Θα ξεκινήσω με ένα κουίζ. Ποιο στέλεχος ή αρχηγός πολιτικού κόμματος και πότε έκανε τις ακόλουθες δηλώσεις: «… (1) θα αντισταθούμε στο ξεπούλημα των δημοσίων αστικών συγκοινωνιών σε ιδιώτες κερδοσκόπους… οι προσλήψεις που είχαν εγκριθεί… (2) δεν προχωρούν, δεν υπάρχουν ανταλλακτικά, οι εργαζόμενοι απαξιώνονται και όλα αυτά υπηρετούν ένα σχέδιο απαξίωσης των δημόσιων αστικών συγκοινωνιών που θα αποτελέσει το άλλοθι για το ξεπούλημά τους. Εμείς θα είμαστε στην πρώτη γραμμή της μάχης μαζί με τους εργαζόμενους αλλά και τους πολίτες, για να υπερασπιστούμε δημόσιες ποιοτικές αστικές συγκοινωνίες».
Αν νομίζετε ότι έγινε πρόσφατα από κάποιο στέλεχος του ΚΚΕ, χάσατε. Αν νομίζετε ότι έγινε παλαιότερα από κάποιο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ (όταν ήταν στην αντιπολίτευση), πάλι χάσατε. Αν νομίζετε ότι έγινε το 1990 από κάποιο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, πάλι χάσατε. Η πλήρης δήλωση συμπληρώνεται αν στα αποσιωπητικά (1) προσθέσετε το «Οπως το 1990 επί Μητσοτάκη έτσι και σήμερα με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ» και στα αποσιωπητικά (2) προσθέσετε το «από το 2014», τα οποία αφαίρεσα για να διαμορφώσω το κουίζ.
Οι δηλώσεις ανήκουν στην κ. Φώφη Γεννηματά μετά την πρόσφατη (30 Μαΐου 2016), πολυπρόσωπη επίσκεψή της στην Επισκευαστική Βάση της ΟΣΥ. Καλώς ήλθε το παλαιό γνωστό και μη εξαιρετέο ΠΑΣΟΚ.
Δηλαδή, ύστερα από 26 χρόνια, ξαναγυρίσαμε στους Κολλάδες και στη δημόσια διαπόμπευση των οδηγών που τόλμησαν να ανέβουν στα λεωφορεία; Είμαι βέβαιος ότι η αναφορά (name dropping) στο όνομα Μητσοτάκης έγινε σκόπιμα, ώστε συνειρμικά να σκεφτόμαστε τον σημερινό αρχηγό της Nέας Δημοκρατίας. Είχα την εντύπωση ότι το ΠΑΣΟΚ είχε καταλάβει τα μεγάλα λάθη του παρελθόντος του, αλλά φαίνεται ότι το ένστικτο της αυτοσυντήρησης το οδηγεί στον παλιό καλό λαϊκισμό.
Ελατε, όμως, να δούμε μερικά στοιχεία σχετικά με τις «δημόσιες ποιοτικές αστικές συγκοινωνίες», για τις οποίες «θα αντισταθεί στο ξεπούλημα σε ιδιώτες κερδοσκόπους», η κ. Γεννήματα.
Αντιγράφω από πρόσφατη ανάρτηση του CNN Greece: «Ελλειμμα που φτάνει τα 77 εκατομμύρια ευρώ καταγράφουν, σύμφωνα με το ΦΕΚ, οι δύο εταιρείες αστικών συγκοινωνιών (ΣΤΑΣΥ – ΟΣΥ). Τα αναμενόμενα έσοδα των δύο εταιρειών θα κινηθούν κοντά στα 300 εκατομμύρια ευρώ. Πέρυσι, οι δύο εταιρείες είχαν καταγράψει έλλειμμα 100 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ οι πωλήσεις της ΣΤΑΣΥ (μετρό, τραμ, ηλεκτρικός) προβλέπονταν λίγο πάνω από 103 εκατ. ευρώ (από πρόβλεψη για έσοδα 133 εκατ. ευρώ) και ζημία 28 εκατ. ευρώ έναντι πρόβλεψης κερδών 2,5 εκατ. ευρώ». Και στη συνέχεια: «Χθες μιλώντας σε ραδιοφωνικό σταθμό ο υπουργός Υποδομών κ. Χρ. Σπίρτζης επανέλαβε ότι οι συγκοινωνίες θα διατηρήσουν τον δημόσιο χαρακτήρα τους, υπογραμμίζοντας ότι ο ΟΑΣΘ στην Θεσσαλονίκη όπου λειτουργείται από ιδιώτες δεν είναι καλό παράδειγμα, καθώς κοστίζει πέντε φορές πάνω». Συνέχισε μάλιστα να πυροβολεί το στρεβλό σύστημα λέγοντας ότι «δεν γίνεται στα λεωφορεία να έχουμε 900 οδηγούς που έχουν αλλάξει ειδικότητα και να μην υπάρχουν οδηγοί. Δεν γίνεται να έχουν απολυθεί κάποιοι άνθρωποι λόγω πλαστών πτυχίων και να έχουν χαθεί 350 υπηρεσιακοί φάκελοι μέσα από τα γραφεία της ΟΣΥ» είπε ο κ. Σπίρτζης.
Κατ’ αρχή, εσείς βγάζετε άκρη από τις δηλώσεις του κ. Σπίρτζη, διότι εγώ τα έχω χαμένα. Από όσο γνωρίζω έχει ψηφίσει και αυτός την ιδιωτικοποίηση των αστικών συγκοινωνιών. Τώρα πώς θα γίνει ταυτόχρονα να «διατηρήσουν τον δημόσιο χαρακτήρα τους», αυτό μόνο στον σχιζοφρενικό ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να γίνει. Ο υπουργός για να δικαιολογήσει τον δημόσιο χαρακτήρα τους, μας μιλάει για 900 οδηγούς που άλλαξαν ειδικότητα (πιθανότατα έγιναν υπάλληλοι γραφείου), ενώ δεν υπάρχουν οδηγοί και πρέπει να προσλάβουμε νέους οδηγούς. Ακόμα ο ίδιος λέει για τα πλαστά πτυχία, αλλά και για τους 350 φακέλους που έχουν εξαφανιστεί μέσα από τα γραφεία της ΟΣΥ. Και μόνο για τους λόγους αυτούς θα έπρεπε όλοι, περιλαμβανομένου και του κ. Σπίρτζη και της κ. Γεννήματα, να θέλουμε να ιδιωτικοποιηθούν οι αστικές συγκοινωνίες.
Είναι όμως και τα άτιμα τα ελλείμματα των 77 εκατομμυρίων ευρώ και των 100 εκατομμυρίων του 2015. Ποιος τα καλύπτει αυτά; Τα ελλείμματα συνήθως καλύπτονται με φόρους που τους πληρώνουν όλοι, ακόμα και αυτοί που δεν χρησιμοποιούν τις αστικές συγκοινωνίες της Αθήνας. Θα επανέλθω στα οικονομικά, αλλά όπως πάντα λίγη ιστορία βοηθά στην κατανόηση ενός ζητήματος.
Δεν είμαι βέβαιος αν το ξέρετε αλλά οι Αστικές Συγκοινωνίες ήταν ιδιωτικές από το 1900 μέχρι το 1977! Ναι, σωστά διαβάσατε. Για 77 χρόνια ήταν ιδιωτικές. Σημαντικοί σταθμοί στην ιστορία τους είναι οι εξής:
1900: Oι Αστικές Συγκοινωνίες της Πρωτεύουσας βρίσκονταν στα χέρια ιδιωτών ιδιοκτητών λεωφορείων. Σε αυτούς είχαν δοθεί παραχωρητήρια και άδειες για εκτέλεση Αστικής συγκοινωνίας από το Κράτος.
1941: Ιδρύεται ο Οργανισμός Ελέγχου Αστικών Συγκοινωνιών (Ο.Ε.Α.Σ.) με σκοπό τον έλεγχο και την εποπτεία της παρεχόμενης εξυπηρέτησης από τους ιδιώτες λεωφορειούχους.
1952: Οι ιδιώτες λεωφορειούχοι οργανώνουν έξι Κοινά Ταμεία Εκμετάλλευσης Λεωφορείων (Κ.Τ.Ε.Λ.). Το καθένα απ’ αυτά λειτουργεί σε συγκεκριμένες γραμμές και για λόγους ισότητας ακολουθείται η αρχή της εξίσωσης χιλιομέτρων και εισπράξεων.
1968: Eνώνονται τα έξι Κ.Τ.Ε.Λ. και δημιουργείται το Ε.Κ.Τ.Ε.Λ., ενώ τα έξι Κ.Τ.Ε.Λ. εξακολουθούν να διατηρούν την αυτοδυναμία τους και να λειτουργούν συγκεκριμένες γραμμές το καθένα με την ίδια περί εξίσωσης αρχή. Την εποχή αυτή τα Κ.Τ.Ε.Λ. αρχίζουν να παρουσιάζουν μείωση κερδών.
1977: Αφαιρούνται οι άδειες λειτουργίας Αστικής Συγκοινωνίας από τους μετόχους του Ε.Κ.Τ.Ε.Λ. και στη θέση του με το Νόμο 588/77 δημιουργείται μια ανώνυμη κρατική εταιρεία με την επωνυμία Επιχείρηση Αστικών Συγκοινωνιών (Ε.Α.Σ.). Να θυμίσω, τότε πρωθυπουργός ήταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, αλλά δυστυχώς και την εποχή εκείνη επικρατούσαν ιδέες άκρατου κρατισμού. Βλέπετε το πελατειακό κράτος δεν χτίστηκε μόνο επί ΠΑΣΟΚ.
1992 – 1993: Mικρή παρένθεση όπου παραχωρούνται τα θερμικά λεωφορεία σε ιδιώτες (Ν.Δ.) και μετά επανέρχονται στο κράτος (ΠΑΣΟΚ).
Μπορεί να σας κούρασε λίγο η ιστορία αλλά είναι εντελώς απαραίτητη για να δούμε τα οικονομικά στοιχεία της εποχής εκείνης. Από το 1969 και μέχρι την κρατικοποίηση των ΕΚΤΕΛ το 1977, τη μισθοδοσία των υπαλλήλων του, αλλά και τα μερίσματα των λεωφορειούχων τα υπολογίζαμε στο service bureau της εταιρείας μας «Ηλεκτρονικοί Διερευνηταί Δοξιάδη Α.Ε.» και έτσι ήμουν σε θέση να γνωρίζω πολύ καλά τα οικονομικά αποτελέσματα των αστικών συγκοινωνιών. Θυμάμαι τη λαχτάρα τους όταν τους παραδίδαμε τις καταστάσεις με τα μερίσματα! Τότε αν είχε κάποιος μισό ή ολόκληρο λεωφορείο είχε ένα σημαντικό εισόδημα. Ποιο ήταν το μυστικό της επιτυχίας. Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες οδηγούσαν τα λεωφορεία τους. Για τον λόγο αυτό, τα φρόντιζαν με ιδιαίτερη επιμέλεια, γιατί ήταν η περιουσία τους και η κυριότερη πηγή για το εισόδημά τους. Σήμερα σύμφωνα με τα λεγόμενα του υπουργού 900 οδηγοί άλλαξαν ειδικότητα και θέλουμε να συντηρήσουμε αυτή τη μαύρη τρύπα. Ακόμα τα ΚΤΕΛ ήταν νοικοκυρεμένα χωρίς περιττά έξοδα και υπαλλήλους χωρίς αντικείμενο, γιατί από τα κέρδη βγαίναν τα μερίσματα.
Ολα τα χρόνια που τα λεωφορεία ήταν στους ιδιώτες δεν θυμάμαι να διαμαρτύρεται ο κόσμος για κακή ποιότητα στις συγκοινωνίες ούτε υπερβολικό τίμημα στο εισιτήριο. Τότε, μάλιστα, υπήρχαν μόνο τα λεωφορεία και τα τρόλεϊ για να εξυπηρετήσουν τους Αθηναίους. Σήμερα υπάρχει το μετρό και το τραμ, αλλά συγκοινωνίες δεν υπάρχουν. Ομολογώ ότι δεν γνωρίζω αν ο ΟΑΣΘ που λειτουργεί από ιδιώτες στοιχίζει στους Θεσσαλονικιούς πενταπλάσια, όπως λέει ο υπουργός. Αν ήταν έτσι, θα είχαν βγει στους δρόμους οι κάτοικοι για να φωνάζουν. Δεν έχω αντιληφθεί κάτι τέτοιο.
Αυτά τα ολίγα σχετικά με την ιστορία των συγκοινωνιών της Αθήνας. Βλέπετε για 77 χρόνια ήταν ιδιωτικές και μάλλον ήταν ικανοποιητικές. Χρειάστηκαν μόνο 13 χρόνια (1977-1990) κάτω από κρατικό έλεγχο για να μάθουν οι εργαζόμενοι την εύκολη λύση, ώστε να αντιτίθενται σε οποιαδήποτε ιδιωτικοποίηση, ανεξάρτητα από το κόστος και ποιος το πληρώνει. Αυτή δυστυχώς είναι η σημερινή Ελλάδα!
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.