Τη διάψευση των μέχρι πρότινος εκτιμήσεών της ότι τα φορολογικά έσοδα θα ανέκαμπταν από τη βουτιά του Ιουλίου, παραδέχεται η κυβέρνηση στο προσχέδιο του προϋπολογισμού του 2018, προσγειώνοντας την πρόβλεψή της για τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού σε επίπεδα χαμηλότερα κατά 1,860 δισ. ευρώ για φέτος και κατά 580 εκατ. ευρώ για το 2018, σε σύγκριση με το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα.
Ο προϋπολογισμός διασώζεται κυρίως χάρη στα ασφαλιστικά ταμεία, όπου η αστοχία –στην αντίθετη κατεύθυνση– υπήρξε εξίσου μεγάλη. Οι δαπάνες για συντάξεις προβλέπονται πλέον πολύ χαμηλότερες και τα έσοδα ασφαλιστικών εισφορών σημαντικά αυξημένα, με αποτέλεσμα το ταμειακό έλλειμμά τους το 2017 να εμφανίζεται μειωμένο κατά 1,447 δισ. ευρώ το 2017 και κατά 1,362 δισ. ευρώ το 2018 σε σύγκριση με το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα.
Ετσι, το προσχέδιο του προϋπολογισμού, που κατέθεσε χθες ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Γιώργος Χουλιαράκης, σημειώνοντας ότι πρόκειται για το «τελευταίο των προγραμμάτων», όχι απλώς πετυχαίνει, αλλά και ξεπερνά τους στόχους. Για το 2017 προβλέπεται πλέον ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα φτάσει το 2,21% του ΑΕΠ, έναντι στόχου του μνημονίου για 1,75%, ενώ για το 2018 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 3,57%, έναντι στόχου του μνημονίου για 3,5%. Μάλιστα, για το 2018 προβλέπεται πλεόνασμα (0,6% του ΑΕΠ) και στο ισοζύγιο γενικής κυβέρνησης.
Οι αποκλίσεις, πάντως, δημιουργούν ερωτήματα για την έκβαση της αξιολόγησης, καθώς είναι πιθανό οι δανειστές να εγείρουν θέμα αβεβαιότητας και νέων μέτρων. Σε αυτή την κατεύθυνση έχει άλλωστε ήδη προϊδεάσει το ΔΝΤ. Ο προϋπολογισμός αποτελεί ισχυρή ένδειξη της εξάντλησης της φοροδοτικής ικανότητας των πολιτών και της επιβολής των φορολογικών βαρών σε όλο και μικρότερη ομάδα φορολογουμένων. Σημειωτέον ότι το 2017 επεβλήθησαν πρόσθετα φορολογικά μέτρα 2,5 δισ. ευρώ, ενώ το 2018 υπάρχει και πάλι μια «ουρά» ψηφισθέντων φορολογικών μέτρων, που αναμένεται να αποδώσουν έσοδα 500 εκατ. ευρώ. Μαζί με τις περικοπές δαπανών (συντάξεις, ενιαίο μισθολόγιο,οικογενειακά επιδόματα, κατάργηση ΕΚΑΣ) και τις πρόσθετες επιβαρύνσεις ασφαλιστικών εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες, τα μέτρα του προϋπολογισμού του 2018 φτάνουν το 1,86 δισ. ευρώ.
Το προσχέδιο βασίζεται εξάλλου σε πρόβλεψη για ρυθμό ανάπτυξης 1,8% φέτος και 2,4% το 2018. Η απασχόληση αναμένεται να αυξηθεί κατά 1,6% φέτος και 1,7% το 2018 και η ανεργία να μειωθεί στο 20,2% φέτος (από 21,7% το 2016) και στο 19% το 2018, υποχωρώντας για πρώτη φορά από τον Οκτώβριο του 2011 κάτω από το όριο του 20%.
Το υπουργείο Οικονομικών αναγνωρίζει, ακόμη, πως η επαλήθευση του σεναρίου του για το 2018 θα εξαρτηθεί από την ομαλή εφαρμογή του προγράμματος, την επιστροφή της χώρας στις αγορές, την εφαρμογή των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος και επικράτηση ομαλών συνθηκών στο διεθνές περιβάλλον.
Στα 5,4 δισ. ευρώ υπολογίζει, εξάλλου, ο προϋπολογισμός τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της γενικής κυβέρνησης, με στοιχεία Ιουλίου, έναντι 7,5 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2016. Στο διάστημα αυτό εισπράχθηκαν, ωστόσο, 4,3 δισ. ευρώ από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας για την εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών, εκ των οποίων έχουν διατεθεί στους τελικούς δικαιούχους τα 3,8 δισ. ευρώ. Κάτι που δείχνει ότι συνεχώς δημιουργούνται νέα ληξιπρόθεσμα. Σχολιάζοντας το προσχέδιο, ο τομεάρχης Οικονομίας της Ν.Δ. Χρήστος Σταϊκούρας επισημαίνει πως «το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών έχει συρρικνωθεί, η φοροδοτική τους ικανότητα έχει εξαντληθεί, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του ιδιωτικού τομέα, αλλά και του Δημοσίου, έχουν διογκωθεί, η ανταγωνιστικότητα έχει υποχωρήσει, η αναπτυξιακή απόσταση από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχει διευρυνθεί, ενώ κεφαλαιακοί περιορισμοί συνεχίζουν να υφίστανται».
Κοινωνικό μέρισμα
Τη χορήγηση κοινωνικού μερίσματος και φέτος προαναγγέλλει η κυβέρνηση στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, σημειώνοντας ότι αυτό καθίσταται εφικτό χάρη στη σημαντική υπέρβαση του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος κατά 0,45% του ΑΕΠ (από 1,75% σε 2,20% του ΑΕΠ). Στο προσχέδιο καταγράφεται δαπάνη για δράσεις στήριξης της ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής ύψους 800 εκατ. ευρώ, ενώ αντίστοιχα για το 2018 προβλέπονται 320 εκατ. ευρώ. Πάντως, η ανακοίνωση του υπουργείου Οικονομικών επισημαίνει ότι «το ακριβές ύψος του ποσού και τα μέτρα στήριξης θα εξειδικευθούν με βάση τα στοιχεία της εκτέλεσης του προϋπολογισμού τον Νοέμβριο του τρέχοντος έτους».