Τι είναι το «ψηφιακό οργανόγραμμα», τη θέσπιση του οποίου προβλέπει το νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης; Το σχετικό άρθρο του νομοσχεδίου, που αναμένεται να έλθει στη Βουλή πριν από το τέλος του μήνα, σημειώνει ότι «δημιουργείται σε βάση δεδομένων οργανόγραμμα της δημόσιας διοίκησης, στο οποίο αποτυπώνονται η διάρθρωση και η στελέχωση όλων των φορέων του Δημοσίου… Το οργανόγραμμα περιλαμβάνει όλες τις οργανικές μονάδες των ως άνω φορέων και τους υπηρετούντες σε κάθε οργανική μονάδα υπαλλήλους».
Στο οργανόγραμμα (όπως αναφέρει το σχετικό άρθρο) θα καταχωρίζονται «αμελλητί» οι αλλαγές στη δομή των φορέων και στην κατανομή των υπαλλήλων. Σύμφωνα με επεξηγηματικό κείμενο που εξέδωσε το υπουργείο, με αυτόν τον τρόπο «για πρώτη φορά δημιουργείται η ψηφιακή αποτύπωση όλων των φορέων του Δημοσίου με ταυτόχρονη καταγραφή του ανθρώπινου δυναμικού τους. Η συμμετοχή των υπηρεσιών σε αυτό αποτελεί μάλιστα προϋπόθεση για τη συμμετοχή τους στο νέο σύστημα κινητικότητας».
«Διατάξεις που απέχουν»
Ωστόσο, άτομα με εξειδίκευση στα ανοικτά δεδομένα και στην εφαρμογή τους στη δημόσια διοίκηση, μιλούν για διατάξεις που απέχουν πολύ από τις πραγματικές δυνατότητες του ψηφιακού οργανογράμματος. «Oπως και σε πολλά άλλα ζητήματα που αφορούν τη δημόσια διοίκηση, τηρείται το γράμμα της μνημονιακής υποχρέωσης αλλά όχι το πνεύμα», δηλώνει στην «Κ» ο Διομήδης Σπινέλλης, καθηγητής στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και γενικός γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων επί Γιώργου Παπανδρέου.
Στη δημόσια διαβούλευση για το νομοσχέδιο περί «Διαφάνειας, Αξιοκρατίας και Αποτελεσματικότητας στη Δημόσια Διοίκηση» τον περασμένο Δεκέμβριο, ο Διονύσης Ρηγόπουλος, επιθεωρητής-ελεγκτής δημόσιας διοίκησης και πρώην μέλος των επιτροπών αξιολόγησης δομών των υπουργείων επί υπουργίας Μανιτάκη, είχε προτείνει την προσθήκη ενός επιπλέον άρθρου που θα θέσπιζε ένα «πλήρες, υπολογιστικά διαχειρίσιμο οργανόγραμμα για τη δημόσια διοίκηση».
Το άρθρο του νομοσχεδίου για την κινητικότητα υιοθετεί μέρος της πρότασης αυτής. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες κρίσιμες διαφορές. Eχουν απαλειφθεί οι λέξεις «πλήρες» (για το οργανόγραμμα) και «ανεξαιρέτως» (για τις οργανικές μονάδες που περιλαμβάνονται). Γενικότερα, σύμφωνα με τον κ. Ρηγόπουλο, η κυβερνητική πρόταση επιτρέπει την εξαίρεση υπαλλήλων από το πεδίο εφαρμογής του.
Εχει επίσης απαλειφθεί πλήρως η παρακάτω προτεινόμενη διάταξη του κ. Ρηγόπουλου: «Το οργανόγραμμα αποτυπώνει πάντοτε, επακριβώς και πλήρως τη δομή ολόκληρης της δημόσιας διοίκησης, έως το επίπεδο του κάθε ατόμου. Τηρείται σε κεντρικό ιστότοπο και είναι ελεύθερα προσβάσιμο στο Διαδίκτυο, υπαγόμενο στις αρχές των ανοικτών δεδομένων και στους περιορισμούς από λόγους εθνικής ασφάλειας». Η απουσία ρητής πρόβλεψης για τη διαρκή ενημέρωση και την ελεύθερη προσβασιμότητα, εξηγεί ο κ. Ρηγόπουλος, που είναι μηχανικός με ειδίκευση στην υπολογιστική μοντελοποίηση, περιορίζει τα πιθανά οφέλη του μέτρου για τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στη δημόσια διοίκηση.
Τέλος, η εκδοχή που είχε προτείνει ο κ. Ρηγόπουλος προέβλεπε ότι, για να ισχύσει η οποιαδήποτε μεταβολή στην υπηρεσιακή κατάσταση μονάδων, «πρέπει οπωσδήποτε να έχει προηγουμένως καταχωριστεί στο ψηφιακό οργανόγραμμα», με «μοναδικό Κωδικό Διαδικτυακής Ανάρτησης (ΚΔΑ)». Προέβλεπε επίσης ότι «η λήξη μιας κατάστασης δηλώνεται με καταχώριση (κατ’ ελάχιστον) της ημερομηνίας λήξης της» και ότι «όλες οι εγγραφές διατηρούνται, ως ιστορικό», ώστε να παρέχει το οργανόγραμμα πληροφορίες για το παρελθόν». Οι διατάξεις αυτές έχουν απαλειφθεί στο σύνολό τους.
«Τεχνολογικά,το έργο είναι πολύ εύκολο να γίνει, ο όγκος δεδομένων είναι πολύ μικρός», τονίζει ο κ. Ρηγόπουλος, σημειώνοντας ότι «δεν είναι δυνατόν στην εποχή μας να μην μπορείς να πατήσεις ένα κουμπί και να μάθεις πόσα τμήματα της διοίκησης δεν έχουν κανέναν υπάλληλο».
Αντίλογος
Τον αντίλογο εκφράζει ο βετεράνος της δημόσιας διοίκησης και πρώην βουλευτής του Ποταμιού Παναγιώτης Καρκατσούλης. Ο κ. Καρκατσούλης παραδέχεται ότι το ελληνικό Δημόσιο αγνοεί βασικές αρχές της διοικητικής οργάνωσης. «Υπάρχουν αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων σε τρομακτικό επίπεδο, για παράδειγμα, έως και 60% μεταξύ δύο υπουργείων», δηλώνει. Ωστόσο, θεωρεί ότι οι αντιστάσεις των θιγόμενων στην εφαρμογή ενός πλήρους οργανογράμματος με συνεχή ενημέρωση –παρά τις θετικές συνέπειες που θα είχε– θα τορπίλιζε το εγχείρημα: «Θα ξεχείλωνε αμέσως, δεν θα ολοκληρωνόταν ποτέ. Οταν δεν υπάρχει πολιτική βούληση, η τεχνολογία από μόνη της δεν μπορεί να φέρει τη λύση».