Τι κι αν οι χώρες τους δεν κρατούν τα παγκόσμια σκήπτρα στο άθλημά τους; Τόσο το ΝΒΑ στο μπάσκετ όσο και η Πρέμιερ Λιγκ στο ποδόσφαιρο αποτελούν τους απόλυτους μαγνήτες για τους φιλάθλους, έχοντας αναπτυχθεί εμπορικά ως κοιτίδες των δύο δημοφιλών αθλημάτων και ουσιαστικά να αποτελούν κάτι σαν παγκόσμιο πρωτάθλημα, δεδομένου του παγκόσμιου ενδιαφέροντος που αποκομίζουν. Ωστόσο, το μυστικό τους δεν κρύβεται στην καταγωγή ή στη δεδομένη ποιότητα του θεάματος που παράγουν, αλλά στην ισότητα των συμμετεχόντων, που καθιστούν απρόβλεπτο και ανταγωνιστικό κάθε πρωτάθλημα.
Το ποδόσφαιρο γεννήθηκε στην Αγγλία και το μπάσκετ στις ΗΠΑ, και τυποποιήθηκαν όπως τα γνωρίζουμε τον προπερασμένο αιώνα. Ομως, ούτε η Αγγλία έχει σαρώσει τους παγκόσμιους τίτλους στο ποδόσφαιρο, με μόλις μία κατάκτηση Παγκοσμίου Κυπέλλου, ούτε οι ΗΠΑ έχουν πια το στέμμα του παγκοσμίου μπάσκετ, αφού αυτό το φορά η Ισπανία.
Ωστόσο, το ΝΒΑ και η Πρέμιερ Λιγκ κρατούν εδώ και δεκαετίες τα σκήπτρα μεταξύ των εγχώριων πρωταθλημάτων στα οικεία τους αθλήματα, φθάνοντας τα έσοδά τους σε δυσθεώρητα ύψη που ξεφεύγουν από τον όποιο ανταγωνισμό, και το διεθνές ενδιαφέρον σε αμείωτη ένταση.
Τα ετήσια έσοδα στα δύο κορυφαία πρωταθλήματα ανέρχονται πλέον σε δισεκατομμύρια στις χώρες-μήτρες των δύο αθλημάτων και τα εγχώρια τηλεοπτικά δικαιώματα αποτελούν τεράστιο οικονομικό μέγεθος, όπως φαίνεται και στο γράφημα.
Ενα άλλο βασικό χαρακτηριστικό είναι η διεθνοποίηση των δύο κορυφαίων αυτών λιγκών. Εκεί όπου πριν από 40-50 χρόνια το ΝΒΑ ήταν αμιγώς αμερικανικό και η First Division στην Αγγλία είχε ελάχιστες εξαιρέσεις μη Βρετανών ποδοσφαιριστών, πλέον το αμερικανικό πρωτάθλημα μπάσκετ έχει γίνει κάτι σαν παγκόσμιο πρωτάθλημα με τουλάχιστον 37 διαφορετικές εθνικότητες να εκπροσωπούνται διά των καλαθοσφαιριστών τους που απαρτίζουν το ένα τέταρτο των ρόστερ, ενώ η Πρέμιερ Λιγκ έχει αλλοδαπούς ποδοσφαιριστές να καλύπτουν σχεδόν τα δύο τρίτα στα ρόστερ των 20 ομάδων. Ετσι μπορούμε κι εμείς να καμαρώνουμε τον Γιάννη Αντετοκούνμπο στους Μπακς και τον Σωκράτη Παπασταθόπουλο στην Αρσεναλ.
Αυτό το διεθνές στοιχείο προσθέτει στο παγκόσμιο ενδιαφέρον για τα δύο κορυφαία πρωταθλήματα και μεγάλο κύρος για κάθε ποδοσφαιριστή ή μπασκετμπολίστα που έχει περάσει από εκεί. Η Πρέμιερ Λιγκ μάλιστα έχει τόση διεθνή απήχηση, ώστε μεταδίδεται στα 188 από τα 193 κράτη που έχει αναγνωρίσει ο ΟΗΕ, με τα συνολικά έσοδα από τα διεθνή τηλεοπτικά δικαιώματα να εκτιμώνται στο 1,4 δισ. λίρες ετησίως (1,64 δισ. ευρώ ή 1,81 δισ. δολάρια). Το δε ΝΒΑ καθιέρωσε παγκόσμια συνδρομή για μεταδόσεις αγώνων μέσω ειδικής διαδικτυακής πλατφόρμας ώστε να φθάνει και στις χώρες όπου δεν έχουν πωληθεί σε εθνικό επίπεδο τα τηλεοπτικά του δικαιώματα.
Αυτό, όμως, που καθιστά… ακαταμάχητα το ΝΒΑ και το αγγλικό πρωτάθλημα για τους φιλάθλους είναι οι ίσοι όροι με τους οποίους διεξάγεται καθεμιά από τις διοργανώσεις. Δεν αποτελεί έκπληξη η τελευταία ομάδα στη βαθμολογία να νικήσει την πρώτη, και ελάχιστα ματς έχουν απολύτως προβλέψιμη έκβαση, κάτι που συμβαίνει σε άλλες, ανταγωνιστικές διοργανώσεις σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό.
Για να διασφαλιστεί αυτό έχουν τεθεί συγκεκριμένες παρεμβατικές δικλίδες που περιορίζουν τις ανισότητες. Κι αυτό έχει ιδιαίτερη κοινωνικοπολιτική αξία, καθώς παρατηρείται σε χώρες όπου ο κρατικός παρεμβατισμός στις αγορές είναι πολύ μικρότερος από εκείνον σε άλλες χώρες. Η ιδιωτική πρωτοβουλία, τόσο στην Πρέμιερ Λιγκ όσο και στο ΝΒΑ έχει επιβάλει κανόνες αυστηρούς, δείχνοντας ότι ακόμη και μια τεράστια αγορά μπορεί να μεγαλουργήσει όταν αυτορρυθμίζεται.
Ετσι στο ΝΒΑ υπάρχουν αυστηρότατοι περιορισμοί στο μισθολόγιο των ομάδων, ενώ προβλέπεται και η ενίσχυση των χειρότερων ομάδων κάθε χρονιάς διά της προτεραιότητας στην επιλογή νέων παικτών από το κεντρικό σύστημα ντραφτ. Ομοίως, η Πρέμιερ Λιγκ δεν επιτρέπει την αυτόνομη διαπραγμάτευση των τηλεοπτικών δικαιωμάτων, αλλά έχει τόσο εξελιγμένη κεντρική διαχείριση, ώστε φροντίζει εδώ και δεκαετίες ακόμη και για τις ομάδες που υποβιβάζονται να μη χρεοκοπήσουν, παρέχοντάς τους οικονομικό δίχτυ ασφαλείας.
Κορυφαίο επίσης ζήτημα που περιορίζει τις ανισότητες είναι η υψηλοτάτου επιπέδου οργάνωση που δεν επιτρέπει αμφιβολίες περί στημένων αγώνων, διαιτησιών κ.λπ., κάνοντας κάθε αγώνα ανοικτό σε κάθε αποτελέσμα.