Η πικρία νικάει καμιά φορά κατά κράτος την πολιτική αντίληψη. Η πιο εύκολη εξήγηση για τις μπαλοθιές του Νίκου Φίλη στην Κεντρική Επιτροπή του ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτή του πικραμένου. Του πληγωμένου εγωισμού.
Ο τέως υπουργός Παιδείας έχει κάθε λόγο να αισθάνεται πολιτικό σφάγιο του Καμμένου. Αν ο πρόεδρος των ΑΝΕΛ δεν είχε εμψυχώσει το εκκλησιαστικό ανάθεμα για τα Θρησκευτικά, ο Φίλης μπορεί να κρατούσε ακόμη το χαρτοφυλάκιό του. Σε αυτό το θυμωμένο τραύμα μπορεί κανείς να αποδώσει και την καθυστερημένη διαπίστωση Φίλη ότι η συνεργασία με τους ΑΝΕΛ «δεν έχει νομιμοποιητική βάση».
Η αλήθεια, όμως, είναι ότι η αποστροφή προς τον κυβερνητικό εταίρο είναι πιο παλιά από την κρίση για τα Θρησκευτικά. Κάποιοι από την παλιά φρουρά του ΣΥΡΙΖΑ προτιμούσαν ανέκαθεν μια προσέγγιση με το ΠΑΣΟΚ – «κι ας βρωμάει».
Το ΠΑΣΟΚ λέγεται ότι έχει αισθανθεί αυτήν τη διαφορά στον τρόπο με τον οποίο το οσφραίνονται όσα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ έλκουν την καταγωγή τους από την ανανεωτική Αριστερά. Δεν είναι μόνο ο Φίλης. Είναι και ο πρόεδρος της Βουλής που κατατάσσεται στους κυβερνητικούς με φιλικότερη προς το ΠΑΣΟΚ κλίση – κλίση που έχει πάρει και τα χαρακτηριστικά αποδοτικής συνεννόησης σε ζητήματα όπως η συγκρότηση του ΕΣΡ.
Πρόκειται, βέβαια, για ροπές που δεν έχουν καμία επίδραση στον προσανατολισμό της κυβέρνησης. Η αντίδραση των επιτελικών στελεχών (Ρήγας, Τζανακόπουλος) στις ανησυχίες Φίλη ήταν εύγλωττη. Αντιμετώπισαν τον τ. υπουργό όχι τόσο με δυσαρέσκεια, όσο με συγκατάβαση – σαν να βοηθούσαν στην ανάνηψη κάποιον που είχε πέσει σε λήθαργο για έξι χρόνια και νόμιζε πως ξύπνησε στο παλιό κόμμα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ του 2017 δεν είναι ΣΥΡΙΖΑ του 2012. Εχει πια εσωτερικεύσει τη σχέση του με τον Καμμένο, σε βαθμό που οι όψιμες ενστάσεις για τη «νομιμότητά» της να ακούγονται εκτός θέματος. Οπως το είπε με ανεπίγνωστη, αυτοκριτική ειλικρίνεια ο Τζανακόπουλος, συμμαχίες με το ΠΑΣΟΚ δεν είναι στη στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ, γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ «εκφράζει το αντισυστημικό ρεύμα που υπάρχει στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη».
Αυτό δηλαδή που εκφράζει ο Τραμπ στην Αμερική, το εκφράζει στην Ελλάδα ο ΣΥΡΙΖΑ σε συνεργασία με –ποιον άλλον;– αυτόν που διεκδικεί την τοπική αντιπροσωπεία του τραμπισμού. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορείς να είσαι και με τον Τραμπ και με τη Φώφη. Ούτε μπορείς να κυβερνάς με τον Καμμένο και να πανηγυρίζεις τάχα για την εκλογή του Σοσιαλδημοκράτη Σταϊνμάγερ στην προεδρία της Γερμανίας.
Αν κάτι επιβεβαίωσε αυτή η φαγούρα για τις συνεργασίες, όπως και το υπόλοιπο ρεπερτόριο της Κεντρικής Επιτροπής, είναι ότι το τσιπρικό μονοπώλιο στον ΣΥΡΙΖΑ δεν αμφισβητείται. Δεν ακούει κανείς ένα κόμμα σε δίλημμα. Ακούει απλώς μια γκρίνια τελετουργική, ενταγμένη στην κομματική ρουτίνα της εκτόνωσης. Βρίζουμε το ΔΝΤ, βρίζουμε τον Σόιμπλε και ξελαφρώνουμε.
Συγκροτημένη εσωκομματική αντιπολίτευση δεν υπάρχει. Οι περιλάλητοι «53+» λειτουργούν περισσότερο ως γυμναστήριο που κρατάει σε φόρμα τις αριστερές συνειδήσεις, παρά ως ομάδα που φιλοδοξεί να ασκήσει πραγματική επιρροή στη γραμμή της κυβέρνησης. Ακόμη και η παρέμβαση του υπουργού Οικονομικών, αφού εξάντλησε τα κλισέ της «αντιστασιακής» ρητορικής, περιορίστηκε στον προσωπικό του «πόνο». Στην υπενθύμιση ότι η ευθύνη για τη διαπραγμάτευση δεν είναι ατομική – άρα στο τέλος το κόστος της όποιας έκβασης δεν το επωμίζεται μόνος ο διαπραγματευτής.
Ναι, είναι εύκολο να χρεώσει κανείς στον Φίλη ότι εκμεταλλεύτηκε για ψυχοθεραπευτικούς σκοπούς το βήμα της Κεντρικής Επιτροπής. Το ίδιο όμως δεν έκαναν και οι υπόλοιποι; Το ίδιο δεν έκανε και ο πρωθυπουργός, μοιράζοντας στους συντρόφους του τις καραμέλες του 2015 – περί Ευρώπης που αλλάζει, όπως άλλαζε κάποτε χάρη στο Ποδέμος;
Μπορεί αυτά τα παραμυθητικά μέσα να μη λειτουργούν πια εκτός κόμματος. Εντός του ΣΥΡΙΖΑ όμως έχουν αποτέλεσμα. Αν κάτι έχει μάθει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πώς να επωάζει τους μνημονιακούς του συμβιβασμούς μέσα σε μια φούσκα φαντασιακής αυτάρκειας.