Ακόμα θυμάται τη στιγμή που ενημέρωσε κάποιους γνωστούς του στο Τορόντο πως σκόπευε να φτιάξει μια startup στην Ελλάδα. «Είσαι τρελός;» ήταν η αυθόρμητη αντίδρασή τους. Ηταν το καλοκαίρι του 2015, του δημοψηφίσματος και των capital controls και βέβαια πολύ πριν από την επιτυχία του taxibeat και κάποιων άλλων ελληνικών εταιρειών τεχνολογίας που έχουν γίνει ευρέως γνωστές διαπρέποντας στο εξωτερικό. Και όμως, o Μάθιου Στάικος, ο 35χρονος Ελληνοκαναδός, ήταν αποφασισμένος να το τολμήσει.
Η δική του διαδρομή είχε ξεκινήσει μερικά χρόνια νωρίτερα. Τελειώνοντας τις σπουδές πληροφορικής, έφτιαξε μαζί με τον αδερφό του ένα λογισμικό και το 2009 το πούλησαν στην Blackberry. O ίδιος αποφεύγει να μιλάει για τα χρήματα που πήρε από εκείνη την «έξοδο» (όπως ονομάζεται η εξαγορά στο λεξιλόγιο των startups), αλλά σύμφωνα με ρεπορτάζ της εποχής το τίμημα ήταν κάπου κοντά στα 100 εκατ. δολάρια.
Για τα επόμενα χρόνια έγινε αυτό που λένε «άγγελος επενδυτής». Δηλαδή επένδυσε χρήματα σε διάφορες εταιρείες, λειτουργώντας και ως σύμβουλος στις ομάδες τους. Το ελληνικό οικοσύστημα των startups το παρακολουθούσε τότε από μακριά, αλλά με ενδιαφέρον: «Εβλεπα πως κάτι συμβαίνει εκεί. Και ήταν αναμενόμενο με τόσους νέους με καλές σπουδές» λέει στην «Κ» από το Τορόντο όπου ζει. «Αγαπάω πολύ την Ελλάδα και ήταν όνειρό μου να κάνω κάποια στιγμή κάτι εκεί» εξηγεί.
Με ελληνική καταγωγή (ο πατέρας του μεγάλωσε στη Λιβαδειά) αποφάσισε μετά το πανεπιστήμιο, κατ’ αρχάς να μάθει τη γλώσσα. Ξεκίνησε μαθήματα και με κάθε ευκαιρία ταξίδευε στην Ελλάδα. «Κάποια στιγμή όταν είδα πως τα πράγματα έχουν δυσκολέψει πολύ σκέφτηκα πως είναι σημαντικό ο καθένας να προσπαθήσει να κάνει κάτι καλό για τη χώρα. Nα δείξουμε πως δεν συμβαίνουν εκεί μόνο άσχημα πράγματα».
Η γνωριμία
Στην απόφασή του καθοριστική ήταν η γνωριμία με έναν έμπειρο προγραμματιστή από τη Λάρισα, τον Χάρη Καλογήρου, που είχε πουλήσει και εκείνος ένα παιχνίδι στην BlackBerry. Οταν αποφάσισαν να συνεργαστούν, ξεκίνησαν να στήνουν την ομάδα. Μία από τις πρώτες αποφάσεις που έπρεπε να πάρουν ήταν το πού θα ήταν η βάση της.
Ο Καλογήρου ήταν ανένδοτος: «Εγώ δεν το συζητούσα να μετακομίσω στην Αθήνα. Το νέο facebook μπορεί να βγει από τη Λάρισα, δεν είναι ότι θέλει χώμα ειδικό για να φυτρώσει, άνθρωποι τα φτιάχνουν όλα αυτά, μπορούμε να το φτιάξουμε και εδώ», μας εξήγησε όταν τον συναντήσαμε στα γραφεία της vleepo (από το ελληνικό Βλέπω) στη Λάρισα. Πράγματι, τον τελευταίο χρόνο δημιούργησαν μια εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης, μέσω της οποίας μπορεί κάποιος να επικοινωνεί με φίλους αλλά και να γνωρίσει άλλους βάσει των χόμπι του.
Η διαδρομή
Και μπορεί η ομάδα να είναι έτοιμη να παρουσιάσει και επίσημα την εφαρμογή, αλλά η μέχρι τώρα διαδρομή δεν ήταν εύκολη. «Η αλήθεια είναι πως εάν δεν είχα μια τόσο δυνατή ομάδα δικηγόρων, λογιστών και συμβούλων δεν ξέρω τι θα είχα κάνει», εξηγεί ο κ. Στάικος. «Είναι λίγο… τρομακτικό να προσπαθείς αφενός να κατανοήσεις το νομικό και φορολογικό καθεστώς της Ελλάδος αλλά και να παρακολουθείς τις αλλαγές. Αυτό που θέλει κάθε επιχειρηματίας είναι ένα περιβάλλον σταθερό. Να μην ανησυχείς για το τι θα αλλάξει αύριο».
Οι δυσκολίες ξεκίνησαν πριν καν μπουν στα γραφεία τους. Ο προηγούμενος ενοικιαστής είχε απλήρωτους λογαριασμούς ηλεκτρικού και ταλαιπωρήθηκαν πολύ για να διευθετηθεί το θέμα. Οταν τελικά μετακόμισαν και ξεκίνησαν να δουλεύουν κανονικά, ένας τεχνικός της ΔΕΗ που δεν είχε ενημερωθεί, πήγε στα γραφεία τους και τους έκοψε ξανά το ρεύμα. Τους πήρε δύο εβδομάδες για να γίνει επανασύνδεση….
Ταυτόχρονα έπρεπε να βρουν έναν τρόπο να παρακάμψουν τα capital controls για ν’ αγοραστεί εξοπλισμός από το εξωτερικό (δεν τα κατάφεραν – τ’ αγόρασαν τελικά ακριβότερα από την Αθήνα) αλλά και να πληρώσουν στην Apple ένα μικρό αλλά απαραίτητο τίμημα για να μπορούν να δημοσιεύσουν την εφαρμογή τους. (Αυτό το κατάφερε με μεγάλο κόπο ο Στάικος, ζητώντας προσωπική χάρη από έναν γνωστό του στα κεντρικά της Αpple).
Η εταιρεία τους μπορεί να είναι ΙΚΕ (Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία), που θεωρητικά χρειάζεται μία ημέρα για να συσταθεί, στη δική τους περίπτωση πήρε πολλές εβδομάδες. «Αυτό δεν ήταν τόσο πρόβλημα. Αλλά πώς το σύστημα βραχυκύκλωσε όταν ενημερώσαμε τον δημόσιο υπάλληλο πως ο Μάθιου ως Καναδός δεν είχε ασφάλιση ΟΑΕΕ. Ολα μπερδεύονται όταν ξεφεύγεις από την τελείως απλή και κοινή περίπτωση που ξέρουν. Η αντίδραση ήταν “να το λύσει κάποιος άλλος”».
Στον κ. Στάικο αυτό που του έκανε περισσότερο εντύπωση ήταν πως σχεδόν τίποτα δεν είναι αυτοματοποιημένο, πως για τα πάντα καταθέτεις δεκάδες χαρτιά. Αν και υπάρχει κάτι που τον ξάφνιασε θετικά: Το φιλότιμο και η… ευρηματικότητα των Ελλήνων που ουκ ολίγες φορές τους έλυσαν τα προβλήματα. Ισχύει αυτό, συμπληρώνει ο Καλογήρου. «Αναγκάζεσαι να βρίσκεις λύσεις. Το ζητούμενο όμως είναι να σε βοηθάει και το κράτος ώστε να μην… πεθάνεις προσπαθώντας».
Και ενώ κατάφεραν να λύσουν πολλά από τα γραφειοκρατικά προβλήματα, βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια δυσκολία που δεν την είχαν φανταστεί: Η ομάδα θα έπρεπε να απαρτίζεται από 20 άτομα και είναι μόνο 11. «Το πρόβλημα δεν είναι η Λάρισα. Συνεχώς μας καλούν από την Αθήνα για δουλειά σαν να μην υπάρχουν ούτε εκεί προγραμματιστές. Σίγουρα φταίει πως πολύς κόσμος έχει φύγει στο εξωτερικό», εξηγεί ο Καλογήρου. Ο ίδιος θυμάται την εποχή –προ κρίσης– που ακόμα και ξένοι προγραμματιστές έρχονταν να δουλέψουν στην Ελλάδα – ειδικά από την Αγγλία. «Τώρα τους λες Ελλάδα και θεωρούν πως τους ζητάς να πάνε σε εμπόλεμη ζώνη. Το “brand name" της Ελλάδας έχει υποστεί ζημιά».
Στο Μαϊάμι
Ο ίδιος βέβαια, έχοντας διδάξει στα ΤΕΙ Πληροφορικής, ξέρει πως σε ένα βαθμό η ρίζα αυτού του προβλήματος βρίσκεται στην εκπαίδευση: Υπάρχουν πολλά τμήματα Πληροφορικής, όμως οι περισσότεροι μπαίνουν στις σχολές χωρίς να το θέλουν πραγματικά, ενώ τα ίδια τα τμήματα είναι απαρχαιωμένα: «Ασχολούνται με πράγματα περασμένης δεκαετίας τα οποία στον τομέα μας είναι σαν εκατοντάδων ετών παλιά».
Τον επόμενο μήνα ο Στάικος ελπίζει να βγει στον αέρα η εφαρμογή. Ολη η ομάδα από τη Λάρισα θα ταξιδέψει στο Μαΐάμι για το πάρτι της παρουσίασης. Τον ρωτήσαμε εάν έχει μετανιώσει για την απόφαση που πήρε να έρθει στην Ελλάδα. «Η αλήθεια είναι πως αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολύ καλύτερες επιλογές χωρών για κάποιον που θέλει να κάνει μια τέτοια εταιρεία. Αλλά όχι, δεν το μετανιώνω. Τα δύσκολα πέρασαν και ανυπομονώ να κάνουμε εξαιρετικά πράγματα», καταλήγει.