Η συνωμοσιολογία και η παράνοια περίσσεψαν κατά την προεκλογική εκστρατεία του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν ενόψει του δημοψηφίσματος της Κυριακής. Από τις αντιευρωπαϊκές κορώνες και τις παρομοιώσεις δυτικοευρωπαϊκών ηγετών με ναζί μέχρι την αμφισβήτηση διεθνών συνθηκών και το εθνικιστικό του παραλήρημα, η ρητορική του ήταν σχεδιασμένη να συσπειρώσει την εκλογική βάση του κυβερνώντος ΑΚΡ, να εμπνεύσει τους εθνικιστές συμμάχους του και να καταπολεμήσει την κόπωση των ψηφοφόρων που έχουν βαρεθεί να προσέρχονται στις κάλπες.
Είναι δεδομένο ότι οι συνταγματικές αλλαγές, αν εγκριθούν, θα απομακρύνουν τη γειτονική χώρα από τις δημοκρατικές αξίες, που θεωρούνται αυτονόητες στην Ευρώπη. Ενισχυμένος από το αποτέλεσμα, ο Ερντογάν θα εδραιώσει την παντοκρατορία του. Με όρους ρεαλπολιτίκ, ωστόσο, μια ξεκάθαρη νίκη του είναι πιθανό να έχει κατευναστική επίδραση σε επίπεδο διπλωματίας και ειδικά στη στάση της Αγκυρας στο Κυπριακό π.χ., όπως επισήμανε σε πρόσφατο άρθρο του το Politico. Οντως ο Ερντογάν έχει δεκάδες μέτωπα ανοικτά: στο εσωτερικό την αντιπαράθεση με τον Γκιουλέν στον απόηχο του πραξικοπήματος, τη δράση του ΡΚΚ, τις τρομοκρατικές επιθέσεις ακραίων ισλαμιστών, παράγοντες που σε συνδυασμό με τη σειρά τους πλήττουν την οικονομία, τον τουρισμό και τις επενδυτικές διαθέσεις των ξένων. Ταυτόχρονα αντιμετωπίζει τις προκλήσεις της Συρίας, του Ιράκ και των τεταμένων σχέσεων με Ευρώπη και ΗΠΑ.
Για να εξασφαλίσει πολιτική σταθερότητα στη χώρα και ένα ελκυστικό επενδυτικό περιβάλλον, ο Ερντογάν πρέπει να αρχίσει να κλείνει αυτά τα μέτωπα, ξεκινώντας από τα πιο ανώδυνα. Το Κυπριακό είναι ένα από αυτά με έντονα συμβολικό χαρακτήρα. Αν δείξει προθυμία συνεννόησης, ο Ερντογάν θα μπορούσε να αποδείξει ότι δεν είναι παρίας της διεθνούς κοινότητας, παραμένει σύμμαχος της Δύσης και απαραίτητος εταίρος της Ε.Ε. Είναι μεγάλος ο πειρασμός για τη Δύση να εγκαταλείψει την Τουρκία στο έλεος του Ερντογάν σε περίπτωση που επιλέξει να διολισθήσει περαιτέρω στον αυταρχισμό. Θα ήταν όμως άδικο για τη φιλοευρωπαϊκή αντιπολίτευση στη χώρα, που είναι φοβισμένη και φιμωμένη. Η αντιμετώπιση της Αγκυρας απαιτεί αριστοτεχνικούς χειρισμούς: ούτε άκριτο κατευνασμό, ούτε πλήρη απομόνωση.
Πάντως, η περιπέτεια στην οποία εισέρχεται η Τουρκία μετά το δημοψήφισμα της αποδεικνύει μία ακόμη φορά πόσο άστοχη είναι η διενέργεια δημοψηφισμάτων και δη για τόσο καίριες συνταγματικές αλλαγές. Συνήθως η προκήρυξή τους έχει μικροπολιτικά κίνητρα, αλλά καταλήγουν να υποθηκεύουν το μέλλον της χώρας για δεκαετίες. Το είδαμε στην περίπτωση του ελληνικού δημοψηφίσματος, αν και ήταν το μοναδικό που αποδείχθηκε μη δεσμευτικό. Ακολούθησαν εκείνο στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιταλία, όπου οι Κάμερον και Ρέντσι ηττήθηκαν κατά κράτος. Ο Ερντογάν δεν συνετίστηκε. Τώρα οι δημοσκοπήσεις δείχνουν το «ναι» να προηγείται με μόλις 51%.