Κάναμε λάθος. Νομίζαμε ότι η κυβέρνηση επιλέγει στόχους. Συχνά υψηλούς, ίσως μαξιμαλιστικούς, σχεδόν ανέφικτους, αλλά πολιτικούς στόχους που ανταποκρίνονται σε ιδεολογικές πεποιθήσεις. Δεν ισχύει αυτό. Η κυβέρνηση επιλέγει αυταπάτες. Τις πλέον βολικές, δηλαδή αυτές που συγκινούν όσο το δυνατόν περισσότερους (ψηφοφόρους) και κυρίως αυτές που θα διαψευστούν όσο το δυνατόν αργότερα.
Πάρτε για παράδειγμα, μια γνωστή, παλιά ιδέα. Την είχε κάνει σημαία κι ο Βαρουφάκης, το 2015. Η εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους να συνδεθεί με την αύξηση του ΑΕΠ. Σε περιόδους σημαντικής αύξησης ΑΕΠ, το ελληνικό Δημόσιο να πληρώνει περισσότερα, ενώ, αντίθετα, όταν δεν έχει ανάπτυξη, να πληρώνει λίγα για την εξυπηρέτηση του χρέους. Οπως τα ομόλογα με ρήτρα ΑΕΠ που κάποτε προβλήθηκαν ως λύση για το χρέος κρατών όπως η Αργεντινή, ενώ ομόλογα αυτού του είδους έχουν εκδώσει στο παρελθόν η Βουλγαρία, η Κόστα Ρίκα και η Βοσνία Ερζεγοβίνη.
Κατ’ αρχήν ακούγεται λογική πρόταση, με την απλή σκέψη πως όταν έχουμε ανάπτυξη θα μπορούμε να πληρώνουμε περισσότερα. Στην πράξη, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Ο λόγος που κάποιες χώρες δανείστηκαν με ομόλογα που είχαν ρήτρα ανάπτυξης, ήταν ότι πλήρωσαν υψηλότερα επιτόκια στους δανειστές που είχαν αναλάβει το σχετικό ρίσκο. Δεν τους έκαναν χάρη.
Κάποιοι δεν θεωρούν ηθικά ορθό οι δανειακές υποχρεώσεις να εξοφλούνται ανάλογα με την οικονομική ευχέρεια του δανειολήπτη. Θεωρούν ότι κάποια κυβέρνηση θα προτιμά χαμηλότερη ανάπτυξη για να μην πληρώνει περισσότερα για την εξυπηρέτηση του χρέους, ώστε να ασκεί διαφορετική, ψηφοθηρική πολιτική.
Μπορούν οι κυβερνήσεις να ελέγχουν τόσο στενά τον ρυθμό ανάπτυξης και να διαμορφώνουν την πληρωμή των υποχρεώσεων; Οπωσδήποτε, το γεγονός ότι η Στατιστική Αρχή που ανακοινώνει το ποσοστό αύξησης ΑΕΠ λειτουργεί πλέον με διεθνή στάνταρ προσφέρει σιγουριά στους πιστωτές, αλλά και πάλι υπάρχουν περιθώρια «διευθέτησης» του ποσοστού αύξησης του ΑΕΠ. Αυτό «φοβούνται» οι δανειστές.
Ακόμα και η περίφημη γαλλική πρόταση σύνδεσης του χρέους με την πορεία του ΑΕΠ, δηλαδή την οικονομική δραστηριότητα στη χώρα, αφορούσε μέρος του χρέους, αυτό που αφορά το EFSF, όχι το σύνολό του.
Ολα αυτά είναι λεπτομέρειες. Δεν έχουν σημασία αφού εμείς σπεύσαμε να πανηγυρίσουμε σαν να εφαρμόζεται ήδη για το σύνολο του χρέους και για πάντα. Αυτή είναι η τέχνη της αυταπάτης. Λύνουμε (στα λόγια) όλα τα προβλήματα, κυρίως τα μελλοντικά. Ποιος δεν θα ήθελε να ζει σε έναν κόσμο όπου πληρώνουμε τα χρέη μας εφόσον έχουμε την ανάλογη δυνατότητα. Σε έναν κόσμο που έχουμε την άνεση να είμαστε κοινωνικά ευαίσθητοι. Ποιος δεν θέλει να είναι ευχάριστος, μοιράζοντας εξυπηρετήσεις.
Ωστόσο, στον υπαρκτό κόσμο οι αποφάσεις είναι προϊόν συμβιβασμού διαφορετικών προσεγγίσεων και δεν θα ισχύουν χωρίς όρους ή προϋποθέσεις που δεσμεύουν τις μελλοντικές πολιτικές και κυβερνήσεις. Αλλωστε, οι αποφάσεις θα συμφωνηθούν από πολιτικούς που δεν θέλουν να επιβαρύνουν τους δικούς τους φορολογουμένους. Κι αυτοί έχουν τα δικά τους προβλήματα και αδιαφορούν για την ελληνική πολιτική.
Γι’ αυτό και το χθεσινό Eurogroup κατέληξε στην εύλογη απόφαση: Κάν’ τε αυτά που πρέπει και για το χρέος θα δούμε τι θα γίνει, αργότερα. Αν χρειαστεί, εννοούν αν συμφωνήσουμε, να γίνει οτιδήποτε.