«Ηλιθιότητα το μεγαλείο σου!». «Την επόμενη φορά που θα χτυπήσει η πόρτα μην ξεχάσετε να ρωτήσετε ποιος/ποια είναι…». «Απλά δεν έχουν την ικανότητα και το σθένος να ασχοληθούν με τα σοβαρά θέματα και επιλέγουν να ασχοληθούν με ελαφρά και ανούσια θέματα που έχουν επικοινωνιακή επιτυχία». «Κανονικά η Γ.Γ. Ισότητας θα έπρεπε να πάψει να υφίσταται, αν θέλαμε να κάναμε οικονομία στο Δημόσιο…». «Τελικώς, πόσο τρελοί και αλλοπαρμένοι είναι αυτοί που ασχολούνται με το θέμα αυτό σήμερα;». Οχι ότι οι άνθρωποι της Γενικής Γραμματείας Ισότητας δεν ανέμεναν ότι αυτά θα ήταν τα σχόλια με τα οποία εν πολλοίς το κοινό θα υποδεχόταν τον «Οδηγό χρήσης μη σεξιστικής γλώσσας στα δημόσια έγγραφα» που παρουσιάστηκε προχθές στο υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και πρόκειται να διανεμηθεί σε όλες τις υπηρεσίες του δημόσιου τομέα. Παραδοσιακά στην Ελλάδα δεν δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στους «τύπους», πόσο μάλλον όταν επιχειρούν να ανατρέψουν τη βαθιά ριζωμένη αντίληψη ότι άνδρες και γυναίκες είναι ίσοι, αλλά οι άνδρες… λίγο περισσότερο. Αυτό ακριβώς είναι που επιθυμούν να ανατρέψουν. Ξεκινώντας από τα βασικά, όπως τον γλωσσικό σεξισμό που διέπει τα διοικητικά έγγραφα.
Οπως προέκυψε μετά την έρευνα της Μαρίας Γκασούκα, αναπληρώτριας καθηγήτριας του Παν. Αθηνών και αντιπρόεδρο του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, σε πάνω από 1.000 έγγραφα, υπουργείων, περιφερειών και δήμων, την πρώτη συστηματική επιστημονική προσπάθεια αντιμετώπισης του γλωσσικού σεξισμού διοικητικών εγγράφων που επιχειρείται στη χώρα, οι γυναίκες είναι σχεδόν αόρατες στον δημόσιο λόγο. Σε έγγραφα για παράδειγμα του υπ. Παιδείας που αναλύθηκαν δειγματοληπτικά, οι αναφορές γίνονται αποκλειστικά με τη χρήση της μορφολογίας του αρσενικού ονόματος (μαθητής, καθηγητής, διευθυντής, συντονιστής, νέος, απόφοιτος, κ.λπ). Σε δελτίο Τύπου σχετικό με ομιλία του υπ. Εργασίας σε εκδήλωση κολεγίου, το πάνελ αποτελείται από «συνομιλητές», το κείμενο αναφέρεται σε «εργοδότες», «εργαζόμενους» και «μακροχρόνια ανέργους», όπως και στους… «περίπου 240.000 νέους της χώρας μας».
Σύμφωνα με την έρευνα, η χρήση του αρσενικού γένους είναι συντριπτική στα διοικητικά έγγραφα. Οι αρσενικοί τύποι ονομάτων προηγούνται πάντα των θηλυκών, οι οποίοι κατά κανόνα δηλώνονται με την προσθήκη κατάληξης και όχι ολογράφως. Οι αρσενικοί τύποι των ονομάτων χρησιμοποιούνται ακόμα και στην περίπτωση όπου υπάρχει είτε διτυπία (ο/η εργοδότης, η εργοδότρια, ο/η πρέσβης, η πρέσβειρα) είτε το αντίστοιχο ουσιαστικό θηλυκού γένους (ο εκπαιδευτής/η εκπαιδεύτρια, ο μαθητής/η μαθήτρια, ο νέος/η νέα).
«Μια από τις χειρότερες εκφάνσεις του σεξισμού είναι ο γλωσσικός και στο πλαίσιο των διοικητικών εγγράφων. Ο λόγος και η γλώσσα απηχούν ιεραρχημένες, εξουσιαστικές κοινωνικές πραγματικότητες, οι οποίες δεν είναι αθώες ως προς τις έμφυλες ανισότητες και διακρίσεις», σχολιάζει η ερευνήτρια. «Στο πλαίσιό τους αναπαράγεται και διαιωνίζεται το πλέγμα των κυρίαρχων κάθε φορά έμφυλων προκαταλήψεων και στερεοτύπων. Τα δημόσια έγγραφα μπορεί να αποτελέσουν και όχημα υπέρβασης του σεξισμού».
Μεταξύ άλλων, προτείνεται η ταυτόχρονη αναφορά σε γυναίκες και άνδρες όταν το κείμενο αναφέρεται σε μεικτούς πληθυσμούς, μέσω της χρήσης και των δύο γραμματικών γενών είτε αναγράφοντας τη λέξη είτε την κατάληξη του αρσενικού εφόσον η λέξη είναι γένους θηλυκού και το αντίστροφο. «Οι αλλαγές μπορεί να φαίνονται εκ πρώτης όψεως υπερβολικές και ίσως περιττές, κρίνονται όμως απαραίτητες προκειμένου τα στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης, γυναίκες και άνδρες, να εσωτερικεύσουν την κοινωνική και πολιτική σημασία τού να είναι ορατό το θηλυκό γένος και να μη θεωρούν αυτονόητο πως το αρσενικό νομιμοποιείται να εκφράζει και τα δύο γένη».
Αλλωστε στην ελληνική Δημόσια Διοίκηση, με την εξαίρεση υπουργείων όπως αυτά της Εθνικής Αμυνας και Προστασίας του Πολίτη, οι γυναίκες αποτελούν την πλειονότητα των εργαζομένων των εισαγωγικών βαθμών, αφού κατά κανόνα επιτυγχάνουν καλύτερες επιδόσεις στους διαγωνισμούς.