Στα μέσα του πρώτου αιώνος, και ειδικότερα το 51 μ.Χ., ο Απόστολος Παύλος έφθασε στην Αθήνα. Η πόλη την εποχή εκείνη ήταν σκιώδες αποτύπωμα του μεγαλείου εις το οποίο είχε φθάσει τον 5ο και τον 4ο αιώνα π.Χ. Αλλά οι Αθηναίοι και οι επιδημούντες ξένοι δεν είχαν ως φαίνεται αλλάξει· δεν έχαναν ποτέ την ευκαιρία να λέγουν ή να ακούν κάτι πρωτάκουστο, «καινότερον», όπως διαβάζαμε στις Πράξεις των Αποστόλων.
Σοφιστές και Επικούρειοι φιλόσοφοι σύχναζαν στην Αρχαία Αγορά και αφού συζήτησαν με τον νεοαφιχθέντα επισκέπτη, τον οδήγησαν στον Αρειο Πάγο. Ακουαν οι φιλοπερίεργοι συγκεντρωθέντες τα περί του «αγνώστου θεού», αλλά όταν ο Παύλος ομίλησε για την ανάσταση νεκρών, άλλοι εχλεύαζαν και άλλοι είπαν φεύγοντας «θα μας τα ξαναπείς μιαν άλλη φορά». Το ασκημένο, λογοκρατούμενο πνεύμα των Αθηναίων δεν ήταν διατεθειμένο να δεχθεί κήρυγμα υπερβατικό, διότι συνεπάγετο κατάρρευση ενός περίτεχνου οικοδομήματος του ανθρωπίνου λογισμού.
Αλλά η κατάρρευση επήλθε τελικώς, και σε αυτό το μοναδικό χωνευτήρι ιδεών και αντιλήψεων αισθητικής –στην επικράτεια της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας– οικοδομήθηκε νέο σύστημα, ακραίως ανατρεπτικό των αντιλήψεων του παρελθόντος, με αποκλειστικό σημείο αναφοράς την Ανάσταση του Χριστού αλλά και του ανθρώπου, καθιστώντας την αντίληψη του θανάτου πέρασμα απλώς προς μια υπερβατική πραγματικότητα και την επίγεια ζωή άσκηση προς την επίτευξη αυτού του στόχου. Και αυτό το νέο σύστημα κατίσχυσε εις πείσμα των ορθολογιστών και διαμόρφωσε τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Οικτίρουν τη «μειονεξία» της Ορθοδοξίας –αριστεροί και φιλελεύθεροι και εκσυγχρονιστές εν γένει– έναντι των υπολοίπων χριστιανικών δογμάτων της Δύσεως. Διότι δεν εξάντλησε τις δυνατότητες της αριστοτελικής λογικής για να εκπονήσει δογματική, ωσάν το απερινόητο να είναι δυνατόν να εγκλωβισθεί σε λέξεις.
Αγνοούν απλώς ότι το αξεπέραστο επίτευγμα της Ορθοδοξίας είναι οι Θείες Λειτουργίες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, των Παθών, της Αναστάσεως του Χριστού, της Πεντηκοστής και φυσικά του μυστηρίου της Θείας Eυχαριστίας, εις την κοινή ελληνική. Τις περικοπές των Ευαγγελίων πλαισιώνουν ύμνοι των πλέον εξεχόντων ποιητών και μελωδών μιας αυτοκρατορίας στην περίοδο της μεγαλύτερης ακμής της.
Το κυριότερο βεβαίως, ότι όλα αυτά δεν τελετουργούνται αποκλειστικά σε μητροπολιτικούς ναούς, κεκοσμημένους μεγαλοπρεπώς, αλλά και στην πλέον ταπεινή εκκλησία, για δύο χιλιάδες χρόνια. Και οι ιερείς στο σύνολό τους δεν είναι ασφαλώς φιλόσοφοι· και υπήρχαν ασφαλώς περίοδοι που αγνοούσαν το ακριβές νόημα των λέξεων, όπως και οι ιεροψάλτες.
Ούτε οι εκκλησιαζόμενοι είναι στο σύνολό τους εκπαιδευμένοι ακροατές, αλλά ο καθείς ανάλογα της εμπειρίας ή της πίστης του μετέχει, δίχως να εκλογικεύει το μυστήριο. Ο φόβος του θανάτου δεν υπάρχει στην Ορθοδοξία. Ο Επιτάφιος καλύπτεται με άνθη. Ο συγγραφέας Ν.Γ. Πεντζίκης προσομοίαζε τους τάφους των νεκροταφείων με τούρτες.
Σήμερα τα μεσάνυχτα οι χριστιανοί εορτάζουν την Ανάσταση. Αλλά και οι αγνωστικιστές μετέχουν στον εορτασμό, έστω και υπό την έννοια του «φάγωμεν και πίωμεν, αύριον γαρ αποθνήσκομεν». Το Πάσχα των ορθοδόξων είναι για όλους. Καλή Ανάσταση, λοιπόν.