Πρώτη αγωνιστική του Παγκοσμίου Κυπέλλου της Ρωσίας και η Αίγυπτος αντιμετωπίζει την Ουρουγουάη στην Αγία Πετρούπολη. Οσοι από τους φιλάθλους δεν έχουν εισιτήριο συγκεντρώνονται στις fan zone, προκειμένου να παρακολουθήσουν το παιχνίδι από γιγαντοοθόνες, ωστόσο ένας Αιγύπτιος με κινητικά προβλήματα δυσκολεύεται να διακρίνει μέσα από το όρθιο πλήθος. Αμέσως Κολομβιανοί και Μεξικανοί φίλαθλοι τον σηκώνουν μαζί με το καροτσάκι του ψηλά και τον κρατούν εκεί για να δει το ματς. Η φωτογραφία, που έκανε τον γύρο του κόσμου, είναι ένα γνήσιο στιγμιότυπο πολιτισμού και ανθρωπιάς κι ας προέρχεται από τον χώρο όπου «έντεκα μαντράχαλοι κλωτσάνε ένα τόπι»…
Το ποδόσφαιρο, το Παγκόσμιο Κύπελλο ειδικότερα, αποτελεί σχεδόν πάντα θέατρο πολιτισμικών φαινομένων και τάσεων, που του χαρίζουν ιδιαίτερη ταυτότητα, η οποία ελάχιστα έχει να κάνει με σέντρες, τάκλιν, κεφαλιές και πέναλτι. Εκπροσωπώντας δε το λαοφιλέστερο των αθλημάτων, το Μουντιάλ (αλήθεια ποιος σκέφτηκε την κατάργηση αυτού του υπέροχου όρου;) καταφέρνει να τα αναδείξει όλα αυτά σε ευρύτατη κλίμακα, με τις ανάλογες ευχάριστες ή δυσάρεστες προεκτάσεις.
To 1974 και με τον Ψυχρό Πόλεμο ακόμα σε πλήρη εξέλιξη, η Δυτική Γερμανία φιλοξενεί τη διοργάνωση και για τη φάση των ομίλων αντιμετωπίζει την… Ανατολική Γερμανία. Οι συμβολισμοί και η αντιπαλότητα προφανή, με τους επαγγελματίες διοργανωτές να γνωρίζουν τελικά ήττα-σοκ από τους Ανατολικογερμανούς, οι οποίοι στην καθημερινότητά τους ήταν οικοδόμοι, αγρότες, δημοτικοί υπάλληλοι κ.ο.κ. Για το ματς μάλιστα είχαν ταξιδέψει από την GDR στο Αμβούργο και 1.500 (επιλεγμένοι) φίλαθλοι, με ειδική άδεια. Για την ιστορία, οι Δυτικογερμανοί γέλασαν τελευταίοι, αφού τελικά κατέκτησαν το τουρνουά.
Δυτική εναντίον Ανατολικής Γερμανίας, Αμβούργο, 1974. Το πιο ψυχροπολεμικό ματς της Ιστορίας έληξε με σκορ 1-0 υπέρ των Ανατολικογερμανών.
Στη Βραζιλία το 2014, το κλίμα μπορεί να μην ήταν ακριβώς πολεμικό, όμως τους μήνες πριν ξεκινήσει η διοργάνωση ο κόσμος είχε «βαρεθεί» να ακούει για τα κολοσσιαία έργα –για το Παγκόσμιο Κύπελλο, αλλά και τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο– που γίνονταν στην πλάτη των πιο αδύναμων οικονομικά Βραζιλιάνων, γαρνιρισμένα μάλιστα με ουκ ολίγα οικονομικά σκάνδαλα και ατασθαλίες. Και δεν ήταν ψέματα. Τις μέρες του Μουντιάλ χιλιάδες φτωχοί κάτοικοι της χώρας διαδήλωσαν στους δρόμους, ενώ ελάχιστοι από αυτούς είχαν τη δυνατότητα να εξασφαλίσουν τα ακριβά εισιτήρια των παιχνιδιών. Μπορεί να ήταν και για καλό, μιας και εντός αγωνιστικού χώρου η Βραζιλία ταπεινώθηκε με το απίθανο 1-7 από τους μετέπειτα πρωταθλητές Γερμανούς.
«Κόκκινη κάρτα» στη σπατάλη της διοργάνωσης, Ρίο, Βραζιλία, 2014.
Πίσω στη Ρωσία, όπου αυτές τις μέρες, παρ’ όλες τις τρομοκρατικές προειδοποιήσεις για στρατιές χούλιγκαν και πόλεμο στους δρόμους, διεξάγεται ένα από τα μεγαλύτερα πολυπολιτισμικά πανηγύρια των τελευταίων ετών – τουλάχιστον μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές.
Περισσότερες από δέκα χώρες εκπροσωπούνται από τους αντίστοιχους φιλάθλους τους στην Κόκκινη Πλατεία σε κλίμα γιορτής. Και η εικόνα των Σενεγαλέζων επισκεπτών να μαζεύουν ευλαβικά όλα τα σκουπίδια τους από τις εξέδρες μετά τη λήξη του αγώνα είναι κι αυτή εντυπωσιακή – το είχαν κάνει λίγες μέρες πριν και οι Ιάπωνες, αλλά αυτοί δεν… πιάνονται. Οι οπαδοί άλλωστε των διάφορων χωρών που συνυπάρχουν, είναι αυτοί που δίνουν το χρώμα σε κάθε Παγκόσμιο Κύπελλο. Οπως για παράδειγμα οι Ισλανδοί, οι οποίοι έχουν μεταφέρει σχεδόν το 10% του πληθυσμού της χώρας τους (περίπου 30.000) στη Ρωσία, προκειμένου να υποστηρίξουν τα παλικάρια τους.
Αφρικανικός… σαματάς
Ο σαματάς από τις βουβουζέλες του Μουντιάλ στη Νότιο Αφρική το 2010 «στοιχειώνει» ακόμα και σήμερα τα γήπεδα της Ρωσίας.
Από τους φιλάθλους βέβαια και ιδιαίτερα τους ντόπιους, έχουμε δει πολλά και διάφορα στις τελευταίες διοργανώσεις. Ποιος μπορεί να ξεχάσει άλλωστε τους Νοτιοαφρικανούς και τις βουβουζέλες τους; Ο απίθανος εκείνος σαματάς, ο οποίος «στοιχειώνει» και μερικά από τα τωρινά παιχνίδια, έμοιαζε με κραυγή μιας ολόκληρης ηπείρου, σαν ηχηρό γέλιο των Αφρικανών στο πρόσωπο ανυποψίαστων τουριστών και τηλεθεατών. Κι ας ήταν το ενοχλητικότερο πράγμα στον πλανήτη. Η απίθανη χρωματική παλέτα, όπως και ο τρελός χορός των εξεδρών της Νοτίου Αφρικής, ήταν πάντως σχεδόν ισόποση αποζημίωση για το μάτι στο τέλος της ημέρας.
Ενα πρόσωπο, δύο «κόσμοι». Φίλαθλος από το Ιράν, με δυτική περιβολή, απεικονίζεται με τσαντόρ στη διαπίστευσή της!
Κι από τους πιο ατίθασους στους πλέον προγραμματισμένους. Το 2002, η Νότιος Κορέα και η Ιαπωνία φιλοξένησαν το πρώτο ασιατικό Μουντιάλ και όπως ήταν φυσικό το ταξίδι έπεσε λίγο μακρινό, τόσο για τους Ευρωπαίους όσο και τους Νοτιοαμερικανούς φιλάθλους. Διαφαινόμενο αποτέλεσμα: μικρή προσέλευση, λιγότερα έσοδα, αρνητική εικόνα για την «αγία» FIFA. Και η λύση, όμως, απλή για τους οργανωτικούς Ασιάτες· χιλιάδες ντόπιοι ντύθηκαν με τα χρώματα των διαφόρων χωρών και γέμισαν τα στάδια, πανηγυρίζοντας μάλιστα κανονικά τα γκολ της εκάστοτε ομάδας. Τίποτα βέβαια δεν συγκρινόταν με την απίστευτη θέρμη των Κορεατών για τη δική τους ομάδα, η οποία προχώρησε έως τα ημιτελικά της διοργάνωσης νικώντας μεγαθήρια, με σκανδαλώδη είναι η αλήθεια τρόπο.
Σεβασμός στον δημόσιο χώρο. Ιάπωνας μαζεύει σκουπίδια από την εξέδρα.
Το βέβαιο είναι ότι όσοι βρίσκονται αυτές τις μέρες στη Ρωσία θα έχουν ωραίες ιστορίες να διηγηθούν και πολύ πέρα από την μπάλα. Αφήστε που με τον χαμό των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αυτές μάλλον θα γίνουν γρήγορα γνωστές και στο παγκόσμιο χωριό μας…