Δείγματα του τουρκικού επεκτατικού εθνικισμού είδαν πολλοί πίσω από την πολυσυζητημένη ομιλία του Ερντογάν στο Ρίζε, τις «ανοιχτές αγκάλες» προς τους καταπιεσμένους Τούρκους ομογενείς σε Δυτική Θράκη, Κύπρο, Βοσνία, Κριμαία, Γεωργία, Ουκρανία, Αζερμπαϊτζάν, Καραμπάχ, Αφγανιστάν, Λιβύη, Αίγυπτο και τα «σύνορα της καρδιάς» που είναι διαφορετικά από τα φυσικά, και «δεν μπορούν να χαραχτούν, ούτε το επιτρέπουμε». «Διαφορετικά, ερχόμαστε σε δύσκολη θέση ενώπιον της Ιστορίας μας και των αδερφών μας που ζουν εκεί, οι καρδιές τους χτυπούν μαζί μας». Και μάλλον δεν σφάλλουν όσοι θεωρούν ότι οι συνεχείς ερντογανικές αμφισβητήσεις της Συνθήκης της Λωζάννης δεν είναι μόνο για εσωτερική κατανάλωση. Οτι ο Τούρκος πρόεδρος «ξαναζεσταίνει» παλιές διεκδικήσεις (και στο Αιγαίο και την Κύπρο) διαβλέποντας μια τάση αποσταθεροποίησης των συνόρων στην περιοχή λόγω της εκκρεμότητας του Ισλαμικού Κράτους και του Κουρδικού και πιθανές νέες εδαφικές διευθετήσεις.
Υπερβολικοί φόβοι; Πάντως, αν κάτι εμπεριέχει σοβαρότατο κίνδυνο, είναι η συνεχής επίκληση του Ερντογάν στο συναίσθημα, το υπέρτατο καρύκευμα της πολιτικής, τη θερμή βάση του εθνικισμού, τον μοχλό όλων των φλογισμένων πράξεων. «Θεωρούμε δική μας τόσο την ευτυχία όσο και τη δυστυχία των αδερφών μας που ζουν εντός των συνόρων της καρδιάς μας. Η Τουρκία δεν αφήνει ποτέ μόνους τους ομογενείς της», είπε στο Ρίζε. Μια πληθωρική αγάπη που ξαναζωντανεύει παλιούς μύθους, μύθους μεγαλοκρατικούς και ακραίους, αφού πλάθονται όχι για να εξυπηρετήσουν π.χ. την ανάγκη για εθνική ενότητα, αλλά για μια νέα αυτοκρατορία (ακόμη και τα νανουρίσματα, διαμήνυσαν οι τουρκικές αρχές στους γονείς, πρέπει να εμπεριέχουν το όραμα της τουρκικής υπερδύναμης). Ισχυρό «χαρτί» ο μύθος, αφού εξαγνίζει, αθωώνει τα πράγματα, τα θεμελιώνει στην αιωνιότητα ως απολύτως φυσικά, καταργεί το περίπλοκο των ανθρώπινων ενεργειών, καταλύει κάθε διαλεκτική, οργανώνει έναν κόσμο χωρίς αντιφάσεις αποσυνδεδεμένο από ιστορικές αλήθειες.
Μεγαλομανία, ναρκισσισμός, πάθη, συναίσθημα. Εχει τεράστια δύναμη το συναίσθημα και για το καλό (όταν η συναισθηματική δέσμευση είναι π.χ. για περισσότερη δικαιοσύνη) και για το κακό (όταν το συναίσθημα χειραγωγεί). Ο Γερμανός φιλόσοφος Μαξ Σέλερ πίστευε ότι δεν είναι οι ορθολογιστικές απόψεις που μας πείθουν για μια ηθική συμπεριφορά όσο το συναίσθημα και η συμπόνια. «Οι καταπιεσμένοι αδελφοί, τα θύματα εντός των συνόρων της καρδιάς» του Ερντογάν. Το «ατού» της εθνικιστικής ιδεολογίας είναι ακριβώς η επίκληση στην καρδιά. Στα ένστικτα και τις αισθήσεις, σε ένα παράλογο με τα χαρακτηριστικά μιας εκθαμβωτικής αποκάλυψης: αχανής αυτοκρατορία. Θρυμματισμένες εικόνες μεγαλοπρέπειας, αίγλης, χλιδής, νοσταλγία, αλλά και διαχωρισμός εθνικού – ξένου, κάλεσμα του αίματος, τάση για κυριαρχία. Ο επεκτατικός εθνικισμός συνδέεται άμεσα με το ψυχολογικό συναίσθημα της υπεροχής, την αναζήτηση της ηγεμονίας, τη νομιμοποίηση του «δικαιώματος» ενός έθνους να αυξήσει τα στοιχεία που το συνθέτουν κυριαρχώντας επί των υπολοίπων.
Μια άκρως επικίνδυνη παραισθητική εικονική πραγματικότητα, εκτροφείο μελλοντικών ακροτήτων, εκχειλίζουσας φρίκης και μακρόβιας βαρβαρότητας. Η Ιστορία δεν θα μπορούσε να παρουσιάζει μια περισσότερο οδυνηρή αλυσίδα ανανεούμενων απογοητεύσεων.