Την ημέρα της ενεργοποίησης του άρθρου 50 και της διαδικασίας του Brexit, ένας φίλος στην Ελλάδα είχε μια στιγμή αδυναμίας. «Στο δεύτερο έτος (1998 – 1999) ο καθηγητής που μας έκανε European Politics στο Lancaster με αντιμετώπισε με χοντροκομμένη ειρωνεία μπροστά σε όλο το αμφιθέατρο όταν του είχα πει ότι η Ελλάδα ανήκει –για πολλούς λόγους– στον πυρήνα της Ευρώπης. Τον θυμήθηκα σήμερα, τον έψαξα στο Facebook, είδα το στενοχωρημένο post του για τo Brexit. Μπήκα στον πειρασμό να του στείλω χαιρετίσματα, αλλά δεν το έκανα», έγραψε.
Ομολογώ ότι σε μια ανάλογη, φευγαλέα, δική μου στιγμή χαιρεκακίας κάθισα λίγο αργότερα να δω το βίντεο της εμφάνισης της Σούζαν Σαράντον στο Late Show του Στίβεν Κολμπέρ. Με δεδομένες τις εξελίξεις στις ΗΠΑ, πώς θα υπερασπιζόταν σήμερα την επιλογή της να στηρίξει (ουσιαστικά) τον Τραμπ έναντι της Χίλαρι Κλίντον, στην πιο κρίσιμη φάση της προεκλογικής περιόδου; Ευτυχώς, ο ευφυέστατος παρουσιαστής με έσωσε από τον φθηνό μου εαυτό. Παίρνοντας το high road που λένε, ρώτησε τη σπουδαία ηθοποιό με ευγένεια εάν εμμένει στη θέση της μετά όλα όσα έχουν δει τα μάτια μας. Η Σαράντον έδωσε την αναμενόμενη απάντηση, που συμπυκνώνεται στο ότι «ναι, αλλά τώρα οι πολίτες έχουν ξυπνήσει, γίνονται συναντήσεις στα δημαρχεία, αυτό είχε να γίνει από τα ’70s», και το θέμα θεωρήθηκε λήξαν. Αυτό είναι, άλλωστε, διεθνώς το δημοφιλέστερο αφήγημα την ώρα της καταστροφής. Το σύστημα πρέπει να διαταραχθεί εκ βάθρων για να δούμε άσπρη μέρα, εμείς απλώς πρέπει να έχουμε πίστη ότι τα θεμέλια θα αντέξουν τον σεισμό και δεν θα βρεθούμε κάτω από συντρίμμια.
Στο πνεύμα αυτής την ολίγον μοιρολατρικής, θρησκευτικής αντίληψης των πραγμάτων (οι πιστοί πρέπει να περάσουν ένα κάρο δοκιμασίες έως ότου δουν φως), σκέφτομαι ότι η δυσκολότερη αναμέτρηση τα τελευταία χρόνια έχει υπάρξει αυτή με τον εαυτό μας. Διαρκής αγώνας να μην καταφύγεις σε ποταπά επιχειρήματα, να μην εγκαλέσεις τον άλλο για επιλογές του, να μην ξεστομίσεις αυτό το απαίσιο «σ’ τα λεγα», που τι νόημα έχει εδώ που τα λέμε. Να επιδεικνύεις ιώβεια υπομονή όταν συστηματικά η μπάλα πετιέται στην εξέδρα και αυτοσυγκράτηση απέναντι στη συνεχώς κλιμακούμενη επιθετικότητα. Να διατηρείς τα λογικά σου και να μην υποπέσεις σε ό,τι υποτίθεται ότι αποστρέφεσαι. Δεν λέω, ευγενές σπορ αλλά χωρίς έπαθλο, τουλάχιστον κάτι που να τρώγεται. Ισως γι’ αυτό οι περισσότεροι αποτυγχάνουμε μεγαλειωδώς.
Αλλά ποιος είπε ότι η δημοκρατία, το σύστημα τέλος πάντων στο οποίο έτυχε να ζούμε και να αναπνέουμε, θα ήταν παιχνιδάκι; Οπως απάντησε και κάποιος στον παραπάνω φίλο που στενοχωριόταν με το Brexit, ζούμε ένδοξες ημέρες δημοκρατίας. «Με τα στραβά της, προεδρία Τραμπ, Χρυσή Αυγή στο Κοινοβούλιο, Brexit κ.ά., αλλά αυτή είναι η επιλογή των πολιτών. Μπορεί να διαφωνούμε μαζί της, αλλά η Δημοκρατία μιλάει και κάτι θέλει να μας πει».