Ερώτημα πρώτον. Θα καταφέρει η ελληνική διοίκηση να φιλοξενήσει αξιοπρεπώς για 2 – 3 χρόνια (εκτίμηση αυθαίρετη) 70.000 ή 150.000 πρόσφυγες (επίσης αυθαίρετος υπολογισμός – το 2015 πέρασαν από την Ελλάδα 900.000 πρόσφυγες και μετανάστες· ακόμη κι αν πεισθεί η Τουρκία να «επιτρέπει» την έξοδο από τα εδάφη της μόνο χιλίων καθημερινά, σε ένα χρόνο θα έχουν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα 360.000 ψυχές);
Ερώτημα δεύτερον. Ποια η στάση των τοπικών κοινωνιών; Με το πρόβλημα να μην έχει ακόμη «αναπτυχθεί» πλήρως, «τοπικές κοινωνίες» αρνούνται τη γειτνίαση με πρόσφυγες, ενίοτε βίαια, π.χ. με την πυρπόληση παλιών στρατοπέδων, υποψήφιων καταυλισμών (βλ. Γιαννιτσά) ή αποθηκών με ρούχα για μετανάστες (βλ. Καστελλόριζο).
Οι εκ του προχείρου χωροθετήσεις καταυλισμών συχνά ακυρώνονται, σε ένα πλαίσιο ασυνεννοησίας μεταξύ των εμπλεκομένων υπό τον φόβο των αντιδράσεων αλλά και της πίεσης να δοθούν άμεσα λύσεις. Οι μισοί από τους μέχρι στιγμής εγκλωβισμένους, 30.000 – 35.000, είναι στον δρόμο, σε σταθμούς επιβατών, πλατείες, χωράφια ή πρόχειρους καταυλισμούς χωρίς τις στοιχειώδεις υποδομές υγιεινής, χωρίς συστηματική σίτιση και ιατρική περίθαλψη. Η εξαθλίωση συγκινεί. Ομως η ανυπαρξία μιας υποτυπώδους, έστω, θωράκισης των ευάλωτων αυτών πληθυσμών εντείνει την ξενοφοβία. Οσο τα μιλιούνια των προσφύγων μένουν καταρρακωμένα από τις κακουχίες, τόσο θα θεριεύει ένα φαινόμενο που ήδη επωάζεται και γαλβανίζεται στη διάπυρη φωλιά της κρίσης.
Ο φόβος και το μίσος για τον ξένο δεν είναι ίδιον μόνο των ακραίων. Συμπαρασύρει συνηθισμένους ανθρώπους να συμμετάσχουν σε αγριότητες θεωρώντας ότι εκτελούν «αναγκαίο έργο» (αν συνεχίσουμε να δίνουμε ρούχα στους πρόσφυγες, τότε αυτοί θα συνεχίσουν να έρχονται, έκριναν ορισμένοι στο Καστελλόριζο και, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, τα έκαψαν…). Πρόκειται για μια ύπουλη μεταδοτική ασθένεια, με συμπτώματα που κάθε άλλο παρά… μηδενίζουν τις μεταναστευτικές ροές, αντίθετα μεγεθύνουν την πολιτιστική διαφορά, τις ανελαστικότητες, τους αποκλεισμούς, τις διαιρέσεις, ανοίγοντας τον δρόμο σε καταστάσεις ακραίες, στο ανάθεμα, στον τρόμο, στα σφαγεία. Το προσφυγικό χωρίζει τους πολίτες σε δύο μέρη μη αγώγιμα, εξαιρετικά απομακρυσμένα. Ομως και τα δύο ζουν στην ίδια αυλή, υφίστανται ασυμφιλίωτα την ίδια μοίρα που τα τοποθετεί στο εσωτερικό του ίδιου ορισμού. Αλλά δεν το αντιλαμβάνονται…
Πολλοί κεντρο- και βορειο-Ευρωπαίοι επιθυμούν τη «θυσία» της Ελλάδας για να σωθεί η Ε.Ε. Τη μετάθεση του προβλήματος έξω από την αυλή τους, στη χώρα μας, που ήδη χαρακτηρίζουν ένα απέραντο hotspot («θα υπάρξει μόνο ένα hotspot και θα λέγεται Ελλάδα», Ρόμπερτ Φίτσο, Σλοβάκος πρωθυπουργός). Η Τουρκία συνεχίζει το πολιτικό παιχνίδι της «εκφόρτωσης» της καυτής πατάτας στην Ελλάδα. Η Ελλάδα, το ζαμπόν στο σάντουιτς, ξανά «μαύρο πρόβατο» από συγκυρία, καλείται να την αδράξει ηρωικά και να παραμείνει παράδειγμα αλληλεγγύης. Γίνεται; Αν υπήρχε έστω ένα σπυρί ευθυκρισίας…
