Χρονιά εκλογών το 2024, καθώς σε 76 χώρες θα γίνουν εκλογές. Ανάμεσά τους κανονικές δημοκρατικές χώρες στις οποίες οι εκλογές έχουν νόημα και χρησιμότητα, και άλλες στις οποίες γίνονται ως πρόσχημα, γιατί ξέρουμε το αποτέλεσμα πριν διεξαχθούν τυπικά. Πρόκειται μάλλον για την πλέον εντατική εκλογική χρονιά της παγκόσμιας ιστορίας.
Στην Ευρωπαϊκή Ενωση των 450 εκατ. κατοίκων έχουμε ευρωεκλογές, αλλά εκλογές έχουν στην Ινδία με πληθυσμό 1,4 δισ., προεδρική εκλογή στις ΗΠΑ των 342 εκατ., στην Ινδονησία των 280 εκατ., στο Πακιστάν των 245 εκατ., στη Βραζιλία των 218 εκατ., στη Ρωσία, στο Μεξικό, στο Μπανγκλαντές. Περίπου το 40% των κατοίκων του πλανήτη καλείται να ψηφίσει.
Οσο και αν ακούγεται παράδοξο, πολλές από τις εκλογές αυτές δεν αποτελούν «γιορτή της δημοκρατίας», κατά την παλιά έκφραση, αλλά μάλλον πηγή ανησυχίας διότι μπορεί να οδηγήσουν σε υποχώρηση της δημοκρατίας. Παραδόξως σε κάποιες χώρες οι εκλογές συνιστούν κίνδυνο για τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Αποτελούν γεωπολιτικό κίνδυνο!
Σήμερα, γίνεται σαφές ότι η παγκόσμια οικονομία δεν κινδυνεύει από την έξαρση του πληθωρισμού, την κατάρρευση των αγορών ή άλλους «οικονομικούς» κινδύνους. Η μεγάλη απειλή είναι ο πολιτικός κίνδυνος. Κυκλοφορούν πρωτόγνωρες ανησυχίες, όπως το ενδεχόμενο οι προεδρικές εκλογές να πλήξουν τη δημοκρατία στις ΗΠΑ, ένα φαινόμενο που πριν από λίγα χρόνια ήταν αδιανόητο.
Ωστόσο και άλλες μεγάλες χώρες έχουν μετακινηθεί στην περιοχή αυξημένου ρίσκου. Είτε μια επιχείρηση αγοράζει είτε πουλάει στην Κίνα δεν μπορεί να μην επιζητεί περιορισμό της εξάρτησής της, να επιδιώκει διαφοροποίηση και άλλες αγορές. Είναι μια μεγάλη αγορά που αντιμετωπίζει πρωτοφανή επίσης προβλήματα, όπως η ανεργία νέων, η μείωση του ρυθμού ανάπτυξης, η γήρανση του πληθυσμού.
Αλλά και η δημοκρατική Ινδία είναι στην πραγματικότητα μια αγορά δύο ταχυτήτων. Σε ορισμένες πόλεις και περιοχές η ανάπτυξη είναι εντυπωσιακή, αλλά έξω από αυτές υπάρχει ένας πληθυσμός που υπολογίζεται σε 800 εκατ. άτομα και ζει σε συνθήκες φτώχειας και δυστυχίας.
Η κατάσταση αυτή γίνεται ακόμη πιο πολύπλοκη, επειδή συμπίπτει με δύο σοβαρές εξελίξεις. Η πρώτη είναι η κλιματική κρίση, που δημιουργεί νέες προκλήσεις. Η αντιμετώπιση των επιπτώσεών τους είναι δύσκολη και κοστίζει, όπως και η κατάργηση των εκπομπών αερίου.
Επίσης προσθέτει πολυπλοκότητα, η τεχνολογία και κυρίως οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης. Είναι το νέο πεδίο ανταγωνισμού των χωρών. Πολλά κράτη επιχειρούν να προστατέψουν την τεχνολογία που παράγουν με απαγορεύσεις και ρυθμίσεις της αγοράς ή να αποκτήσουν προβάδισμα χρηματοδοτώντας την δημιουργία «εθνικών» εφαρμογών. Στον παγκόσμιο αυτόν ανταγωνισμό, δεν δραστηριοποιούνται μόνον η ΗΠΑ και η Κίνα. Χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα επενδύουν τεράστια ποσά για να προσελκύσουν επιστήμονες, ενώ πολύ δραστήριες είναι η Γαλλία, η Γερμανία, η Ινδία και η Μ. Βρετανία.
Ειδικά σε ρυθμιζόμενους τομείς, όπως η άμυνα, η υγεία και οι τράπεζες, πολλά κράτη δεν επιθυμούν εξάρτηση από «ξένες» εφαρμογές. Προτιμούν να έχουν εγχώριες, πλήρως ελεγχόμενες. Αλλωστε, συνήθως οι εφαρμογές αυτού του είδους απαιτούν και την αξιοποίηση μαζικών δεδομένων που οι χώρες θεωρούν περιουσία και ευαίσθητες πληροφορίες. Από την άλλη, δεν είναι λογικό να περιμένει κανείς ότι όλα αυτά τα παράλληλα συστήματα θα είναι αποτελεσματικά. Είναι μάλλον σίγουρο ότι ένα μέρος από τα κεφάλαια που ξοδεύουν τα κράτη θα αποδειχθεί λάθος επιλογή, αλλά οι κυβερνήσεις θα έχουν κάνει το «πατριωτικό τους καθήκον». Κινδυνεύει διεθνώς η δημοκρατία; Θα σωθεί αν η (κάθε) χώρα τεθεί πάνω από το κόμμα, αν επικρατήσει διάθεση για συμβιβασμούς.