Επειτα από πολύμηνη ακυβερνησία η καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ κατάφερε να λύσει τον γόρδιο δεσμό και να παρουσιάσει μια προγραμματική συμφωνία με τους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) και τους Χριστιανοκοινωνιστές (CSU), καθώς και μια σύνθεση υπουργικού συμβουλίου που ικανοποιούσε και τους δύο επίδοξους εταίρους των Χριστιανοδημοκρατών (CDU). Το γεγονός ότι, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, τα σημαντικότερα υπουργεία, των Οικονομικών, Εξωτερικών και Απασχόλησης, ανατίθενται σε Σοσιαλδημοκράτες πολιτικούς εξόργισε πολλούς βουλευτές του CDU, αλλά και τον φίλα προσκείμενο Τύπο.
Την επομένη της συμφωνίας οι συντηρητικές εφημερίδες «Βελτ» και «Μπιλντ» του ομίλου Αξελ Σπρίνγκερ φιλοξένησαν ειρωνικά σχόλια για το «Club Med», συμπεριλαμβανομένων του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν και του Ελληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, «που πανηγυρίζει» για την ανάθεση του πόστου του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στον Σοσιαλδημοκράτη δήμαρχο του Αμβούργου, Ολαφ Σολτς. Ειδικά η «Βελτ» προειδοποιεί τη Μέρκελ ότι με αυτήν την ανάθεση κατασκευάζει έναν ισχυρό Σοσιαλδημοκράτη υποψήφιο καγκελάριο στις επόμενες εκλογές.
Μόνο για την εξουσία
«Η συγκρότηση της κυβέρνησης αντανακλά την ιδεολογική και πολιτική αποσύνθεση του CDU. Οι ισχυροί άνδρες του παρελθόντος, όπως ο Τόμας ντε Μεζιέρ (σ.σ. απερχόμενος υπουργός Εσωτερικών) ή ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, έχουν αποχωρήσει, οι πολιτικές θέσεις για την Ευρώπη έχουν αποσυρθεί, ενώ δεν φαίνονται στον ορίζοντα νέες ιδέες. Αυτό που μένει είναι η στυγνή διατήρηση της εξουσίας. Το ερώτημα είναι κατά πόσον διαμορφώνεται κάποιο κίνημα εναντίον της τάσης αυτής. Το CDU χρειάζεται επειγόντως ανανέωση, γιατί το κόμμα έχει ευθύνη για τη δημοκρατία και τη χώρα», είπε χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του στη Sueddeutsche ο ιστορικός και μέλος των Χριστιανοδημοκρατών Αντρέας Ρέντερ.
Διάχυτη είναι η ανησυχία πως ο Σολτς θα δρομολογήσει τη διαβόητη για τους Γερμανούς συντηρητικούς transfer union, στο πλαίσιο της οποίας το Βερολίνο θα χρηματοδοτεί τις φτωχότερες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Εξίσου μεγάλος είναι ο φόβος ότι ο Σολτς θα ξηλώσει το σοβαρό επίτευγμα Σόιμπλε, τον ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, εκτοξεύοντας τις δημόσιες δαπάνες. Τουλάχιστον 46 δισ. ευρώ από τα πλεονάσματα θα διατεθούν, όπως προβλέπεται από την προγραμματική συμφωνία, ενώ έως το 2021 θα καταργηθεί σταδιακά ο φόρος αλληλεγγύης για την ενίσχυση των νέων ανατολικογερμανικών κρατιδίων.
Σχεδόν εννέα χρόνια πέρασαν αφότου το SPD είχε τον δικό του υπουργό Οικονομικών, στην πρώτη κυβέρνηση της Μέρκελ (2005-2009). Ο λόγος για τον Πέερ Στάινμπρουκ, ο οποίος όμως ανέλαβε το κρίσιμο υπουργείο όταν το SPD είχε εξασφαλίσει 34,2% στις εκλογές. Πέρυσι τον Σεπτέμβριο το κόμμα απέσπασε λίγο πάνω από 20% και στις τελευταίες δημοσκοπήσεις εμφανίζεται να κατρακυλάει στο 17%, πολύ κοντά στο 15% της ξενοφοβικής Εναλλακτικής για τη Γερμανία (Afd). Αυτή είναι και η κεντρική απορία των Χριστιανοδημοκρατών και των πολιτικών αναλυτών στη Γερμανία: Γιατί χρειάστηκε μια τόσο σοβαρή παραχώρηση σε έναν αδύναμο εταίρο; Προφανώς η απάντηση βρίσκεται στο εσωκομματικό δημοψήφισμα των Σοσιαλδημοκρατών, το αποτέλεσμα του οποίου θα ανακοινωθεί στις 4 Μαρτίου.
Διαισθανόμενη τον κίνδυνο για νέο αδιέξοδο, η Μέρκελ εκχώρησε το υπουργείο του Σόιμπλε στον Σολτς. Τώρα η βάση δύσκολα θα μπορεί να πει όχι σε έναν μεγάλο συνασπισμό ή να απορρίψει την έκβαση των διαπραγματεύσεων. Την κατάσταση στο κόμμα όξυνε η φημολογούμενη υπουργοποίηση Μάρτιν Σουλτς στο υπουργείο Εξωτερικών. Στη διάρκεια της πρώτης συνεδρίασης των οργάνων του SPD, του ζητήθηκε ανοιχτά να αρνηθεί το πόστο με δεδομένη τη μετεκλογική υπόσχεσή του ότι δεν πρόκειται να γίνει υπουργός. Ο απερχόμενος υπουργός Εξωτερικών, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, μίλησε για «ασέβεια» προς το πρόσωπό του, ενώ είπε πως η κόρη του χάρηκε που θα τον βλέπει περισσότερο στο σπίτι. «Είναι καλύτερα από τον κύριο με τα μαλλιά στο πρόσωπο», φέρεται ότι του είπε, σύμφωνα με το ύστατο συντροφικό μαχαίρωμα του Γκάμπριελ προς τον Σουλτς. Ο αρχηγός της νεολαίας, Κέβιν Κίνερτ, αντέδρασε ιδιαίτερα έντονα στις αντιδημοκρατικές συναλλαγές κάτω από το τραπέζι μεταξύ Σουλτς – Νάλες για την ηγεσία του κόμματος και την Παρασκευή το απόγευμα επιβεβαιώθηκε πως ο Σουλτς δεν θα αναλάβει τελικά επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας.
Eνα ακόμη όπλο του Κίνερτ είναι το νεοπαγές υπουργείο Εσωτερικών, Υποδομών και… Πατρίδας, το οποίο ανατέθηκε στον Χορστ Ζεεχόφερ, απερχόμενο πρωθυπουργό της Βαυαρίας από το CSU. Ο όρος πατρίδα είναι εντελώς απονομιμοποιημένος στη Γερμανία, όπου οτιδήποτε «πατριωτικό» ξυπνάει τραυματικές μνήμες του παρελθόντος. Πόσο μάλλον που το πόστο ανατίθεται στο κατεξοχήν συντηρητικό και ξενόφοβο στέλεχος της κυβέρνησης, τον Ζεεχόφερ, ο οποίος ζητούσε επίμονα τη θέσπιση πλαφόν στον αριθμό υποδοχής προσφύγων.
Καχυποψία
Τέλος, το βασικό πρόβλημα της υπό διαμόρφωση κυβέρνησης είναι πως οι ίδιοι οι εταίροι αντιμετωπίζονται με καχυποψία και είναι σαν να μην πιστεύουν ότι θα καταφέρουν να εξαντλήσουν την τετραετία. Οπως χαρακτηριστικά έγραψε ο δρ Χέρμπερτ Πραντλ, αρχισυντάκτης στη «Ζιντντόιτσε», «το SPD είναι διχασμένο μεταξύ υπερμάχων και αντιπάλων του κυβερνητικού συνασπισμού. Το CDU νιώθει ότι εισέρχεται στη μετά Μέρκελ εποχή. Και αυτά όλα δεν είναι θετικοί οιωνοί για έναν νέο μεγάλο συνασπισμό».
Mέσα σε αυτό το κλίμα και με δεδομένη την απαξίωση των δύο (πρώην;) μεγάλων κομμάτων της χώρας (Volksparteien) πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι θα ενισχυθούν τα άκρα, και δη η AfD. «Η συμβολική συνέχιση της τρέχουσας κατάστασης θα μπορούσε να αποξενώσει περαιτέρω όσους δυσφορούν ότι δεν εκπροσωπούνται από το κομματικό σύστημα», σχολίασε στη «Χάντερμπλατ» ο διευθυντής του Ινστιτούτου για τη Δημοκρατία και την Κοινωνία με έδρα την Ιένα, Ματίας Κβεντ.
Oι πρωταγωνιστές των εξελίξεων στη Γερμανία
Aγκελα Μέρκελ
Oλαφ Σολτς
Χορστ Ζεεχόφερ
Αντρέα Νάλες
Kέβιν Κίνερτ
