τον αποκλεισμό και τον περιορισμό των δυνατοτήτων ανάπτυξης των ανταγωνιστών της».
Πρέπει να σημειωθεί ότι η υπόθεση της εξέτασης των καταγγελιών της «Μύθος» (πριν από τη συγχώνευση με Carlsberg) ενώπιον της Επιτροπής Ανταγωνισμού, που οδηγεί στην απόφαση στο τέλος αυτού του μήνα, είχε «μπλοκαριστεί» έπειτα από σχετική απόφαση των διοικητικών δικαστηρίων επί δυόμισι χρόνια έως ότου ξεμπλοκαριστεί μετά το 2012.
Ολιγοπώλιο
Μετά την εξαγορά της παραγωγού εταιρείας και του σήματος Fix τον Νοέμβριο του 2014 από δανέζικο όμιλο, η ελληνική αγορά ζύθου διαμορφώθηκε σε ολιγοπωλιακή, αφού δύο πολυεθνικές εταιρείες ελέγχουν μερίδιο αγοράς 80%. Ο ερευνητής του ΟΟΣΑ στηρίζει το πόρισμα για «επιβλαβή επίπτωση του ισχύοντος φορολογικού πλαισίου στον ανταγωνισμό» σε παρωχημένη ανάλυση των ανταγωνιζόμενων επιχειρήσεων του κλάδου, αναφερόμενος σε εποχή προγενέστερη, δηλ. το 2012, τότε που οι εταιρείες Μύθος Α.Ε. και Ολυμπιακή Ζυθοποιία Α.Ε. ήταν ανεξάρτητες και περίπου ισοδύναμου όγκου πωλήσεων 450.000 εκατόλιτρων η κάθε μία. Ετσι αιτιολογεί ο ερευνητής του ΟΟΣΑ την παραγωγικού ύψους εγγύτητα των δύο αυτών μονάδων με εκείνες των μονάδων που απολαμβάνουν το φορολογικό πλεονέκτημα των 200.000 εκατόλιτρων.