Μεγάλωσα στη Νέα Σμύρνη. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’80 η παλιά μου γειτονιά διατηρούσε μια σχετικά καλή ισορροπία ανάμεσα στις πολυκατοικίες της αντιπαροχής και στα συμπαθητικά προπολεμικά σπίτια που είχαν επιβιώσει του πρώτου κύματος ανοικοδόμησης. Τα παλιά σπίτια ήταν σαφώς λιγότερα αριθμητικά, αλλά αρκετά για να διαμορφώνουν μια πολύ διαφορετική εμπειρία καθημερινότητας χάρη στη χαμηλή δόμηση, στους μικρούς κήπους, στις αυλές, στο χώμα, στο φως, στην καλύτερη κυκλοφορία του αέρα.
Η κατάσταση άλλαξε δραματικά τις δύο δεκαετίες της μεγάλης ελληνικής ευημερίας (1990 και 2000) όταν ο νέος Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός επέτρεψε μεγαλύτερα ύψη στις οικοδομές, ενώ το φθηνότερο χρήμα τροφοδοτούσε την αγορά με το απαραίτητο «καύσιμο».
Στην περίπτωση της Νέας Σμύρνης, το αποτέλεσμα ήταν μοιραίο: δεκάδες μονοκατοικίες εξαφανίστηκαν μέσα σε λίγα χρόνια. Κανείς δεν τις «έκλαψε», η απώλεια χωνεύτηκε γρήγορα.
Η κρίση έβαλε φρένο στην οικοδομική δραστηριότητα. Σήμερα, όμως, καθώς γινόμαστε μάρτυρες της επανεκκίνησης της οικοδομής, η Νέα Σμύρνη βρίσκεται μπροστά σε έναν ακόμη γύρο κατεδαφίσεων. Ο κίνδυνος να μείνουν γειτονιές όπως η Νέα Σμύρνη χωρίς ίχνος από το αρχιτεκτονικό τους παρελθόν είναι μια ισχυρή πιθανότητα.
Δεν πρόκειται για γλυκερή νοσταλγία ή για άγονο ρομαντισμό. Τα παλιά σπίτια είναι κιβωτοί αστικής ιστορίας, το ξεχνάμε αυτό, και οφείλουμε να σκεφτούμε τις πόλεις μας με προοπτική 30 και 50 ετών.
Η ιδέα ότι οι συνοικίες της Αθήνας θα έχουν σύντομα αποψιλωθεί ολοκληρωτικά από τα ίχνη προηγούμενων κύκλων ζωής είναι ένας επώδυνος συμβιβασμός με συνέπειες.
Θα πρέπει να δράσουμε άμεσα, με ρεαλισμό αλλά και αποφασιστικότητα. Σίγουρα δεν χρειάζεται να εκθρέψουμε μια νέα γενιά «διατηρητέων», που θα καταρρέουν μπροστά στα μάτια μας.
Αυτό που χρειάζεται ο κόσμος που μεγάλωσε και ζει σε αυτά τα σπίτια είναι σοβαρά, ισχυρά κίνητρα με ανταποδοτικό όφελος. Μόνο ένα καλά μελετημένο σχέδιο μπορεί να σώσει τις πόλεις μας από ένα μέλλον που θα νοηματοδοτείται αποκλειστικά από διαδοχικά μπλοκ καλύτερων ή χειρότερων πολυκατοικιών. Εκτός εάν πιστεύουμε ότι είναι ακριβώς αυτό που μας αξίζει.