Υπάρχει χιόνι σε όλες τις πλαγιές που «βλέπουν» τη βορειοανατολική ακτή της Εύβοιας, χιόνι που υψώνεται στις δύο πλευρές ενός δρόμου γεμάτου λακκούβες, που οδηγεί στο χωριό Τσαπουρνιά. Τον χειμώνα δεν είναι εύκολο να φτάσεις εδώ. Η φωτιά όμως έφτασε τον περασμένο Αύγουστο και έκανε στάχτη σχεδόν ολόκληρη τη σοδειά των ρητινοσυλλεκτών και των ξυλοκόπων που συγκροτούν τον τοπικό δασικό συνεταιρισμό.
Ο Νίκος Ρακόπουλος είναι πρόεδρος του συνεταιρισμού. «Το δάσος δεν είναι –ή μάλλον ήταν– δικό μας, το νοικιάζαμε από το Δημόσιο. Σε αυτό το σημείο της Εύβοιας είναι δημόσιο, πιο κάτω, στο Ελληνικό και στα Βασιλικά, είναι ιδιόκτητο, δουλεύουμε 13.000 στρέμματα δάσους του Δημοσίου». Τα μέλη του συνεταιρισμού δεν είναι όλα από την Τσαπουρνιά αλλά και από τα γειτονικά χωριά Αγδίνες, Γούβες και Ασμήνιο. Γι’ αυτούς τα σχέδια στο εγχείρημα του Σταύρου Μπένου «Εύβοια μετά» θέλουν τις καμένες εκτάσεις να μετατρέπονται σε πανεπιστημιακό δάσος και φυτώριο. Ομως ο κ. Ρακόπουλος και οι συνεταίροι του έχουν άλλα προβλήματα. «Πέρυσι μου κάηκαν 4.500 σακούλες ρετσίνι (σ.σ. ο ίδιος όπως και άλλοι κάτοικοι του χωριού έχασαν μελίσσια, ελιές και μηχανήματα), αποζημιώθηκα γι’ αυτή τη σοδειά, αλλά επειδή ασφαλίζομαι με βάση τα περυσινά ένσημα δεν έχω ασφάλιση φέτος». Ο κ. Ρακόπουλος πριν από μερικές εβδομάδες χρειάστηκε να μπει σε νοσοκομείο για θεραπεία. Ως ανασφάλιστος.
Ο συνεταιρισμός του κ. Ρακόπουλου δεν πήρε μέρος στο πρόγραμμα κοπής των παρόδιων δένδρων γιατί τα μέλη του φοβούνταν ότι έτσι θα σταματούσαν να λαμβάνουν επίδομα ανεργίας και, το κυριότερο, θα έμεναν έξω από το επταετές πρόγραμμα για τους ρητινοσυλλέκτες (το κράτος θα τους επιδοτεί επί 7 χρόνια). «Τελικά, χωρίς να μπούμε στην κοπή των παρόδιων δένδρων, φοβόμαστε ότι μπορεί να χάσουμε και το επταετές πρόγραμμα», λέει ο ίδιος, αλλά ο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Σίμος Κεδίκογλου διαβεβαίωσε τους παραγωγούς ότι το πρόγραμμα θα αρχίσει την 1η Απριλίου, στο οποίο θα διατεθούν 63 εκατ. συνολικά. Τα σχέδια της επιτροπής Μπένου φαίνονται στα μέλη του συνεταιρισμού «κάτι που ίσως δεν προλάβουμε στη ζωή μας», λέει ο κ. Ρακόπουλος, που είναι 57 χρόνων.
Το κράτος μπορεί να καθαρίσει το ιδιόκτητο δάσος και να στείλει τον λογαριασμό στην εφορία του δικαιούχου, αλλά δεν είναι εύκολο να βρεθεί εργολάβος για να το καθαρίσει.
Μία ώρα νοτιότερα, στο Προκόπι, στην εθελοντική ομάδα των πυροσβεστών ανησυχούν για το τι θα απογίνει το δάσος της κεντρικής Εύβοιας που έχει σωθεί και εδώ ανήκει κυρίως σε ιδιώτες. Το πιο γνωστό από αυτά είναι το ιδιωτικό δάσος Μπέικερ. Οι ιδιοκτήτες του μεγαλύτερου ιδιωτικού δάσους της Εύβοιας (ξεπερνάει τα 50.000 στρέμματα) λένε ότι δεν έχουν χρήματα να το καθαρίσουν ενόψει της αντιπυρικής περιόδου. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», οι δημοτικές αρχές ζήτησαν να δεσμευθούν από τον προϋπολογισμό 250.000 ευρώ για να καθαριστούν και τα ιδιωτικά δάση. Tελικώς εγκρίθηκαν μόλις 65.000 ευρώ για τα δημόσια δάση. Το κράτος μπορεί να καθαρίσει τα ιδιωτικά και στη συνέχεια να στείλει τον λογαριασμό στην εφορία του ιδιοκτήτη, αλλά δεν είναι εύκολο να βρεθεί εργολάβος για να καθαρίσει το δάσος με αυτή τη διαδικασία, καθώς, όπως λέει ο δήμαρχος Μαντουδίου Γιώργος Τσαπουρνιώτης, που είχε σχετικά νωρίς προειδοποιήσει για τους κινδύνους που μπορεί να προκληθούν από τα ακαθάριστα ιδιωτικά δάση, «η διαδικασία αυτή προβλέπεται στα χαρτιά αλλά δεν έχει εφαρμοσθεί ποτέ».
O δήμος του κ. Τσαπουρνιώτη, όπου πέρυσι κάηκαν 209.000 στρέμματα δάσους, «έχει άλλα 220.000 άκαυτα», όπως λέει στην «Κ», στο τεράστιο συμπαγές δάσος της κεντρικής Εύβοιας γύρω από το Προκόπι. «Πήρα 73.000 ευρώ, όσα και πέρυσι, και σκοπεύω να τα ρίξω στον καθαρισμό του άκαυτου, μπας και σώσουμε τίποτα», αναφέρει χαρακτηριστικά. Να σημειωθεί ότι τα χρήματα δόθηκαν στο πλαίσιο της νομοθεσίας από τους λεγόμενους κεντρικούς αυτοτελείς πόρους των δήμων βάσει αναλογίας των κατοίκων και όχι της έκτασης του δάσους. Αλλες πόλεις (όπως η Χαλκίδα) με πολύ μικρότερη δασική έκταση λαμβάνουν πολύ περισσότερα χρήματα, καθώς από τις δαπάνες αυτές συνήθως εξυπηρετούνται προσλήψεις εποχικού προσωπικού. «Γίνονται προσπάθειες, αλλά τα βασικά, τα “χοντρά”, δεν αλλάζουν, η διοίκηση δεν συγκινείται», λέει ο κ. Τσαπουρνιώτης. «Το κομμάτι του δάσους που κάηκε πέρυσι είχε τουλάχιστον προσβάσεις, αυτό εδώ σε εμάς στην κεντρική Εύβοια είναι πραγματική ζούγκλα, σε πολλές περιοχές απροσπέλαστο».
Ο συντονισμός
Μιλώντας πέρυσι στη Βουλή ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε επισημάνει την ανάγκη να προστατευθεί μια τεράστια δασική έκταση που μένει ακόμα ανέπαφη στην Εύβοια και που συνολικά ξεπερνάει το ένα εκατομμύριο στρέμματα. Πολλές εθελοντικές πυροσβεστικές ομάδες πήραν μια μικρή βοήθεια από τους δήμους, όπως στα Ψαχνά και το Προκόπι, αλλά αυτό δεν άλλαξε δραστικά την κατάσταση. Το ζήτημα τέθηκε και για τον συντονισμό της Δασικής Υπηρεσίας με την Πυροσβεστική σε σύσκεψη στη Λάρισα, στην οποία προήδρευσαν οι Χρ. Στυλιανίδης (υπουργός Πολιτικής Προστασίας) και Γ. Αμυράς (υφυπουργός Περιβάλλοντος), χωρίς να δοθεί απάντηση στο «ποιος θα κάνει τι» στη δασική πυρκαγιά στην Εύβοια.