Δύο χρόνια έχουν περάσει από τον καυτό Ιούλιο του 2015, του δημοψηφίσματος, της τραπεζικής αργίας και της συμφωνίας στις Βρυξέλλες που απέτρεψε μία ιστορικών διαστάσεων εθνική καταστροφή. Είναι εντυπωσιακό πόσο μακρινός φαντάζει. Τότε, και στους χαώδεις μήνες που είχαν προηγηθεί, κορυφαία στελέχη της κυβέρνησης κατέστρωναν σχέδια για παράλληλα νομίσματα, επισκέπτονταν εταιρείες που ειδικεύονταν στην παρασκευή νομισμάτων στο εξωτερικό, αναζητούσαν εναλλακτικές πηγές προμήθειας βασικών αγαθών στη Λατινική Αμερική και το Ιράν, φαντασιώνονταν τη γεωπολιτική στροφή προς τη Ρωσία, συζητούσαν ακόμα και την κατάληψη και «απαλλοτρίωση» του Νομισματοκοπείου.
Φέτος τον Ιούλιο, έχοντας πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα-ρεκόρ και έχοντας κλείσει τη δεύτερη αξιολόγηση του τρίτου προγράμματος προσαρμογής, ο ίδιος κυβερνητικός συνασπισμός αγωνιά κυρίως για το ποια είναι η ιδανική στιγμή για έξοδο στις αγορές. Η Σαμαροποίηση της κυβέρνησης Τσίπρα έχει πλέον ολοκληρωθεί. Δεν είναι απλώς ότι ο νυν πρωθυπουργός αντιμετωπίζει τα ίδια βασικά προβλήματα με τον προκάτοχό του (συμβιβασμοί του ΔΝΤ και της Γερμανίας που αποβαίνουν εις βάρος της Ελλάδας, αμφιθυμία του υπουργικού συμβουλίου απέναντι στις μεταρρυθμίσεις, ανάκαμψη που δεν επαρκεί για να γυρίσει το πολιτικό κλίμα). Είναι αξιοσημείωτος ο βαθμός στον οποίο ο κ. Τσίπρας και οι βασικοί του συνεργάτες έχουν υιοθετήσει τη ρητορική της κυβέρνησης Σαμαρά, την οποία στηλίτευαν με τα πιο μελανά χρώματα όταν βρίσκονταν ακόμα στην αντιπολίτευση.
Το παράδειγμα
Ισως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πρωτογενές πλεόνασμα. Στο συνέδριο του Economist στα τέλη Ιουνίου, ο πρωθυπουργός χαιρέτισε τη «σταθερή υπεραπόδοση έναντι των δημοσιονομικών στόχων», η οποία «υπήρξε κλειδί για την ανάκτηση της αξιοπιστίας της χώρας». Σε συνέντευξή του στα τέλη του 2013, ο Αντώνης Σαμαράς δήλωνε αντίστοιχα, ενόψει του νέου έτους, ότι «ξεκινάμε με ένα πρωτογενές πλεόνασμα, δηλαδή με νοικοκυρεμένα τα οικονομικά μας και έχοντας ανακτήσει την αξιοπιστία μας». Σχολιάζοντας τις δημοσιονομικές επιδόσεις της κυβέρνησης τον Μάρτιο του 2014, ο κ. Τσίπρας μιλούσε για «σεσημασμένο» πλεόνασμα, πίσω από το οποίο «κρύβονται το δράμα εκατομμυρίων ανθρώπων, η καταστροφή νοικοκυριών και επιχειρήσεων, οι λιποθυμίες παιδιών από ασιτία στα σχολεία, τα εκατομμύρια των ανέργων, η ζωή εν τάφω στα νοσοκομεία, τα ψυχιατρεία και τα άσυλα ανιάτων, οι παγωμένες νύχτες και μέρες χιλιάδων και χιλιάδων συνταξιούχων. Πρόκειται για πλεόνασμα δυστυχίας, τραγωδίας ακόμη και αίματος αλλά και για πλεόνασμα θράσους και απάτης».
Ο τότε αρχηγός της αντιπολίτευσης μάλιστα, που δυόμισι χρόνια αργότερα θα μοίραζε, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, πλέον των 600 εκατ. ευρώ στους συνταξιούχους ως «13η σύνταξη», στην ίδια εκείνη ομιλία του 2014 χαρακτήριζε το κοινωνικό μέρισμα Σαμαρά, που δόθηκε μετά την επιβεβαίωση του πλεονάσματος και με εισοδηματικά κριτήρια, ως «πράξη ντροπής, πράξη καταισχύνης και πράξη ταπείνωσης του κάθε πολίτη της χώρας».
Εξίσου ιλιγγιώδης είναι η μεταστροφή του κ. Τσίπρα στο θέμα του χρέους. Στην εποχή της μείζονος αντιπολίτευσης, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ταχθεί υπέρ της διαγραφής του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, έπειτα από διαπραγμάτευση και λογιστικό έλεγχο. Τα όνειρα αυτά συνοδεύονταν από άγριες επιθέσεις στους προσκυνημένους Σαμαροβενιζέλους, με το «forget it Yannis» που φέρεται να είπε ο Β. Σόιμπλε στον Γ. Στουρνάρα σχετικά με τις πιέσεις του ΔΝΤ για βαθύτερη αναδιάρθρωση του χρέους να θεωρείται εμβληματικό της ενδοτικότητας της προηγούμενης κυβέρνησης.
Το ανέφικτο
Ωστόσο ο κ. Τσίπρας ήταν που, με την υπογραφή της συμφωνίας της 13ης Ιουλίου του 2015, συναίνεσε στο να καταστεί νομικά ανέφικτο το «κούρεμα» του χρέους εντός της Ευρωζώνης. Πιο πρόσφατα, αφού οι εξελίξεις δεν του επέτρεψαν να φορέσει γραβάτα, κατέληξε να πανηγυρίζει για την αναφορά στην πιθανή επιμήκυνση των δανείων του EFSF, που εντάσσεται απολύτως στη λογική της ελάφρυνσης που επεδίωκε η κυβέρνηση Σαμαρά, τη δέσμευση για την οποία είχε λάβει τον Νοέμβριο του 2012.
Το τρίτο πεδίο απόλυτης σύγκλισης με τον κ. Σαμαρά αφορά το νέο Αγιο Δισκοπότηρο των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, την έξοδο στις αγορές (αυτές που θα χόρευαν υπό των ήχο των νταουλιών). Τον Απρίλιο του 2014, όταν η Ελλάδα δανείστηκε από τις αγορές πρώτη φορά έπειτα από τέσσερα χρόνια, ο κ. Τσίπρας εκτιμούσε ότι πρόκειται για «έγκλημα» κατά του ελληνικού λαού (!), τονίζοντας ότι «πυροβολούμε τα πόδια μας». Ο εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Π. Σκουρλέτης μιλούσε για «στημένη και ακριβή» διαδικασία.
Σήμερα, καθώς πυκνώνουν οι φήμες για νέο ομόλογο, ο πρωθυπουργός μιλά για το «καθημερινό ράλι» των ελληνικών ομολόγων και επικαλείται την πορεία του Χρηματιστηρίου ως ενδεικτική της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης στην οικονομία (Βουλή, 3.7). Στο διάγγελμα μετά την επιτυχημένη έκδοση του Απριλίου του 2014, ο κ.Σαμαράς είχε πει κι αυτός ότι «οι διεθνείς αγορές πλέον εκφράζουν με τον πιο αδιαμφισβήτητο τρόπο την εμπιστοσύνη τους στην ελληνική οικονομία».