Το Σάββατο 16 Ιουνίου 2018 κυκλοφόρησε το καινούργιο album της Beyoncé και του Jay Z, με τίτλο «Everything is love». Ανάμεσα στα τραγούδια περιλαμβάνεται και το «Apeshit», το οποίο είναι καλύτερα να μείνει αμετάφραστο. Το τραγούδι συνοδεύεται από ένα εντυπωσιακό video clip, το οποίο είναι γυρισμένο εξ ολοκλήρου στο Μουσείο του Λούβρου και περιλαμβάνει σκηνές που είμαι βέβαιος ότι σοκάρουν πολλούς. Ημίγυμνες μαύρες χορεύτριες λικνίζονται μπροστά στον τεράστιο πίνακα ο οποίος παριστάνει τη στέψη του Ναπολέοντα στην Παναγία των Παρισίων· οι ίδιες χορεύτριες είναι ξαπλωμένες στην υπέροχη σκάλα που οδηγεί στη Νίκη της Σαμοθράκης, ενώ η Beyoncé (με προκλητική εμφάνιση) και ο Jay Z ερωτοτροπούν σε διάφορα σημεία του μουσείου, επαναλαμβάνοντας: «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι το κάναμε», «Δεν μπορώ να πιστέψω ότι καταφέραμε να το κάνουμε» και «Είμαστε ευγνώμονες γι’ αυτό». Μέτρησα επτά διαφορετικές σκηνές μπροστά στον πλέον αναγνωρίσιμο πίνακα του Λούβρου, τη «Mona Lisa» του Leonardo da Vinci, ενώ υπάρχουν άλλες τέσσερις σκηνές με φόντο τη Νίκη της Σαμοθράκης και δύο σκηνές μπροστά στην Αφροδίτη της Μήλου, αλλά και πολλές άλλες σκηνές μπροστά σε διάφορα εκθέματα του Μουσείου.
Βλέποντας το video clip, θυμήθηκα την περυσινή ιστορία που έγινε γνωστή σαν Gucci-gate. Για το θέμα είχα γράψει σε αυτήν τη στήλη, στις 27 Φεβρουαρίου 2017, ένα άρθρο με τίτλο: «Ποιος προσβάλλει τον Παρθενώνα», όπου υποστήριζα την άποψη ότι κακώς αρνηθήκαμε την πρόταση του οίκου Gucci. Σας θυμίζω την ιστορία, γιατί το video clip της Beyoncé ξανάφερε στην επικαιρότητα το ίδιο θέμα. Δηλαδή τη διάθεση αρχαιολογικών ή άλλων χώρων για την προβολή της σύγχρονης τέχνης.
Ο οίκος Gucci ζήτησε άδεια προκειμένου να χρησιμοποιήσει τον χώρο της Ακρόπολης για επίδειξη μόδας. Το εγχείρημα θα κόστιζε 55 εκατομμύρια ευρώ, θα διαρκούσε 15 λεπτά, θα είχε 300 υψηλούς καλεσμένους, εκ των οποίων 240 εκδότες και δημοσιογράφους, 30 αστέρες του κινηματογράφου και 30 Ελληνες καλλιτέχνες. Η εγκατάσταση και η αποξήλωση καθώς και η πρόβα θα γίνονταν το ίδιο βράδυ, ώστε να μη μείνει κλειστή η Ακρόπολη. Οπως ήταν αναμενόμενο, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) και η υπουργός Πολιτισμού απέρριψαν μετά βδελυγμίας το αίτημα. Μάλιστα, κάποια κυρία χαρακτήρισε την πρόταση «προσβλητική και χυδαία».
Μία από τις αιτιολογίες του ΚΑΣ ήταν «ότι η Ακρόπολη δεν έχει ανάγκη από προβολή». Μήπως, όμως, το Λούβρο έχει ανάγκη από προβολή; Το Λούβρο είναι το πρώτο σε επισκεψιμότητα μουσείο στον κόσμο, το οποίο το 2017 υποδέχθηκε 8,1 εκατομμύρια επισκέπτες, εκ των οποίων το 70% (5,6 εκατομμύρια) ήταν ξένοι. Για να έχουμε μια συγκριτική εικόνα, το Μουσείο της Ακρόπολης είχε μόλις 1,6 εκατομμύριο επισκέπτες και η Ακρόπολη Αθηνών 2,8 εκατομμύρια επισκέπτες. Σας φαίνεται να έχει ανάγκη από προβολή το Μουσείο του Λούβρου; Εντούτοις, διαθέτει τους χώρους του για περίπου 500 γυρίσματα κάθε χρόνο, με τα οποία αφενός εισπράττει χρήματα, αλλά κυριότερα προβάλλει τα εκθέματά του σε διαφορετικά κοινά, διευρύνοντας έτσι την επισκεψιμότητά του. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Λούβρο γυρίστηκαν σκηνές από τις ταινίες «50 αποχρώσεις του γκρι», που έχει χαρακτηριστεί σαν soft porno, τα «Στρουμφάκια 2», που μόνο έργο τέχνης δεν μπορεί να θεωρηθεί, και, φυσικά, πολλές άλλες αξιόλογες ταινίες, όπως ο «Κώδικας da Vinci». Ολα αυτά στη Γαλλία που φημίζεται για την παράδοσή της στις τέχνες, αλλά και για την υπεροψία των κατοίκων της. Οι Γάλλοι δεν έχουν κανένα σύμπλεγμα να διαθέσουν το Λούβρο, αρκεί να υπάρχουν οι διασφαλίσεις ότι όλες οι δραστηριότητες θα γίνουν με τη δέουσα προσοχή και τον απαραίτητο σεβασμό στα μοναδικά και αναντικατάστατα εκθέματά του.
Ο οίκος Gucci ζητούσε την Ακρόπολη για μερικές ώρες μόνο, ενώ το πραγματικό θέαμα θα διαρκούσε μόνο 15 λεπτά. Φοβηθήκαμε ότι θα κάνουν ζημιά στα μάρμαρα. Τα γυρίσματα του video clip κράτησαν δύο ολόκληρες νύχτες, από τις 22.30 μέχρι τις 6.30 στις 31 Μαΐου και την 1η Ιουνίου 2018. Δεν μπόρεσα να βρω πόσοι άνθρωποι δούλεψαν αυτές τις δύο νύχτες. Είμαι, όμως, απολύτως βέβαιος ότι τα συνεργεία ήταν πολυπληθέστατα. Δύο νύχτες είναι πολύ μεγάλο διάστημα, γιατί μεσολαβεί και η ημέρα όπου το Λούβρο είναι ανοικτό για τους επισκέπτες, και έτσι όλος ο εξοπλισμός πρέπει να αποσυρθεί και να ξαναστηθεί το δεύτερο βράδυ. Ολα αυτά προσθέτουν δυσκολίες στο εγχείρημα, οι οποίες όμως δεν απέτρεψαν τους υπεύθυνους του Λούβρου να δώσουν τη συγκατάθεσή τους. Υπάρχει όμως και ένα άλλο γεγονός που πρέπει να τονισθεί, για να καταλάβουμε πώς λειτουργούν οι ξένοι. Το αίτημα της Beyoncé και του Jay Z έγινε στις αρχές Μαΐου και η απόφαση ήταν άμεση. Τα γυρίσματα έγιναν στα τέλη Μαΐου. Νομίζετε ότι θα υπήρχε η ανάλογη ανταπόκριση για ένα τέτοιο αίτημα στην Ελλάδα;
Πάμε, όμως, σε ένα άλλο θέμα που μας ταλανίζει. Θυμάμαι πριν από χρόνια ότι διαμαρτυρηθήκαμε έντονα εδώ στην Ελλάδα γιατί το Βρετανικό Μουσείο διέθεσε την αίθουσα με τα γλυπτά του Παρθενώνα για ένα επιχειρηματικό δείπνο. Ενοχληθήκαμε γιατί η πράξη θεωρήθηκε ότι βεβηλώνει τα γλυπτά. Στο εξωτερικό αυτή είναι συνηθισμένη πρακτική, η οποία συμβάλλει στην ανάδειξη των εκθεμάτων. Κανένας δεν τη θεωρεί προσβολή, εκτός από εμάς τους υπερευαίσθητους για το θέμα αυτό. Το γεγονός, βέβαια, ότι οποιαδήποτε ομάδα, συλλογικότητα ή συντεχνία μπορεί να ανέβει στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης και να αναρτήσει το δικό της πανό, με συνθήματα που μας κάνουν διεθνώς ρεζίλι, δεν θεωρείται προσβολή. Τελευταίο κρούσμα, το πανό στην Ακρόπολη, στα αγγλικά, για να το καταλάβουν οι ξένοι, ότι «Η Ελληνική Δημοκρατία δολοφονεί απεργό πείνας. Αδεια απουσίας (furlough, μπράβο αγγλικά οι Ρουβίκωνες!) στον Κουφοντίνα», που αναρτήθηκε στις 14 Ιουνίου. Οι πρωταγωνιστές δικαιολόγησαν την πράξη τους αναρτώντας στην ιστοσελίδα του χώρου τους (στην ανεκτική Δημοκρατία μας υπάρχει και τέτοια ιστοσελίδα): «Επιλέξαμε να σηκώσουμε πανό αλληλεγγύης στον Δ. Κουφοντίνα μπροστά στον Παρθενώνα. Ως ένα καλό σημείο για να απευθυνθούμε στον κόσμο που έχει έρθει εδώ ως τουρίστας και επιλέγει να αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει στον τόπο που διασκεδάζει…». Βλέπετε, έχουν αναλάβει την ενημέρωση των τουριστών, αλλά παρέλειψαν, όμως, να τους πληροφορήσουν ότι ο Κουφοντίνας είναι καταδικασμένος δολοφόνος τουλάχιστον ένδεκα ανθρώπων, ο οποίος ποτέ δεν μετάνιωσε για τις πράξεις του. Κατά τα άλλα μάς ενόχλησαν το δείπνο στο Βρετανικό Μουσείο και η πρόταση του οίκου Gucci, που θεωρήθηκε «προσβλητική και χυδαία».
Μέχρι σήμερα δεν έχω δει αντιδράσεις στην Ελλάδα για το video clip της Beyoncé και του Jay Z. Περίμενα ότι θα ενοχλούσαν οι ημίγυμνες χορεύτριες μπροστά στη Νίκη της Σαμοθράκης και οι ερωτικές περιπτύξεις του ζεύγους. Φαίνεται, όμως, ότι όλα αυτά μπορούν να ξεπεραστούν από άλλες ιδεοληψίες. Το clip θεωρήθηκε από πολλούς ότι είναι καθαρά αντιρατσιστικό, γιατί περιλαμβάνει μόνο μαύρους και, ουσιαστικά, συμβολίζει την κυριαρχία των μαύρων επάνω στα σύμβολα των λευκών! Είναι και αυτό μια άποψη.
Το ερώτημα, πάντως, παραμένει αναπάντητο: Αν το Μουσείο του Λούβρου, το οποίο είναι πρώτο σε επισκεψιμότητα παγκοσμίως, διαθέτει τους χώρους του για εκδηλώσεις που συμβάλλουν στην προβολή του, μήπως πρέπει και εμείς να επανεξετάσουμε τις θέσεις μας στο θέμα αυτό; Το ερώτημα δεν είναι ρητορικό, αλλά ουσιαστικό.
Πριν από λίγες ημέρες, άγνωστοι κατέστρεψαν τα αντίγραφα αιγυπτιακών αγαλμάτων στην περιοχή του Μαραθώνα. Η υπεύθυνη του αρχαιολογικού χώρου, Πέλλη Φωτιάδη, δήλωσε ότι η καταστροφή έγινε με «επιθετική οργή». Ο χώρος φυλάσσεται μέχρι τις 3.30, γιατί δεν υπάρχουν πόροι. Μήπως πρέπει να βρούμε πόρους από τη διάθεση των χώρων, ώστε να μη θρηνήσουμε ανεπανόρθωτες καταστροφές μοναδικών μνημείων; Ολόκληρη η Ελλάδα είναι ένας απέραντος αρχαιολογικός χώρος, αλλά, δυστυχώς, τρελοί υπάρχουν παντού!
ΥΓ.: Με τα χρήματα του Gucci, περίπου δύο εκατομμύρια ευρώ, θα μπορούσαν να καλυφθούν οι αμοιβές 100 και πλέον αρχαιοφυλάκων για ένα χρόνο.
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.