Η «έξοδος» του θεάτρου στο κοινό

Η «έξοδος» του θεάτρου στο κοινό

6' 50" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ανθρωποι μεθυσμένοι από την οσμή του χρήματος θυσιάζουν την ευτυχία και τις ουσιαστικές τους ανάγκες προκειμένου να ζήσουν μια οικονομικά άνετη ζωή. Μοιάζουν με ψάρια που κολυμπούν στο ασφαλές περιβάλλον μιας γυάλινης φυλακής-ενυδρείου, κοιτάζοντας τη ζωή να περνά. Κάποιοι προσπαθούν να αποδράσουν· άλλοι εγκαταλείπουν, άλλοι τα καταφέρνουν. Μπορεί η ηθική διάβρωση και ο συμβιβασμός να κατατρύχουν τους ήρωες, όμως η τιμιότητα και οι αληθινές αξίες πάντα θα στέκονται στην αντικρινή όχθη, έτοιμες να υποδεχθούν αυτόν που θα κατορθώσει να βγει από το ενυδρείο του.

Πώς θα βιώσουν οι θεατές την υπόθεση του «Ενυδρείου» του Κώστα Μουρσελά; Πόσο θα επηρεάσουν με την παρουσία τους τη ματιά της Ασπας Τομπούλη που έχει αναλάβει τη σκηνοθεσία; Είναι εύκολο για έναν ηθοποιό να πειραματιστεί μπροστά στα αδιάκριτα μάτια του κοινού; Πόσο εύκολα μοιραζόμαστε την παιγνιώδη, γόνιμη διαδικασία της παραγωγής ενός δημιουργήματός μας, όπως εν προκειμένω μία θεατρική παράσταση, προτού το καταθέσουμε ολοκληρωμένο;

Η «έξοδος» του θεάτρου στο κοινό-1

«Βασική μέριμνα, ο συνδυασμός της εκπαιδευτικής και καλλιτεχνικής διάστασης του θεάτρου», λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά Νίκος Διαμαντής.

Ενα ενδιαφέρον εγχείρημα, η εκπαίδευση του κοινού στο θέατρο, και δη στον ελληνικό θεατρικό λόγο, ξεκινά από τον Μάρτιο στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, το οποίο θα ανοίξει τις πύλες του στους θεατές για να παρακολουθήσουν τις πρόβες τριών ελληνικών θεατρικών έργων – πλην του «Ενυδρείου», της εμβληματικής «Αυλής των Θαυμάτων» του Ιάκωβου Καμπανέλλη, που θα σκηνοθετήσει ο Κοραής Δαμάτης, ενώ το πρόγραμμα κλείνει με την «Πείνα», ένα σύγχρονο έργο του Χαράλαμπου Γιάννου, σε σκηνοθεσία του Βαγγέλη Λάσκαρη.

Το πρόγραμμα με τίτλο «Η δυναμική του ελληνικού θεατρικού λόγου στο θέατρο» θα είναι τριετές. «Ζητείται από τους ηθοποιούς και τους σκηνοθέτες να ετοιμάσουν μία παράσταση μέσα σε πολύ περιορισμένο αριθμό προβών, δεκαπέντε από τις οποίες θα γίνουν μπροστά σε κοινό. Στην προκειμένη περίπτωση, η “έξοδος” προς το κοινό αντιστρέφεται κατά κάποιο τρόπο, έχει μια εντελώς διαφορετική σημασία. Το κοινό κυριολεκτικά θα παρακολουθήσει τη διαδικασία, το πώς ξεκινάμε από το κείμενο, πώς κτίζουμε μία παράσταση, πώς ο σκηνοθέτης δουλεύει με τους ηθοποιούς, πώς με τους συνεργάτες, πώς κινεί τους ηθοποιούς μέσα στον σκηνικό χώρο. Η έμφαση εδώ θα είναι στη διαδικασία. Ουσιαστικά καλούμαστε να δημιουργήσουμε μια νέα σύμβαση, μια νέα σχέση με το κοινό», δήλωσε στην «Κ» η Ασπα Τομπούλη. Με αυτό το workshop in progress ενθαρρύνεται η εμπλοκή των θεατών στη θεατρική διαδικασία.

Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά θα είναι ανοιχτό για όλα τα σχολεία, τα γηροκομεία, τους πολίτες, τους επισκέπτες της πόλης, για οποιονδήποτε θέλει να δει πώς γίνεται μία πρόβα. Οπως εξήγησε, μιλώντας στην «Κ», ο Νίκος Διαμαντής, καλλιτεχνικός διευθυντής του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά και υπεύθυνος υλοποίησης προγράμματος, «βασική μέριμνα του Δημοτικού Θεάτρου είναι ο συνδυασμός της εκπαιδευτικής και καλλιτεχνικής διάστασής του θεάτρου, μια συνάντηση της θεωρίας με την πράξη. Σκοπός είναι να έρθει ο πολίτης κοντά στο θέατρο και το θέατρο κοντά στον πολίτη. Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, αναζητώντας τον σύνδεσμο ανάμεσα στη σκηνή και στην πλατεία, ενθαρρύνει τη δημιουργική εμπλοκή των θεατών στη θεατρική διαδικασία».

Η «έξοδος» του θεάτρου στο κοινό-2

Ανοιχτή πρόβα. Κοινό που συμπορεύεται, παρακολουθεί το ζωντάνεμα του κειμένου. Ηθοποιοί, σκηνοθέτης, θεατρολόγος συζητούν με το κοινό. Δείχνουν τρόπους, επιχειρούν, αμφισβητούν, δοκιμάζουν και αποφασίζουν ενώπιον κοινού. Η διαδικασία της θεατρικής πράξης ανοιχτή. Και το συμμετέχον κοινό, διαφορετικό κάθε φορά.

Πρωτόγνωρο και απόλυτα προκλητικό το εγχείρημα για μια δουλειά που μέχρι τώρα –και με απόλυτη αυστηρότητα σε αυτό– είχα μάθει να κάνω «κεκλεισμένων των θυρών». Δεν μπορώ να γνωρίζω την έκβαση του εγχειρήματος. Ωστόσο, έχω την εντύπωση πως η αναμέτρηση με το γεγονός θα αποφέρει κάποια αποτελέσματα που θα οδηγήσουν στην αρχή αρκετών συζητήσεων, σκέψεων, κρίσεων και ανταλλαγής ιδεών.

Στις δικές μου ανοιχτές πρόβες δεν θα υπάρχει εκ των προτέρων σχεδιασμός. Οι δέκα ηθοποιοί, η θεατρολόγος, ο βοηθός μου κι εγώ θα υποδεχόμαστε το κοινό της πρόβας σαν να ήταν φίλοι που μας έχουν ζητήσει να δουν τον τρόπο που κάνουμε τη δουλειά μας. Θα μπορούν να μας κάνουν ερωτήσεις, να ζητούν διευκρινίσεις, να ρωτούν για κάποια τεχνικά θέματα που αφορούν τους ηθοποιούς, τη δουλειά του σκηνοθέτη ή τις προθέσεις του συγγραφέα… Σε όσα θα είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε, θα απαντήσουμε, ανάλογα σε ποιο στάδιο βρίσκεται η πρόβα μας.

Και έχει σημασία αυτό –το ανάλογα σε ποιο στάδιο βρίσκεται η πρόβα– γιατί δεν είναι όλα προαποφασισμένα. Αυτό, άλλωστε, είναι ένα από τα πιο γοητευτικά κομμάτια της δουλειάς μας, ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο. Και πώς να είναι όταν έχεις μπει σε ένα ποτάμι λέξεων, ιδεών, συναισθημάτων, δράσεων και αντιδράσεων, παύσεων, κινήσεων, βλεμμάτων… που πρέπει σιγά σιγά να φύγουν απ’ τα χαρτιά, να μπουν στη φαντασία και από κει να επιστρέψουν και να γίνουν ζωή;

Η «έξοδος» του θεάτρου στο κοινό-3

Ασπα Τομπούλη

Θα σκεφτούμε και πάλι την ίδια τη δουλειά μας

Αν οι πρόβες είναι το πιο δημιουργικό και ενδιαφέρον μέρος της όλης διαδικασίας, η «έξοδος» προς το κοινό είναι πάντα μια σημαντική στιγμή: ένα τέλος και συγχρόνως μια αρχή. Αυτή είναι η φύση της τέχνης μας. Δεν υπάρχει θέατρο χωρίς κοινό και, όπως λένε διάφοροι σοφοί άνθρωποι, το θέατρο είναι η πιο κοινωνική από όλες τις τέχνες.

Από τη στιγμή που μια παράσταση «βγαίνει» στο κοινό, η πορεία της είναι συνυφασμένη όχι μόνο με την αποδοχή της ή όχι από το κοινό (κάτι που δεν έχει πάντα να κάνει με την καλλιτεχνική της αξία), αλλά και με τη σύνθεση του εκάστοτε κοινού που παρακολουθεί την κάθε παράσταση. Συχνά ακούμε τους ηθοποιούς να σχολιάζουν ότι «απόψε το κοινό ήταν περίεργο», «απόψε ήταν πολύ ζωντανό», «ανταποκρινόταν στο κείμενο», «απόψε το κοινό γελούσε σε άλλα σημεία απ’ ό,τι συνήθως». Το κοινό είναι άγνωστος Χ.

Στο πρόγραμμα των ελληνικών έργων που παρουσιάζει το Δημοτικό Θέατρο, το κοινό έρχεται για να μάθει πώς φτιάχνεται μία παράσταση. Πώς θα αντιδράσει σε μια τέτοια διαδικασία; Ερχεται από απλή περιέργεια ή θέλει να μάθει και να καταλάβει κάτι παραπάνω για τη θεατρική διαδικασία; Τι ερωτήσεις θα κάνει; Πώς θα αντιδράσουμε εμείς που φτιάχνουμε τις παραστάσεις στις κλειστές αίθουσες προβών και δοκιμάζουμε πράγματα μακριά από αυτό που ονομάζουμε «αδιάκριτα βλέμματα»; Ολο αυτό θα μπορέσει να λειτουργήσει παραγωγικά; Πώς θα αντιδράσουν οι ηθοποιοί; Τι ερωτήσεις θα απευθύνουν οι θεατές; Αλλά και τι ερωτήματα και απορίες θα δημιουργηθούν στους ηθοποιούς και στους σκηνοθέτες από την εμπειρία; Θα είναι αποδοτικές οι πρόβες αυτές;

Ασυνήθιστα και προκλητικά ερωτήματα γεννιούνται από την προοπτική αυτής της πραγματικά διαδραστικής και όχι εύκολης διαδικασίας. Οσοι μετέχουμε σε αυτή θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε εξαρχής ορισμένα παγιωμένα πράγματα και να σκεφτούμε για άλλη μία φορά πάνω στη θεατρική διαδικασία, την ίδια τη δουλειά μας αλλά και τη σχέση μας με το κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε, αφού είναι ο αποδέκτης κάθε μας προσπάθειας.

Η «έξοδος» του θεάτρου στο κοινό-4

Βαγγέλης Λάσκαρης

Θα «παίξουμε» λίγο παραπάνω από άλλες φορές

Είναι πολύ συνηθισμένο σε μια πρόβα να προσπαθούμε να εκμεταλλευτούμε κάθε τι που θα προκύψει κατά τη διάρκεια των δοκιμών. Αυτός είναι, εξάλλου, και ο λόγος που δοκιμάζουμε. Περιμένουμε αυτό που θα έρθει και θα μας εκπλήξει. Στο καινούργιο εγχείρημα, με το οποίο θα αναμετρηθούμε, θα είστε παρόντες κι εσείς· και αυτή είναι η έκπληξη, το καινούργιο, το μη αναμενόμενο. Ο κόσμος που έχουμε συνηθίσει να έρχεται σε επαφή με την παράσταση στο τέλος, όταν όλα έχουν ολοκληρωθεί, αυτήν τη φορά θα είναι εκεί μαζί μας στις πρόβες.

Αυτή η παρουσία θα ήταν αδύνατο να μην επηρεάσει το αποτέλεσμα. Νιώθω, λοιπόν, τρομερή ανυπομονησία για το νέο αυτό εγχείρημα, σαν το παιδί που περιμένει το καινούργιο του παιχνίδι. Είναι μια μοναδική ευκαιρία για τον κόσμο που θα μπορέσει να ρίξει μια ματιά στο τι γίνεται πίσω από τις κλειστές πόρτες, στις δοκιμές των ηθοποιών, και να γίνει κι αυτός συνδημιουργός, αφού συνειδητά ή ασυνείδητα θα επηρεάσει την όλη δημιουργία. Και το λέω αυτό διότι νιώθω πως κάθε φορά η ενέργεια όσων παρακολουθούν, τα μάτια τους, οι ανάσες τους γίνονται αντιληπτές από τους ανθρώπους που δρουν στη σκηνή και επεμβαίνουν στο παραστασιακό γεγονός, είτε θέλουμε να το παραδεχτούμε είτε όχι, και όλοι μαζί το συνδιαμορφώνουν. Η διαδικασία, ο τρόπος που δουλεύω στην πρόβα, βέβαια, δεν θα αλλάξει, θα μπορούσε να είναι καταστροφικό κάτι τέτοιο· απλώς αποφάσισα πως αυτήν τη φορά θα «παίξουμε» λίγο παραπάνω.

​​Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, λεωφ. Ηρώων Πολυτεχνείου 32, 210-41.43.310, από Κυριακή 11 Μαρτίου έως Δευτέρα 4 Ιουνίου, με ελεύθερη είσοδο από τις 10 π.μ. έως τις 3 μ.μ. Το πρόγραμμα πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος «Αττική» (2014-2020) το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή