Πόσο συχνά σκέφτεστε τα συναισθήματα των ταξιτζήδων; Πόσο συμμερίζεστε τις ανησυχίες των συνδικαλιστών της ΓΕΝΟΠ ΔΕΗ; Πόση συμπόνια νιώθετε για τους χιλιάδες δημοσίους υπαλλήλους που διορίστηκαν με πλαστά πτυχία; Κάποιοι από εσάς αισθάνονται πολύ λίγη συμπόνια, υποθέτω. Ισως και καθόλου. Ελάχιστη επιείκεια για τις λίγες χούφτες διαδηλωτών που κλείνουν κάθε τόσο το κέντρο της Αθήνας, απαιτώντας συνήθως παράλογα προνόμια χρηματοδοτημένα από τις τσέπες των φορολογουμένων. Αλληλεγγύη δεν είναι η λέξη που χαρακτηρίζει τα συναισθήματά σας απέναντί τους. Δύσκολο να σας πει κανείς ότι έχετε πολύ άδικο. Οπως αποδείχθηκε, η χώρα κατέρρευσε υπό το βάρος αυτών των πολυάριθμων μικρών και μεγάλων συμφερόντων. Οι 50χρονοι συνταξιούχοι, οι αργόμισθοι του Δημοσίου, τα «επιδόματα έγκαιρης προσέλευσης», όλα τα επί τέσσερις δεκαετίες συσσωρευμένα δωράκια του πελατειακού κράτους στους ψηφοφόρους, τίναξαν την ελληνική οικονομία στον αέρα. Πολύς κόσμος είναι έξαλλος με αυτό το θέμα. Οταν βλέπεις τους ταξιτζήδες του Θύμιου Λυμπερόπουλου και τον υπουργό Χρ. Σπίρτζη να τα βάζουν με το επιτυχημένο (και πολύτιμο για όποιον έχει κινητό τηλέφωνο και κινείται στην Αθήνα) Βeat, είναι σαν να βλέπεις γλαφυρά την Ελλάδα που χρεοκόπησε να τα βάζει με την Ελλάδα που θα μπορούσε να ευημερήσει, αν την άφηναν.
Αυτός ή αυτή που θα χρειαστεί να σχεδιάσει μεταρρυθμίσεις και ένα νέο παραγωγικό μοντέλο για την Ελλάδα δεν αρκεί να καταλαβαίνει πόσο λάθος κάνουν οι ταξιτζήδες, πόσο σπάταλη είναι η Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης και πόσο άχρηστοι είναι χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι. Χρειάζεται κάτι άλλο, πολύ σημαντικό: Ενσυναίσθηση. Είναι εύκολο κάποιος να κατηγορεί τους ταξιτζήδες. Είναι δύσκολο να μπει στη θέση τους, να σκεφτεί όπως σκέφτονται. Σε δέκα χρόνια κανένας τους δεν θα κάνει τη δουλειά που κάνει σήμερα και, ακόμα και αν κάποιοι από αυτούς δεν μπορούν να καταλάβουν τις αλλαγές που συμβαίνουν στο επάγγελμά τους, όλοι τους μπορούν να διαισθανθούν το αδιέξοδο.
Τι θα απογίνουν αυτοί; Οποιαδήποτε λύση, οποιοδήποτε μέλλον πρέπει να τους περιλαμβάνει ή να τους υπολογίζει. Πολλοί «κεντρώοι» και «μεταρρυθμιστές» συχνά μοιάζουν να εύχονται πως όλοι οι «απέναντι», αυτοί που είναι κομμάτι της παθογένειας, οι χαμένοι της παγκοσμιοποίησης, θα εξαφανιστούν. Φαντάζονται ότι θα περάσουν οι μεταρρυθμίσεις, θα συμμαζευτεί το κράτος, θα φύγουν οι δημόσιοι υπάλληλοι, θα εξοστρακιστούν οι επίορκοι και μετά το πρόβλημα θα χαθεί. Πως αυτοί, άνθρωποι φοβισμένοι και πανικόβλητοι ήδη, όταν θα γίνουν ακόμα πιο απελπισμένοι και τελεσίδικα ηττημένοι θα εξατμιστούν μαγικά. Δεν θα εξατμιστούν.
Ο Καναδός πρώην πολιτικός Μάικλ Ιγκνάτιεφ περιγράφει το επάγγελμα ως εξής: «Η δουλειά του πολιτικού είναι να εντοπίζει αυτά που είναι κοινά ανάμεσά μας και μετά να εντάσσει αυτή την κοινή μας ζωή στον χαρακτήρα των θεσμών της». Το ζητούμενο από έναν Ελληνα μεταρρυθμιστή πολιτικό δεν είναι μόνο να περάσει τις μεταρρυθμίσεις, αλλά και να μην αφήσει κομμάτια του πληθυσμού να νιώθουν χαμένοι, απελπισμένοι και εξευτελισμένοι. Είναι δύσκολο πράγμα, ειδικά σε κοινωνίες βαθιά διχασμένες για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το να ζητείς ενσυναίσθηση από το ένα από τα δύο μέλη άτυπων ψυχρών εμφυλίων είναι δύσκολο. Αλλά δεν γίνεται αλλιώς. Οπως δείχνει η πρόσφατη εμπειρία σε μερικές από στις παλαιότερες και ισχυρότερες δημοκρατίες του κόσμου (αλλά και σε νεότερες αλλά σχετικά υγιείς, όπως τη δικιά μας), η άλλη εναλλακτική είναι εσωστρέφεια, οπισθοχώρηση, λαϊκισμός, βία και αστάθεια.