Μία από τις σοβαρότερες πολιτικές μάχες της πενταετούς θητείας του δίνει ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν κατά την πρώτη επέτειο από την εκλογή του: την αντιπαράθεση με τα συνδικάτα λόγω των οικονομικών μεταρρυθμίσεων στον τομέα της απελευθέρωσης της αγοράς εργασίας, που αποτέλεσαν κεντρικό σημείο της προεκλογικής του εκστρατείας πέρυσι. Οι συνδικαλιστικές ενώσεις είχαν προαναγγείλει τη μετωπική σύγκρουση. Μια πρόγευση των προθέσεών τους πήρε ο Γάλλος πρόεδρος αυτή την εβδομάδα.
Η διήμερη απεργιακή κινητοποίηση, η πρώτη από τις πέντε που θα απλωθούν σε μία περίοδο τριών μηνών, εγκαινιάστηκε με την επονομαζόμενη «Μαύρη Τρίτη» και ολοκληρώθηκε την επόμενη μέρα. Η δημόσια εταιρεία σιδηροδρόμων (SNCF) ανακοίνωσε ότι η συμμετοχή μειώθηκε στο 30% από 34% την Τρίτη. Ωστόσο, το ποσοστό των απεργών στις τάξεις των σταθμαρχών, που θεωρούνται απαραίτητοι για τη λειτουργία των δρομολογίων, αυξήθηκε κατά τη δεύτερη μέρα των κινητοποιήσεων.
Πάντως, η μάχη Μακρόν – συνδικάτων δεν αφορά μόνο τη Γαλλία. Την παρακολουθεί με ενδιαφέρον ολόκληρη η Ευρώπη, όπως σημειώνει σε κύριο άρθρο της η βρετανική εφημερίδα «Γκάρντιαν». Στόχος του Μακρόν είναι να δημιουργήσει μια κερδοφόρο δημόσια επιχείρηση, η οποία αυτή τη στιγμή χάνει περίπου τρία δισ. ευρώ κάθε χρόνο, ώστε να έχει τη δυνατότητα να αντιμετωπίσει τον διεθνή ανταγωνισμό, όταν θα τελειώσει το μονοπώλιό της το 2020, όπως ορίζει η κοινοτική νομοθεσία. Μπορεί πέρυσι ο Γάλλος πρόεδρος να κατάφερε να επιβάλει μία σειρά από μεταρρυθμίσεις στον τομέα του δημοσίου τομέα και της αγοράς εργασίας, τους επόμενους μήνες, όμως, θα αντιμετωπίσει τη μητέρα όλων των μαχών με τα συνδικάτα στους σιδηροδρόμους, με αφορμή το σχέδιό του για μεταρρυθμίσεις στην υπό κρατικό έλεγχο δημόσια εταιρεία σιδηροδρόμων.
Το πακέτο αλλαγών βασίζεται στην έκθεση του πρώην επικεφαλής της Air France, Ζαν-Σιρίλ Σπινετά και προβλέπει τη διάσωση του Οργανισμού, που παρουσιάζει χρέη ύψους 50 δισ. ευρώ. Το αντάλλαγμα θα είναι η απελευθέρωση της αγοράς στον συγκεκριμένο τομέα και το ψαλίδισμα των παχυλών αμοιβών, συντάξεων και επιδομάτων για τους νέους εργαζομένους στη SNCF. Τα συνδικάτα παλεύουν να διατηρήσουν τις προνομιακές συμβάσεις τους, βαφτίζοντας τον αγώνα τους μια γενικευμένη εκστρατεία κατά των ιδιωτικοποιήσεων. Από την πλευρά της, η κυβέρνηση απορρίπτει την εκδοχή αυτή, απαξιώνοντας τους απεργούς ως προνομιούχους που δεν θέλουν να απολέσουν την ευνοϊκή τους μεταχείριση. Αλλωστε, κι οι δύο πλευρές γνωρίζουν ότι οι Γάλλοι ψηφοφόροι θεωρούν πολύτιμο το κοινωνικό τους κράτος και δεν προτίθενται να το αποχωριστούν.
Το διεθνές στερεότυπο εις βάρος της Γαλλίας ότι αποτελεί Μέκκα του συνδικαλισμού είναι μάλλον παραπλανητικό, σημειώνει ο «Γκάρντιαν». Μόλις το 11% των Γάλλων εργαζομένων ανήκει σε συνδικάτα, ένα ποσοστό μικρότερο σε σχέση π.χ. με το Ηνωμένο Βασίλειο. Η μεγαλύτερη συνδικαλιστική ένωση, η CFDT, είναι πολύ λιγότερο μαχητική από την αριστερή, πάλαι ποτέ φιλοκομμουνιστική CGT, η οποία είναι εκείνη που προκήρυξε τις τρέχουσες απεργίες. Η ισχύς και ο δυναμισμός των υπαλλήλων στους σιδηροδρόμους, όμως, είναι αδιαμφισβήτητα γνωρίσματά τους.
Εμβληματική
Ετσι, αυτή η αντιπαράθεση δεν είναι απλώς πραγματική, είναι εμβληματική. Από το 1959 δεν έχει υπάρξει χρονιά που να μην απεργήσει η SNCF. Το 1995 η ίδια ομάδα εργαζομένων έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην αποτυχία της προσπάθειας του τότε προέδρου Ζακ Σιράκ για μεταρρυθμίσεις στο κοινωνικό κράτος. Επιπλέον, το 2010 ήταν αυτή που υποχρέωσε τον Νικολά Σαρκοζί να βάλει νερό στο κρασί του στο ζήτημα της αύξησης της ηλικίας συνταξιοδότησης. Αντιλαμβάνεται, λοιπόν, κανείς πόσο κρίσιμη είναι η σημερινή συγκυρία για τον Μακρόν.
Ο Γάλλος πρόεδρος υπολογίζει ότι ο συνδυασμός της εκλογικής του νίκης το 2017, η επιτυχία του κόμματός του στις μετέπειτα βουλευτικές εκλογές και η προθυμία της κοινής γνώμης στη Γαλλία να υιοθετήσει τον μεταρρυθμιστικό του οίστρο, θα του επιτρέψουν να κάνει το 2018 όσα δεν κατάφεραν οι προκάτοχοί του, το 1995 και το 2010. Ηδη, έχει προβεί σε υποχωρήσεις στα σχέδιά του, διασώζοντας π.χ. τις ζημιογόνες διαδρομές στην επαρχία, τις οποίες η έκθεση Σπινετά προόριζε για κλείσιμο.
Ωστόσο, η αναμέτρηση μπορεί να αποδειχθεί τελικά πολύ πιο δύσκολη από ό,τι υπολόγιζε. Ο Μακρόν κέρδισε τις περυσινές εκλογές με μόλις το ένα τέταρτο των ψήφων στον πρώτο γύρο και κατάφερε απλώς να εξασφαλίσει σημαντική πλειοψηφία στον δεύτερο επειδή η επιλογή ήταν μεταξύ του ίδιου και της ακροδεξιάς υποψήφιας Μαρίν Λεπέν. Η κοινή γνώμη, όμως, έχει σταδιακά στραφεί κατά του Μακρόν. Η δημοτικότητά του έχει πέσει κάτω από το 50%, ενώ η αποδοχή των μεταρρυθμίσεων στους σιδηροδρόμους έχει συρρικνωθεί από 16% στα μέσα Μαρτίου σε 7% σήμερα.
Τα πανεπιστήμια
Οι απεργοί θεωρούν ότι ο χρόνος δουλεύει υπέρ τους, κάνοντας μάλιστα συγκρίσεις με τον Μάη του ’68. Αλλες συγκρούσεις, με την Air France και την αλυσίδα Carrefour μεταξύ άλλων, διεξάγονται παράλληλα με τις κινητοποιήσεις στην SNCF. Υπάρχει δηλαδή μια αμυδρή ομοιότητα με τα τεκταινόμενα του Μάη. Στην πόλη του Μονπελιέ στον νότο, η Νομική Σχολή ξαναλειτούργησε αυτήν την εβδομάδα μετά 10ήμερη κατάληψη. Αλλοι φοιτητές στην Τουλούζη εμποδίζουν τη διενέργεια μαθημάτων, διαμαρτυρόμενοι για τις αλλαγές στον τρόπο εγγραφής στα πανεπιστήμια. Οι μαθητές που περνούν τις εισαγωγικές σχολικές εξετάσεις στη Γαλλία έχουν δικαίωμα να εγγραφούν στα ιδρύματα της περιοχής όπου κατοικούν. Αυτό, όμως, οδήγησε στον υπερπληθυσμό των δημοφιλών σχολών και υποχρέωσε την κυβέρνηση να θεσπίσει ένα αντιδημοφιλές σύστημα κλήρωσης για τις σχολές με υψηλή ζήτηση. Η κυβέρνηση Μακρόν κατήργησε το σύστημα αυτό και τα πανεπιστήμια που υφίστανται τις μεγαλύτερες πιέσεις θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν τους φοιτητές τους με βάση τις επιδόσεις τους – ένα μέτρο ακόμη πιο αντιδημοφιλές. Δεν αποκλείεται δηλαδή να δούμε γενικευμένες διαμαρτυρίες στα γαλλικά πανεπιστήμια. Πάντως, μέχρι στιγμής, δεν διαφαίνεται μια μαζική, λαϊκή εξέγερση και οι αναλυτές προβλέπουν ότι ο Μακρόν θα καταφέρει τελικά να εφαρμόσει την πολιτική του.
Η κοινή γνώμη
Η πλειονότητα των Γάλλων πολιτών (53%) θεωρεί την απεργία στους σιδηροδρόμους αδικαιολόγητη, σύμφωνα με δημοσκόπηση της εταιρείας Ifop για λογαριασμό της εφημερίδας Le Journal du Dimanche. Πάντως, δύο εβδομάδες νωρίτερα, το ποσοστό ήταν 58%, γεγονός που σημαίνει ότι περιορίζεται σταδιακά η αγανάκτηση του κοινού για τις κινητοποιήσεις και πως η επικοινωνιακή καμπάνια της SNCF είναι –μερικώς– αποτελεσματική. «Η απεργία θα πλήξει σοβαρά τους πελάτες. Εχει σχεδιαστεί για να έχει τη μέγιστη απήχηση», σχολίασε ο διορισμένος από το κράτος επικεφαλής της εταιρείας, Γκιγιόμ Πεπί, στην ίδια γαλλική εφημερίδα.