Τη δεκαετία του 1950, στην Αθήνα, η δασκάλα του των γαλλικών, πολυταξιδεμένη και κοσμοπολίτισσα, του έλεγε ότι σαν τη Σαντορίνη άλλο μέρος τόσο μαγευτικό δεν είχε δει. Ο ίδιος δεν την είχε επισκεφθεί ποτέ. Oμως το 1968, όταν φοιτούσε στη Νομική Σχολή της Ζυρίχης, μια Ελβετίδα φίλη του αγόρασε ένα μικρό σπίτι στο νησί και τον προέτρεψε να περάσει εκεί λίγες μέρες από τις καλοκαιρινές του διακοπές. «Hταν έρωτας με την πρώτη ματιά. Μπήκα αμέσως στη ζωή της Σαντορίνης κι εκείνη στη δική μου», λέει ο Δημήτρης Τσίτουρας.
Δικηγόρος με εύσημα, δραστήριος επιχειρηματίας, αξιωματούχος του Εθνικού Τάγματος Αξίας της Γαλλικής Δημοκρατίας, επίτιμος πρόξενος της Γαλλίας στη Σαντορίνη, συλλέκτης έργων τέχνης, ιδρυτής του Αρχείου Θηραϊκών Μελετών, μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών, άοκνος διοργανωτής εκθέσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό – πολλές ιδιότητες συγκεντρώνονται στο πρόσωπό του, με μία να τις συνοψίζει και να τις περιέχει όλες: λάτρης του ωραίου και της υψηλής αισθητικής, σε όλες τις εκφάνσεις τους.
Γιάννης Μηταράκης
Στην ωραιότητα της θηραϊκής γης που, τόσες δεκαετίες μετά, δεν έχει σταματήσει να τον συγκινεί θα είναι αφιερωμένη η έκθεση «Το τοπίο της Σαντορίνης στην ελληνική ζωγραφική του 20ού αιώνα», που θα φιλοξενηθεί στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς από τις 30 Σεπτεμβρίου έως τις 3 Νοεμβρίου. Περιλαμβάνει περίπου 180 έργα μερικών από τους πιο σημαντικούς Ελληνες ζωγράφους: από τον Γιάννη Μόραλη, τον Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα, τον Σπύρο Βασιλείου και τον Νίκο Εγγονόπουλο μέχρι την Oπυ Ζούνη, τον Γιάννη Γαΐτη, τον Κώστα Τσόκλη, τον Αλέκο Φασιανό, τη Βάλια Σεμερτζίδη, τον Παύλο Σάμιο.
Οι τελευταίες πινελιές
Αυτή την εποχή, στο «αρχηγείο» του στην οδό Σκουφά, ο Δημήτρης Τσίτουρας βάζει τις τελευταίες πινελιές στον καμβά της έκθεσης: «Αυτές εδώ οι πολυθρόνες θα μπουν στις αίθουσες· θέλω να κάθονται αναπαυτικά οι επισκέπτες και να απολαμβάνουν τα έργα. Θα ακούγεται μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Και το φως θέλω να είναι γλυκό, απαλό: όπως σε κάμαρα κυκλαδίτικου σπιτιού, με τα παράθυρα κουφωμένα, ένα μεσημέρι καλοκαιριού…».
Δήμος Μπραέσας
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο ίδιος συστήνει στο κοινό τη Σαντορίνη της τέχνης. «Το 1980 παρουσιάσαμε στο Γαλλικό Ινστιτούτο, στην οδό Σίνα, τον πυρήνα της συλλογής μας με τίτλο “Η Σαντορίνη όπως την είδαν οι Ευρωπαίοι περιηγητές μεταξύ 15ου και 19ου αιώνα”. Η έκθεση γνώρισε τεράστια επιτυχία και το ίδιο καλοκαίρι μεταφέρθηκε στη Σαντορίνη, στο Μέγαρο Γκύζη, αυτό το υπέροχο κτίσμα του 1780. Ετσι δημιουργήθηκε το πρώτο μικρό μουσείο της Συλλογής Τσίτουρα, το οποίο στεγάστηκε εκεί έως τα τέλη του 1985», εξηγεί.
«Αργότερα αποφάσισα να δημιουργήσω τη συλλογή με έργα Ελλήνων ζωγράφων οι οποίοι είχαν αποδώσει τα τοπία του νησιού. Το 1982 έγινε η αρχή, με μια ακουαρέλα του 1936, που απεικονίζει την είσοδο του Μεγάρου Γκύζη, από τον Γιάννη Μόραλη. Σύντομα προστέθηκαν δύο σχέδια, το ένα του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα και το άλλο του Γεράσιμου Στέρη. Τον επόμενο χρόνο, ο Πάρης Πρέκας επισκέφθηκε τη Σαντορίνη και μου χάρισε μια μεγάλη ακουαρέλα. Ακολούθησαν, επίσης μέσα στο 1983, έργα της Δέσποινας Μεϊμάρογλου-Σιδέρη, της Ελλης Σολομωνίδου-Μπαλάνου, του Γιάννη Γαΐτη και της Ζωής Σκιαδαρέση».
Πάρις Πρέκας
Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι της ιστορίας – και της Ελλάδας, και της Σαντορίνης, και του ίδιου του συλλέκτη. Η συλλογή δεν έπαψε να εμπλουτίζεται. «Είμαι πολύ χαρούμενος και υπερήφανος για το γεγονός ότι καταφέραμε όχι μόνο να αποκτήσουμε εξαιρετικά έργα, αλλά και να πείσουμε πολύ σημαντικούς ζωγράφους να γνωρίσουν το τοπίο της Σαντορίνης, να εμπνευστούν από αυτό και να το αποδώσουν σύμφωνα με την προσωπική τους ματιά αλλά και την εποχή τους», λέει ο συνομιλητής μου.
Δέσποινα Μεϊμάρογλου
Εικαστική αφήγηση
Η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη θα πιάνει το νήμα της εικαστικής αφήγησης με την «Εκρηξη του ηφαιστείου» του Δήμου Μπραέσα (λάδι σε χαρτόνι των αρχών του 20ού αιώνα) και θα φθάνει στο σήμερα με το πιο πρόσφατο, του Κώστα Τσόκλη (ακρυλικό σε καμβά του 2017). Θα μας ταξιδεύει στα δρομάκια των Φηρών και της Οίας, σε ακρογιαλιές και στις ομορφιές της ενδοχώρας, θα ξεδιπλώνει το μεγαλείο της Καλντέρας. «Από όσα θα εκτεθούν, ποιο είναι το πιο αγαπημένο σας», ρωτώ τον κ. Τσίτουρα. «Θα σας εκπλήξει ίσως αυτό που θα σας πω: Ολα τα θεωρώ εξαιρετικά, αλλά κανένας από τους καλλιτέχνες δεν ζωγράφισε το νησί όπως το βλέπω εγώ. Οι περισσότεροι έχουν εστιάσει στο μαύρο του ηφαιστείου, τους τρόμαξε η αγριάδα του τόπου κι αυτήν αποτύπωσαν στα έργα τους. Η δική μου Σαντορίνη δεν είναι τόσο σκληρή, αλλά διατηρεί την τρυφερότητα και τη γλυκύτητά της…» απαντά.
Αγγελος Θεοδωρόπουλος
Η έκθεση δεν περιλαμβάνει ούτε ένα έργο του Γιάννη Τσαρούχη και αυτό αποτελεί έκπληξη για όσους γνωρίζουν τη βαθιά φιλία που συνέδεε τον συλλέκτη με τον σπουδαίο Ελληνα ζωγράφο. Ιδού η εξήγηση: «Το ταξίδι του Γιάννη Τσαρούχη στη Σαντορίνη πήγαινε από αναβολή σε αναβολή. Κάποια στιγμή ο Γιάννης μού είπε: “Η Σαντορίνη έχει κάθετη ομορφιά. Εγώ προτιμώ την οριζόντια, όπως είναι η ομορφιά της Αττικής. Να μου φέρεις όμως μια φωτογραφία με ένα τοπικό κοστούμι και θα σου το ζωγραφίσω”. Δεν το έκανα ποτέ, κατ’ αρχάς επειδή δεν υπήρχε τοπική ενδυμασία της Σαντορίνης αλλά και, κυρίως, γιατί μου φαινόταν πολύ ψεύτικο…».
Κώστας Τσόκλης