Αν και υπάρχουν ακόμη δυο-τρεις εκκρεμότητες για να κλείσει η τρέχουσα αξιολόγηση, όλα δείχνουν πως εντός της εβδομάδας κυβέρνηση και πιστωτές θα σφίξουν τα χέρια, θα ευχηθούν ο ένας στον άλλο καλό καλοκαίρι και θα ανανεώσουν το ραντεβού τους για τον Σεπτέμβριο. Στο παρασκήνιο των βεβιασμένων πανηγυρικών για την τελευταία απόφαση του Eurogroup και των πρόωρων και εν πολλοίς αυθαίρετων διαβεβαιώσεων για αλλαγή σελίδας, η κυβέρνηση ήδη προετοιμάζεται για ένα δύσκολο και γεμάτο συγκινήσεις φθινόπωρο.
Τον Οκτώβριο θα γίνει η δεύτερη αξιολόγηση υλοποίησης του μνημονίου από την τρόικα, ενώ τον ίδιο μήνα ή τον Νοέμβριο, το ΔΝΤ θα δημοσιοποιήσει τη νέα ανάλυσή του για τη βιωσιμότητα του χρέους, ανοίγοντας έτσι τη συζήτηση για την ελάφρυνσή του. Από αυτά θα εξαρτηθεί η συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα. Σύμφωνα με την απόφαση του Eurogroup, τα όποια μέτρα ελάφρυνσης θα τεθούν σε εφαρμογή το 2018 και υπό την προϋπόθεση της επιτυχούς υλοποίησης του προγράμματος. Ωστόσο, θα καθοριστούν το φθινόπωρο, ώστε να τα συνυπολογίσει το Ταμείο στην ανάλυση βιωσιμότητας.
Στην Αθήνα, όσα κυβερνητικά στελέχη έχουν εμπειρία από διαπραγμάτευση, προεξοφλούν ήδη το φθινοπωρινό χαμηλό βαρομετρικό. Ο κ. Ευκλ. Τσακαλώτος έσπευσε να υπογραμμίσει ότι υπάρχουν ακόμη δυσκολίες, αναφέροντας τουλάχιστον μία από αυτές – τις αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις.
Η δεύτερη αξιολόγηση είναι ήδη «φορτωμένη» και οι πιστωτές θα είναι αυστηροί. Οι Ευρωπαίοι ό,τι κι αν δώσουν για το χρέος, θα πρέπει να το συνοδεύουν με όρους και εποπτεία. Το ΔΝΤ θα ζητεί δύσκολες μεταρρυθμίσεις και πολλά μέτρα ελάφρυνσης του χρέους. Η Ευρωζώνη θα συμφωνεί με τις μεταρρυθμίσεις και θα πλειοδοτεί για να καλοπιάσει το ΔΝΤ, ώστε το τελευταίο να περιορίσει τις απαιτήσεις του για την ελάφρυνση. Η πρόσφατη εμπειρία δείχνει ότι από την αντιπαράθεση μεταξύ Ευρωζώνης και ΔΝΤ, βέβαιη ηττημένη είναι η Αθήνα.
Εκτός από τις διαφορετικές προσεγγίσεις στο θέμα του χρέους και των όγκο των δράσεων που πρέπει να εφαρμόσει η κυβέρνηση, την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης δυσχεραίνει η μηδενική σχεδόν αξιοπιστία της κυβέρνησης.
Μισή αλήθεια
Κατά την τρέχουσα αξιολόγηση, η κυβέρνηση υποστήριζε ότι η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση οφείλεται στις διαφωνίες μεταξύ των θεσμών. Αυτή είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή είναι ότι η καθυστέρηση οφείλεται στις επιλογές της κυβέρνησης και των υπουργών της. Στο θέμα των «κόκκινων» δανείων, εκείνα με εγγύηση του Δημοσίου εξαιρέθηκαν από την πώληση χωρίς συμφωνία με την τρόικα. Επίσης, σύμφωνα με Ευρωπαίο αξιωματούχο, στο δεύτερο πολυνομοσχέδιο, ενώ με τους θεσμούς είχε συμφωνηθεί να εξαιρεθούν μόνο από την πώληση τα δάνεια με υποθήκη πρώτη κατοικία, αξίας 140.000 ευρώ, η κυβέρνηση τα εξαίρεσε και από την ανάθεση της διαχείρισης σε εταιρείες. Οταν τα εντόπισε η τρόικα ζήτησε αλλαγές, οι οποίες κατατέθηκαν με τροπολογία στη Βουλή, μόλις την περασμένη Πέμπτη. Στο μεταξύ, όμως, το κλίμα στην ΕΚΤ είχε «στραβώσει». Το διοικητικό συμβούλιό της απέρριψε την πρόταση παροχής φθηνής ρευστότητας στις τράπεζες, στέλνοντας το μήνυμα ότι θα πρέπει να υπάρξει πλήρης συμμόρφωση με τα προαπαιτούμενα.
Κι ό,τι απομένει ακόμη, είναι επίσης παλιές εκκρεμότητες, όπως η προώθηση της σύμβασης παραχώρησης του παλαιού αεροδρομίου του Ελληνικού και η μεταβίβαση του 5% του ΟΤΕ στο ΤΑΙΠΕΔ. Οι πιστωτές θα είναι άτεγκτοι και στη δεύτερη αξιολόγηση στο θέμα των αποκρατικοποιήσεων, για αρκετούς λόγους: Πρώτον, τα κρατικά assets προς πώληση είναι εγγύηση των δανείων που έχουν δώσει. Δεύτερον, τα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις είναι χρήματα για την εξόφληση των δανείων. Τρίτον, δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση ότι θα εφαρμόσει το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων (αρκεί ν’ ακούσει κάποιος τον κ. Σκουρλέτη για να γίνει η υποψία βεβαιότητα). Ετσι, θα φορτώσουν με προαπαιτούμενα την αξιολόγηση, η ολοκλήρωση της οποίας θα είναι προαπαιτούμενο για τις αποφάσεις του χρέους. Οπως το θέτει κομψότερα Ευρωπαίος αξιωματούχος, «η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να βιαστεί να κλείσει την αξιολόγηση, για να μην έχουν πρόσχημα να καθυστερήσουν τις αποφάσεις για το χρέος οι άλλοι».